Lögberg-Heimskringla - 03.12.1970, Síða 1

T H J 0 D M I ?J J A S A T N I 0 y
REYKJAVIK,
I C £ L A N D .
itettttéfmngla
Slofnað 14. jan. 1888
Stofnað 9. sept. 1886
84. ÁRGANGUR
WINNIPEG, FIMMTUDAGINN 3. DESEMBER 1970
NÚMER 44
HJALMUR F. DANIELSON:
Nokkrar athugasemdir um
Norðmannabyggðir á írlandi
Þekking manna á byggðum
Norðmanna á írlandi er mjög
takmörkuð. Það er vitanlegt
að byggðir þeirra voru stofn-
aðar um tuttugu árum áður
en Island byggðist. I bókinni
„Ireland Harbingar of the
Middle Ages,“ eftir próf. Lud-
wig Bieler eru kaflar sem
varpa birtu á kirkjuskipulag
Norðmanna í hinum ýmsu
byggðum þeirra á írlaindi.
Hann segir að eftir hina stór-
kostlegu orustu við Clontarf
þegar írar sigruðu Víkinga
herinn, 1014, voru enn fjórar
Norðmannabyggðir á landinu:
Dublin, Waterford, Wexford
og Limerick. Sumir telja Cork
með þessum byggðum. Byggð
unum var leyft að stjóma sér
sjálfum eins og þær höfðu
gert fyrir orustuna. Það var
jafnvel ekki hreift við stjóm
Sidrics (Sigtryggs silkiskeggs)
konungs í Dublin, enda þótt
hann hefði safnað liði á móti
Bxictn koiiungi.
Þessar byggðir Norðmanna
voru sumar víðáttumiklar, t.d.
náði Dublin ríkið frá Skerries
til Acklow og talsvert langt
inn í landið. í því var þétt
byggð í Fingall fyrir norðan
Dublin og ber það hérað enn
það nafn sem þýðir land
Norðmanna.
Bieler segir í bók sinni að
Norðmenn hafi haft, í öllum
sínum byggðum, sama kirkju-
skipulag og viðgekkst í Can-
terbury á suður Englandi.
Kirkjan þar var í sambandi
við Páfakirkjuna í Rómaborg.
Hainn segir ennfremur að á-
stæðan fyrir þessu hafi verið
sú að Norðmenn töluðu sömu
tungu og Engil Saxar á suð-
ur og austur Englandi. Danir
stofnuðu stórt ríki í Northum-
berland á austur Englandi
sem kallað er Danalög. Norð-
menn á írlandi létu vígja
biskupa sína í Canterbury.
Þetta var gerólíkt kirkjuskip-
an hjá frum. Það segir í sögu
íra: „Á írlandi var klaustur-
kirkja gersamlega óháð Páf-
anum. Það voru um hundrað
Clans (Ættarsambönd) í land-
inu. Hver Clan hafði sinn
eigin biskup og nokkra presta.
Clan höfðingjar kölluðu sig
konunga-smákonunga.” (Hay-
den-Moonan: „Short History
of the Irish People”.)
Fyrsti biskup í Limerick
var Gillibert, árið 1105. Þá
var Anselk erkibiskup í Can-
terbury. Þeir höfðu verið
skólabræður í Rouen í Frakk-
landi. Þessir biskupar höfðu
bréfaviðskipti. Anselk erki-
biskup var ekki ánægður með
kirkjuskipulag Ira. H a n n
hvatti Gillibert biskup til að
koma breytingu á það sam
k v æ m t fyrirkomulaginu í
Canterbury; aðallega að
fækka biskupsdæmum.
Gillibert biskup í Limerick
boðaði alla konunga, biskupa
og presta á kirkjuþing í Rath
Bressaill árið 1110. Var þá
hinum hundrað biskupsdæm-
um fækkað niður í tuttugu og
fjögur biskupsdæmi, og voru
tveir erkibiskupar settir, ann-
ar í Armagh á norður frlandi
en hinn í Cashel á suður ír-
landi. Brian konungur sem þá
ríkti í Munster fylki hafði gef-
ið kirkjunni biskupssetur á
Cashel árið 1101. Norðmenn í
Scholarship Award
M i s s Chrisline McMahon.
an Arts graduale of Brandon
Universiiy was named the
first graduate "Robbins
Scholar" of that institution in
May 1970.
