Lögberg-Heimskringla - 03.12.1970, Síða 6

6
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 3. DESEMBER 1970
GUÐRÚN FRA LUNDI:
NÁTTMÁLASKIN
i
Skáldsaga
„Hvað skyldi það vera, sem þú ert hissa á?
Þú getur ekki hugsað til að búa með þínum strák-
gepli, sem þú áttir krakkann með, og lætur svo
aðra ala barnið upp,“ sagði faðir hennar heldur
óblíðlega.
Aftur greip Sæja fram í fyrir honum.
„Ólíkt væri það skárra, en að flytja til Har-
alds á Koluhóli. Bjössi skinnið er þó snotur mað-
ur. sem hægt er að lúra hjá, án þess að finna til
velgju,“ sagði Sæja.
„Þá eru nú bara vandræðin þau, að ekkert er
til að éta. Ætli það verði ekki allt horfallið þarna
á þessu gamalmennahæli á Grænumýri,“ sagði
Hrófur háðslega.
„Það er víst engin hætta á því, meðan hann á
bátsskelina, karlanginn, þá getur hann alltaf náð
sér í nýjan fisk í soðið. En þarna á Koluhóli er
skömmtuð úldin kjötsúpa á hverjum degi, því
ekki tímir karlinn að salta kjötið almennilega,“
sagði Sæja.
„Hverslags þvættingur er þetta. Þú býrð
svonalagað til sjálf,“ sagði Hrólfur hneykslaður.
„Hún Ráða hefur sagt mér það. Hún er vel
kunnug á þeim bæ, get ég sagt þér,“ sagði Sæja.
„Það var nú svo sem auðvitað að einhver
slefskjóðan hefði uppfrætt þi'g,“ sagði Hrólfur.
„En svo ég tali nú í hreinni alvöru, þá kemur
hann aftur næsta sunnudag, og ég vona að þú
verðir þú búin að sjá, að það er þó nokkur vandi
að neita svonalöguðu. Þú gætir þá tekið ráðs-
konustöðuna, eins og honum datt í hug, svona til
reynslu. Hann er vel skynsamur maður. Það
heyrði ég fljótt, þegar ég fór að tala við hann.
Og þar sem þú ert nú komin til þessarar heilsu,
sem þú hefur haft, síðan þú komst hingað, get-
urðu áreiðanlega unnið fyrir þér eins og hver
önnur fulltíða manneskja, en þarft ekki að liggja
upp á foreldrum sínum og láta systur þína hafa
fyrir barninu þínu,“ sagði stórbóndinn á Bakka.
„Það er alveg nóg, að þú teljir það eftir, sem
ég hef étið hjá þér síðan í fyrra sumar, þó að þú
sért ekki líka að telja það eftir, sem Jónanna
hefur gert fyrir mig,“ sagði Sæja óstyrkri röddu.
Friðgerður fékk fyrir hjartað.
„f öllum bænum látið ekki svona. Ég þoli
þetta ekki,“ bað hún.
Það var heldur ekki talað meira. En þungt
var yfir svip húsbóndans næstu daga. Ef hann
yrti á dóttur sína, voru það einhverjar háðsglós-
ur, sem svarað var með skætingi.
Friðgerður kveið komandi dögum, og stundi
mæðulega, þegar hún hugsaði til þeirra. Það var
svo sem auðvitað að sama sagan endurtæki sig
og áður hafði átt sér stað milli Jónönnu og föður
hennar. Varla yrði Sæja þjálli. Hún áræddi ekki
að reyna að miðla málum. Það væri þýðingar-
laust, það vissi hún.
Vikan leið eins og vanalega. Næsti dagur var
úrslitadagurinn um ráðskonustöðuna eða hús-
freyjusætið á Koluhóli. Friðgerður sagði í sínum
blíðasta rómi við dóttur sína á sunnudagsmorg-
uninn:
„Viltu nú ekki, góða mín, reyna að taka að
þér Koluhólsheimilið og vita, hvort þú getur ekki
felt þig við það? Þetta verður ekki annað en
eilífur ófriður á milli ykkar feðginanna, ef þú
hafnar þessu.“
Sæja gleypti munnvatnið af gremju.
„Gætir þú hugsað til þess, mamma, að ég fari
að ráðska í þeirri ruslakompu. Ég fengi áreiðan-
lega berklana aftur í því ryki og þeim óhreinind-
um, sem er á þeim bæ,“ sagði Sæja.
„Þú gætir nú látið vinnukonurnar taka til,“
sagði Friðgerður.
„Ég fer þangað aldrei, mamma mín. En þú
þarft ekkert að óttast að ég rífist við föður minn
dagsdaglega. Ég fer héðan alfarin í dag, en skil
eftir svar til hans í lokuðu umslagi, sem ég legg
fram á stofuborðið. Þú vísar honum á það, þegar
hann kemur, eða afhendir honum það. Þeim efni-
lega biðli verður vafalaust boðið til stofu. Annað
væri óviðeigandi,“ sagði Sæja.
