Lögberg-Heimskringla - 03.12.1970, Blaðsíða 3

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 3. DESEMBER 1970
3
Norðmannabyggðir á írlandi
Framhald af bls. 1.
máli, t.d. „The Dun Cow“
(Brúna kýrin) kölluð svo sök-
um þess að bókin var bundin
í húð af brúnni kú.) Voru það
áhrif frá írlandi að súmar af
elztu bókum íslands voru
nefndar: „Fagurskinn a“,
,,Morkinskinna,“ „ Hryggja-
stikki,“ og „Hungurvaka“?
II
Samband allra byggða Norð
manna á Irlandi við kirkjuna
í Canterbury virðist benda til
þess að þeir hafi haldið við
Norrænni tungu til loka ell-
eftu aldar. Bogi Th. Melsteð
segir í Islands sögu sinni:
„Eftir lok sögualdarinnar var
mikill hagur fyrir ísland að
hin sama tunga gekk þá enn
um öll Norðurlönd og víða í
h i n u m Norrænu byggðum
fyrir vestan haf.“ Bertha S.
Philpotts segir í „Edda and
Saga“: á „áttundu til þrett-
ándu aldar, var forn norska al-
mennt töluð með litlum breyt-
ingum, í miklum hluta Evr-
ópu, í öllum Skandinavísku
löndunum og stórum hluta af
Englandi og Skotlandi. Einnig
í Normandy á Frakklandi.
Norðmenn v o r u forustu-
menn, margir hverjir, og voru
fljótir að samlaga sig þeim
þjóðum sem þeir bjuggu með.
Þeir hafa að öllum líkindum
jafnast á við Dani í Danalög-
um, en Bogi Melsteð segir um
þá í ofan nefndri bók: „Ódo
sem var erkibiskup í Kantara-
borg frá 942-958 var sonur
heiðins Víkings og hinn mæt-
asti kennimaður. I Jórvík
(York) voru lí'ka þrír biskup-
ar ættaðir af Norðurlöndum.
Yngstur þeirra var Oswald
(erkibiskup til 992) bróðurson
ur Odós erkibiskup, eftir Os-
kytel erkibiskup frænda sinn
(d. 971)“ Norðmenn og afkom-
endur þeirra á írlandi munu
hafa staðið í hinum ýmsu
mikilsvarðandi stöðum hvar
sem þeir komu fram.
Öll líkindi eru til þess að
Norðmenn, og afkomendur
þeirra, hafi notað sér skóla
landsins. B r e z k a barna-Al-
fræðibókin segir um þá skóla:
„Tímabilið frá fimmtu til ní-
undu aldar var talin gullöld
írlands, þá var írland mennt-
u n a r 1 i n d vestur - Evrópu.
Menn komu þangað frá ýms-
um löndum vestur Evrópu til
að stunda vísindi, bókmenntir,
guðfræði, Grísku og Latínu.“
Hvert nokkrar 'bókmenntir
liggja eftir Norðmenn eða af-
komendur þeirra á írlandi er
ekki vitanlegt, en mjög líklegt
er það samt. Jón Jónsson vitn-
ar oft í „Landvörn íra í Vík-
ingasögu sinni („War of the
Gaedhill with the Gaill“: Stríð
Ira við Víkinga) eftir J. H.
Todd.
Sú bók var rituð í þremur
borgum Norðmanna: Dublin,
Waterford, og Limerick. Það
má vel vera að þar hafi verið
að verki afkomandi Norð-
manna, því ekki er eftir nöfn-
um að fara. (Tveir íslenzkir
emigrantar í Kanada kölluðu
sig Jackson og Crawford), og
var hann máske að leita að
friðsælum stað til að klára
verk sitt hjá frændum sínum.
Orkneyjar jarlinn Rögnvald
ur Kali og Hallur Þórarins-
son r i t u ð u ,,Háttalykil“ í
Orkneyjum og maður frá Suð-
ureyjum samdi „Hafgerðinga-
drápu.“ Það mun vera ábyggi-
legt að einhver Norðmaður
hefir samið „Darraraljóð“ eft
ir orustuna- við Clontarf.
Orkneyjar voru kallaðar
Norðmannabyggð. Það er á-
nægjulegt til þess að vita að
sonur Orkneyjarkaupmanns,
hinn frægi höfundur Wash-
ington Irving, er talinn hinn
f y r s t i Ameríkumaður sem
gerði ritstörf að ævistarfi
sínu.
III
Á miðöldum var írlandi
stjórnað af fimm konungum.
Einn af þeim var höfuðkon-
ungur. Ilann stjórnaði Meath
Fylki og hann var ábyrgur
fyrir allsherjarþingi þjóðar
innar sem var haldið þriðja
hvert ár í Tara. Harm stjórn-
aði því og hafði einnig hæsta-
réttarvald og dæmdi í þeim
málum sem ekki hafði samist
um í hinum ýmsu ríkjum
landsins.