T h e conditions of this
award are demanding and the
honors of winning it are
therefore correspondingly
high. To be eligible, a student
must have a distinguished
academic record and have
demonstrated constructive
extra curricular activity dur-
ing his / her undergraduate
years in the University or
wider community. The awarc
carries with it a monitary
value of a thousand dollars.
Miss McMahon fulfilled the
above conditions with distinc-
tion. Her academic record of
her three university years
Framhald á bls. 2.
Dublin undu ekki við að hafa
ekki biskup í borg sinni.
Kusu þeir því sinn eigin bisk-
up og létu vígja hann í Can-
terbury eins og venja var til.
Eftir að Henry II konungur á
Englandi lagði part af írlandi
undir sig gekk írska kirkjan í
samband við kirkjuna í Róma-
borg, árið 1171. Klausturhald-
arar sýndu litla viðleitni til
að taka upp þetta nýja safn-
aðarfyrirkomulag. O r s ö k i n
var sú að ábótar höfðu verið
valdir úr konunga, og höfð'
ingja ættum, og stöður þeirra
voru arfgengar. Það var því
ekki fyrr en eftir fjörutíu ár
að alger breyting var gerð
samkvæmt nýja fyrirkomu-
laginu.
ÓLAFUR HELGASON
LÆKNIR 'LÁTINN
Ólafur Helgason, læknir,
lézt í sjúkrahúsi sunnudaginn
l. nóv. 68 ára að aldri. Ólafur
var læknir í Reykjavík frá
1928 og til dauðadags. Lækn-
isprófi lauk h-^pn frá Háskóla
íslands og fór síðan til fram-
haldsnáms til Kanada og
Bandaríkjanna og kynnti sér
m. a. vestan hafs svæfingar
með glaðlofti árið 1928. Ólaf-
ur Helgason gerðist aðstoðar-
1 æ k n i r Matthíasar læknis
Einarssonar á St. Josepsspít-
ala í Reykjavík haustið 1928
og var þar til æviloka hans
1948, og hefur síðan starfað
að lækningum í spítalanum.
Hann var skólalæknir Mið-
bæjarskólans um langt árabil
og trúnaðarlæknir ýmissa
fyrirtækja frá 1960, en þá
dvaldist hann í Noregi og
Danmörku til að kynna sér
trúnaðarlæknisstörf f y r i r
Vinnuveitendasamband ís-
lands.
Mgbl. 4. nóv.
PEYSUKAUP RÚSSA
Eins og skýrt var frá í
Mgbl. nú fyrir skömmu voru
nýlega undirritaðir samning-
ar milli Sovétríkjanna og
Samband ísl. samvinnufélaga
um kaup á peysum og tepp-
um frá Heklu-verksmiðjunni
á Akureyri. Er þar gert ráð
fyrir, að Sovétmenn kaupi
þessar vörur fyrir upphæð
sem nemur 72.4 milljónum kr.
og eiga þær að koma til af-
greiðslu fyrri hluta árs 1971.
Harry Fredriksen, fram-
kvæmdastjóri útflutnings-
deildar SIS, sagði í samtali
við Morgunblaðið, að hann
teldi góðar líkur á því að við-
bótarsamningar tækjust við
Prof. Ludwig Bieler segir
að eftir hina miklu orustu við
Clontarf var haldið áfram með
endurreisnarstarfsemi Brians
konungs. Það var kappkostað
að endurnýja allt sem árásir
V í k i n g a höfðu eyðilagt:
Klaustur voru endurreist,
þjóðlegar bókmenntir voru
ritaðar, fomsögum og ættar-
tölum var safnað, greinar
voru ritaðar og ljóðagerð
blómgaðist. Ennfremur var
byrjað að rita á máli þjóðar-
innar. Nánara sambandi var
komið á milli andlegra og
veraldlegra bókmennta, og
ýmsar fræðigreinar á hennar
Rússa varðandi kaup seinni
hluta ársins. Hann gat þess,
að rammasamningur sá, sem
viðskipti Rússa og SIS hafa
grundvallazt á, hefði nú stað-
ið í þrjú ár, en gengi úr gildi
nú í sumar. Taldi Harry gott
útlit á nýjum samningi. —
Kvað hann Rússa ávallt hafa
staðið við sinn hluta þessa
rammasamnings, og yfirleitt
hefðu þeir keypt ívið meira
af vönim, en samningurinn
gerði ráð fyrir.