Sæja var í búrinu, þegar faðir hennar kom
inn með miklu írafári og sagði:
„Það eru hræðilegar fréttir af þessu stríði.
Alls staðar herskipin og blóðugir bardagar, tund-
urdufl alls staðar í sjónum. Þvílík fásinna að
nokkurri manneskju með fullu viti skuli detta í
hug að fara til annarra landa, og það alla leið til
Vesturheims.“
„Það er sjálfsagt hægt að smjúga fram hjá
þessum herskipum,“ sagði Sæja með kveljandi
rósemi.
„Svona hugsa þeir, sem enga fyrirhyggju hafa
og gana út í hvaða áform sem er,“ sagði Hrólfur.
„Þeir fara víst ekki mjög nærri landi,“ sagði
Simmi.
„Kannski þú haldir að það sé hægt að vera
alltaf í landvari,“ sagði Hrólfur viðskotaillur.
„Það er ekki nokkurt vit í því að hugsa til
Vesturheimsferðar núna,“ sagði Friðgerður.
Sæja fór inn. Hún hafði nú aldrei verið stað-
ráðin í að fara til Vesturheims. Aðeins fleygt
þessu fram í gremju og úrræðaleysi. Hún hafði
einungis ætlað sér að verða í hlýjum foreldra-
húsum og vera tíður gestur á Svelgsá. Helzt hefði
hún viljað fara þangað, en þar var víst ekki rúm
fyrir hana. Að vera samvistum við Pál var henn-
■ar ósk og þrá. Ef hann vildi búa með henni á
Grænumýri, væri hún sæl. En þangað var ekki
hægt að ýta honum frekar en jarðföstum kletti.
Henni stóð á sama, hvort hann væri ráðsmaður
hennar eða sambýlingur. Svo eigingjörn var ást
hennar, að hún hugsaði ekkert um systur sína.
Henni hafði liðið vel á Svelgsá, áður en hann
kom þangað, og því skyldi henni ekki líða eins
vel þar, þó að hann vær þar ekki. En þá var það
óþægileg rödd, sem hvíslaði að henni og henni
var ekki vel við, að líklega yrði hún lítið nær
honum, ef hún færi alla leið til Vesturheims.
Þar hlyti hún að verða einmanna.
Hún klæddi sig í sumarfötin sín, fallega flau-
elstreyju og pils með og setti upp stykkjótta
svuntu. Kjóla og svuntur lét hún í hvítan poka
og batt fyrir hann. Hún gæti borið hann á bakinu.
Hún varð að koma sér á aðra bæi áður en Koíu-
hólsbóndinn riði í hlaðið. Ekkert er líklegra en
að hún yrði kölluð fram í stofu.
Þegar hún hafði svo látið upp nýgerða skó,
flýtti hún sér að komast burtu. Hún kallaði á
móður sína fram í bæjardyr og kvaddi hana þar.
„Þú reynir að koma dótinu mínu út að Svelgsá
einhvem tíma. Ég skrifa þér seinna,“ sagði hún
við móður sína.
„Hvert ertu að fara, blessað barn. Að Svelgsá
eða hvað?“ spurði Friðgerður sárfegin því, að hún
yrði ekki heima þennan dag.
„Já, líklega lendi ég þar. Það er vanalegur
áningarstaður. Reyndar veit ég það ekki ennþá.
En hér get ég ekki verið, það veiztu,“ sagði Sæja.
Svo kyssti hún móður sína hlýlega og hljóp
við fót út túnið eins og hún óttaðist að sér yrði
veitt eftirför.
Þegar hún kom út undir Lón, sá hún að mað-
ur kom utan Hlíðina með tvo til reiðar. Hún var
ekki í efa um það, að þar færi Haraldur á Kolu-
hóli. Það voru ekki margir, sem léku sér með
tvo til reiðar um sveitina á útmánuðum. Náttúr-
lega til að sýna, hvað þeir voru fallegir, hestarnir
hans. Hann mátti líka vera montinn af þeim.
Hún breytti um stefnu og fór niður með ánni.
Hún hlyti að vera á ísi einhvers staðar. Hún fann
húsmóðurina á Lóni úti á bæjarhlaðinu og spurði
hana eftir, hvar farið væri yfir ána: Hún horfði
forvitnislega á Sæju. Þessi hvíti poki, sem hún
bar, vakti talsverða eftirtekt. Það var ung bónda-
dóttir á bænum, sem hafði ekkert á móti því að
fá sér göngutúr með henni út að ánni. Hún vísaði
Sæju yfir ána. Þaðan rölti hún út á Mölina.