Þetta allsherjarþing þjóðar-
innar var ekki stjórnarþing
og hafði hvorki löggjafarvald
né dómsvald. Fyrst frameftir
öldum var það kirkjuþing, en
varð með tímanum umsvifa-
meira. Fóru þá ýmsar stéttir
landsins að halda sín þing á
sama tíma og Tara t.d. lög
menn.
Allar leiðir lágu til Tara.
Sérstaklega voru það fimm
aðalvegir sem kvísluðust frá
Tara út um allt landið. Þar
sameinaðist fólk úr öllum
fylkjum landsins, og að lík-
indum einnig úr byggðum
Norðmanna eftir friðsamlega
sameiningu við þjóðina. Þar
fóru fram almennar iþróttir
og sömuleiðis skemmtanir,
þar á meðal skemmtu trúðar.
IV
I Landnámu segir frá manni
s e m hét Örlygur og var
Hrappsson. Hann var bróður-
sonur Ketils flatnefs sem allir
kannast við. Sökum lítillar
villu í Landnámu koma sagn-
fræðingar sér ekki saman um
hvar Örlygur var fóstraður,
en þeim kemur saman um það
að hann var prestlærður,
hvort sem það var í Suður-
eyjum, á fósturskóla á írlandi
(e i n s og heimavistarskólar
voru kallaðir þar), eða á hinni
helgu eyju Ióna. Þar eð hann
fór ekki til íslands fyrr en
sonur hans, Valþjófur var
fulltíða, hefir hann að líkind-
um verið prestur í vestur-
löndum um tuttugu ára tíma.
Það er líklegt að Örlygur hafi
v e r i ð í föruneyti kennara
sinna á alþingi í Tara og einn-
ig bræðrungur hans, Helgi
bjóla. Hafa þeir frændur ver-
ið kunnugir alþingi Ira. Það
er útlit fyrir að þessir frænd-
ur hafi komið með hugmynd-
ina um stofnun alþingis á ís-
landi þegar þeir gerðust land-
námsmenn á Kjalarnesi. Það
sem styðúr þetta er það að
Þorsteinn Ingólfsson nafn-
greinir aðeins þá tvo þegar
hann stofnaði þing á Kjalar-
nesi með a ð s t o ð nágranna
sinna. Þorsteinn var þá ung-
ur og hafði enga reynslu í
s a m b a n d i við héraðsþing.
Hann varð því að njóta þekk-
ingar annara. I íslendinga-
sögu Jóns Jóhannessonar seg-
ir: „Þorsteinn Ingólfsson lét
setja fyrstur manna þing á
Kjalarnesi, áður en Alþingi
var sett, við ráð Helga bjólu
og Örlygs á Esjubergi og ann-
ara vitra manna, og fylgir þar
enn sökum (þess) því goðorði
alþingishelgun. „Ástæðan hef-
ir naumast verið önnur en sú
að Þorsteinn og þeir félagar
hafa verið aðalhvatamenn að
stofnun þingsins.“ Bogi Th.
Melsteð segir í íslendingasögu
sinni: „Björn Ólsen ætlar að
Kjalarnesþing hafi verið alls-
herjarþing fyrir allt ísland.“
Þorsteinn Ingólfsson nafn-
greinir ekki, na^sta nágranna
sinn að norðan, Þórð Skeggja
sem hefir að líkindum verið
að mörgu Jeyti fremri frænd
um sínum Örlygi og Helga ef
dæma má eftú hans göfuga
gjaforði. Hann var kvæntur
dótturdóttur Játmundar Fylk-
iskonungs á suður Englandi.
Þrátt fyrir það að Örlygur
var svo djarfur að byggja
kirkju í héraði sterktrúaðra
ásatrúarmanna, sem mun ekki
hafa aukið vinsæld hans í því
héraði, er hann nafngreindur
sem einn helzti stuðningsmað-
ur stofnunnar þings á Kjalar-
nesi.
Þegar þing var stofnað á
Kjalarnesi var það hérað
strjálbyggt, en þegar byggð-
in þéttist urðu vitanlega vand-
ræði með haga fyrir stóra
hjörð af hestum þingmanna
og gesta. Það var óhæfa að
beita hestum á engi og haga
búenda, og það stuttu fyrir
slátt. Var því farið að leita
að hentugu svæði fyrir þingið
í óbyggðum þar sem væri
nógur bithagi fyrir hesta allra
sem Alþingi sóttu, helzt sem
næst miðju landinu. Það
heppnaðist vel að velja til
þess Þingvelli við Öxará.
Áhrifin af þinghöldum á ír-
landi virðast því hafa fundið
leið til Alþingis á Þingvöllum.
— Eimreiðin.
ICELAND - CALIFORNIA C0.