Á sl. ári seldi SÍS alls
162.500 vélprjónaðar peysur
til Sovétríkjanna, og var
verðmæti þeirra og teppanna,
sem hafa árlega verið 33.400,
samtals kr. 97 millj. króna.
Sem fyrr segir eru allar peys-
urnar framleiddar hjá Helku
á Akureyri, en þar má fram-
leiða um 200 þúsund vél-
prjónaðar peysur á ári. Á sl.
ári var peysuframleiðslan alls
147.237 stykki. Langmestur
hluti þessa magns fer til
Sovétríkjanna, en þar hefur
nú um 10 ára skeið verið stöð-
ugur markaður fyrir þessa
vöru, að sögn Harrys.
Mgbl. 8. nóv.
HEKLA
MÁL OG MYNDIR
Nýtt hefti tímaritsins At-
lantica & Iceland Review er
að hluta helgað Heklugosinu
á þessu ári, og er ritið hið
glæsilegasta. Ásamt frásögn
af gosinu birtist fjöldi ljós-
mynda, bæði í litum og svart-
hvítu, eftir nokkra fremstu
Ijósmyndara landsins, þá
Gunnar Hannesson, Leif Þor-
steinsson, Ólaf K. Magnússon,
Rafn Hafnfjörð og Ævar Jó-
hannesson. Eru þarna nokkr-
ar athyglisverðustu mynd-
anna, sem teknar voru af gos-
inu í vor og sumar — mjög
Ásmundur (Ási)
Freeman
Lögberg-Heimskringla birti
fyrir skemmstu andlátsfregn
þ e s s a aldraða sveitarhöfð-
ingja. Óhætt má segja að
hann hafi á sinni tíð verið
með fremstu athafnarmönn-
um Siglunessveitar eins og
Ijóst kemur fram í grein Ola
Johnson, sem prentuð er á
öðrum stað í blaðinu.
' itauðug myndaseria. Er ekki
að efa að marga fýsir að
senda þetta hefti vinum og
kunningjum erlendis.
Ennfremur eru í þessu hefti
myndir frá dansleikjum ungs
fólks í Reykjavík, nýstárleg-
um íslenzkum skinnklæðnaði,
sem kominn er á markaðinn
í Ameríku — og Ámi Waag
s k r i f a r um bj argfuglinn.
Myndir fylgja í litum og
svart-hvítu.
Þá skrifar Alan Boucher
um hetjuna í íslenzkum
fornbókmenntum og mynda-
skreyting er e f t i r Einar
Hákonarsson. Þór Magnússon,
þjóðminjavörður, skrifar um
spæni og aska, myndir af
gripum í Þjóðminjasafninu
eru eftir Gísla Gestsson.
Dr. G u n n a r G. Schram
skrifar um verndun úthafsins
og gerir grein fyrir afstöðu
íslands til málsins og fjallar
um framlag íslands til um-
ræðna á vettvangi Sameinuðu
þjóðanna. Margt fleira er í
þessu hefti, en á kápu er
mynd af Heklugosinu.
Fréttablað fylgir ritinu að
vanda og meðal efnis þar eru
greinar um sölustarfsemi
Sambandsins í Ameríku, Kís-
ilgúrverksmiðjuna við Mý-
vatn, þróun efnahagsmála á
Islandi 1970, Grænlandsflug
Flugfélagsins, vaxandi gengi
Loftleiða og viðtal við Einar
Sigurðsson, útgerðarmann.
Mgbl. 8. nóv.
Framhald á bls. 3.
ÍSLANDSFRÉTTIR