Ferðamaðurinn, sem hún hafði ýmugust á, var
nú lentur á Bakkahliðinu, svo að hann yrði áreið-
anlega ekki á vegi hennar þennan dag. En hvað
gat hún gert sér til erindis út á Mölina? Jú, hún
þekkti þarna eina fermingasystur sína, sem var
farin að búa í einum kofanum þar. Þangað stefndi
hún ferð sinni.
Henni var tekið fjarskalega vel. í litlum húsa-
kynnum var mikil ánægja, þó að fátæktin væri
mikil. Þar var svolítið krakkakríli, sem Sæju
far.nst hreint ekkert laglegt eða skemmtilegt, því
að það var alltaf að vola og kærastinn var hreint
ekki til þess að vera sælbrosandi framan í hann,
en samt var það svo, að Setta, en svo hét vin-
konan, var yfir sig hrifin af honum, og spurði
Sæju, hvernig hún gæti lifað, án þess að hafa
litlu dúkkuna sína hjá sér, sem allir segðu að
væri svo falleg.
„Henni líður ósköp vel, þar sem hún er,“ sagði
Sæja. „Ég hef verið að bíða með að taka hana til
mín, vegna heilsunnar,“ bætti hún við.
Þegar hún kvaddi þetta sælunnar heimkynni,
fór hún upp að Holti. Hún var ekki búin að
gleyma þeim skemmtistundum, sem hún hafði
lifað þar einu sinni.
Þórveig var alveg eins útlits og hún hafði verið
þá og tók á móti henni brosandi.
„Nú, það er orðið langt síðan þú hefur komið
í minn bæ, Sæja mín. En oft var glatt á hjalla
veturinn þann. Nú er ég einbúi og tek sjaldan
upp spilin.“
„Það er leiðinlegt. Páll og Jónanna ættu að
koma núna, þá gæturn við kannski upplifað gaml-
ar skemmtistundir,“ sagði Sæja og brosti dauflega.
„Það yrði varla svo skemmtilegt núna. Nú eru
þau orðin sveitahjón og nóg að gera. Svo er hún
víst ekki heima núna. Ég sé þau alltof sjaldan,“
sagði Þórveig.
Þær fylgdust að inn í baðstofuna.
„Hér býrð þú ein núna. Þú hlýtur þá að geta
léð mér húsaskjól, ef mér liggur á?“ sagði Sæja.
„Það er nú vel líklegt,“ sagði Þórveig.
„Hver sagði þér að Jónanna væri ekki heima?
Ég var nú einmitt á leið þangað, en tók þennan
krók á mig af vissum ástæðum," sagði Sæja.
„Ég held það hafi verið Þorkell á Háaleiti, sem
sagði mér það. Ég spurði að því að fyrra bragði
niðri í búð í gær. Það var vegna þess að hann
kom til mín í fyrradag, laglegi pilturinn þinn,
þarna utan frá Grænumýri. Hann kemur þangað
stundum til að fá sér kaffisopa, því að hann
þekkir fáa hér á Mölinni. Þú manst að hann kom
hingað heim, þegar þú varst að fara suður með
skipinu í fyrra. Síðan er hann svona tryggur að
heimsækja mig. Þau komu með fallega bamið þitt
ofan eftir, svo að þú gætir séð það. Hún var svo
falleg þá, en samt er hún ennþá elskulegri núna.
Ég er nýbúin að sjá hana. Níels bauð mér að sitja
á sleða. Það vill gera mér allt til þægðar, það
fólk, eins og öllum, sem einhvers þurfa með. En
svo ég haldi áfram með þetta, sem ég var að byrja
á, að það stóð illa á fyrir honum, piltinum þínum,
því að náttúrlega er hann þinn ennþá, þó að þú
getir ekki verið hjá honum einhverra hluta vegna.
Nú stóð svona illa á fyrir honum, að mamma hans
brenndi sig á fæti, en hún er eina kvenpersónan
á heimili hans. Ég ráðlagði honum að fara fram
að Bakka. Hann sagðist ekki áræða þangað. Það
væri ekki sinn bær. Svo fór hann upp að Svelgsá.
Þar er alls góðs að vænta,“ sagði Þórveig.
Þetta voru leiðinlegar fréttir. Hvað skyldi hún
frétta næst? Líklega væri bezt fyrir hana að fara
gangandi með hvíta pokann á bakinu út að
Grænumýri. Þá yrði hún laus við öll þessi
bónorðsvandræði.
„Hefurðu ekkert frétt af Bjössa mínum síðan?“
spurði Sæja og fann allt í einu til þess að henni
þótti talsvert vænt um þennan pilt, þó stóra ástin
hefði dregið úr þeirri hlýju, sem hún bar til hans.
„Svo sótti hann nú svo illa að á Svelgsá," hélt
Þórveig áfram, „að systir þín var ekki heima. En
Ingunn lét Ellu fara út eftir heldur en ekkert.“
„Hún er nú víst óvön húsmóðurstörfum,“ sagði
Sæja.