Bryan (Brjann) Whipple
Import ond Sale of lcelandic
Woolens, Ceramic, Etc.
I 1090 Sansome, Son Froncisco CA94111
Wanted for cash: Older
lcelandic Stamps and Envelopes
• Business and Professional Cards •
ÞJÓDRÆKNISFÉLAG ÍSLENDINGA í VESTURHEIMI
Forseti: SKÚLI JÓHANNSSON
587 Minto Street, Winnipeg 10, Manitoba
Styrkið félsgið með þrí að gorast moðlimir.
A.sgjald — Einsiaklingar $3.00 — Hjón $5.00
Sandist til tjármálaritara
MRS. KRISTIN R. JOHNSON
1059 Dominion St., WLnnipeg 3 Maniloba.
Phona 78J-J971
Building Mechanics Ltd.
Potntfng - Deeoroting - Conatruction
Renovotlng - Rool E.toto
K. W. (BILU JOHANNSON
Manaoer
938 Elgln Avenue Wlnnlpeg 3
Lennett Motor Service
Oporot.d by MICK!!Y LENNETT
IMPERIAL ESSO PRODUCTS
Horgrovo & Bonnotyno
WINNIPIQ I. MAN.
Phono 94 3-81 57
A. S. BARDAL LTD.
FUNERAL HOME
843 Sherbrook Steret
Selur líkkistur o§ annast um
átfarir. Allur utbúnaður
sá bezti
Stofnað 1894 SPruce 4-7474
HALLDOR SIGURDSSON
AND SON LTD.
Lathing and Plastering
Controctors
H. Mel Sigurdson, Manager
Office ond Warehouse:
1212 St. Mary's Road, Winnipeg 8
Ph. 256-4648 Rcs. 452-3000
Goodman and Kojima Electric
ELECTRICAL COHTRACTORI
770 ELLICE AVE., WINNIPEO 10
774-5549
ARTHUR GOOOMAtJ M KOJIMA
SP 2-5561 LE 3-6433
Evenings end Holldeys
SPruce 4 7835 ESTIMATES FREE
J. M. Ingimundson
Re roof, Aspholt ShlnQlet, Roof Repolrn,
Install Vents. Inoulatlon and
EaveatrouQhlna
774-7855
632 Simcoe St., Winnlpeg 3, Mon.
Selkirk Funeral Chapel Ltd.
Director: GARTH CLARY
Licensed Embolmer
Servinq Selkirk ontJ Intertake areot
Ambulonce Scrvice
Coll Selkirk Phone 482-6284 Colloct
209 Dufferin Ave. Selkirk, Manitobo
S. A. Thorarinson
Pocrltter & Sollettor
FRÁ VINI
TALLIN, KRISTJANSSON
PARKER & SMITH
Barristers & Solicitore,
210 Osborne Strcet North,
WINNIPEG 1, MANITOBA,
Area Code 204,
Telephone No. 775-8171.
The We«tern Polnt Co. Ltd.
S21 HARSRAVI IT. WINNIPM
"THE PAINTERS'
SUPPLY HOUSE"
SINCE 1908
WH 3-7195
J. SKIMNOWSKI, Pre»!d«nt
A. H. COTi, Treaturer

2ncl Pioor, Crown Truft Bldfl.
364 MAIN STREET
OHlce WHiteholl 2 7031
Rctidenc* HU 9-6488
Benjaminton Construction Co.
Ltd.
1425 Erin Slreet.
Winnipeg 3.
Ph: 786-741S
GENERAL CONTRACTORS
E. BENJAMINSON, Manager
Minnift
BETEL
í erfðoskróm yðor
Asgeirson Paints & Wallpapers
Ltd.
BUILDING MATERIALS
696 Sargent Avenue
Winnipeg 3. Manitoba
• All types of Plywood
9 Pre-finish doors and
windows
9 Aluminum combination
doors
9 Sashless Units
9 Formica
9 Arborite
9 Tile Boards
9 Hard Boards etc.
9 Table Legs
Phones
SU 35-967 SU 34 322
FREE DELIVERY
=--------------------------------
RICHARDSON & COMPANY
Borri»ter« and Sallcltort
274 Garry Street, Winntpeg ' Manitoba Telepbone 942-7467
G RICHARDION. Q.C. J. F. ». TAYLOR, LL.B.
C. R. HUBANO, LLB. W S VRIGMT. 8.A.. LL.B.
W. NORRIE, B.A., LL.B. W J. KfHLER, B.A., L.L.8.
G. M. CRICKSON, B.A., LL.B. F C BEAUDIN, 8.A., L.L.B
■'GARTH M. ERICKSON of the firm ot RichOfdion A Company ottfínds at the
Gtmli Credit Unicn Office, Gimlt, 4 00 p.m. fo 6 00 p.m. on the first ond ttrird
Wednesdoy of aach montb."