Lögberg-Heimskringla - 15.10.1982, Blaðsíða 4

4-WINNIPEG, FÖSTUDAGUR 15. OKTÓBER 1982
Ritstj ór nargr ein
Að styðja og styrkja íslenska
tungu og bókvísi í Vesturheimi
Þannig hljóðar önnur grein laga
Þjóðræknisfélags Islendinga í
Vesturheimi. Á sínum tíma var
þetta eitt mesta kappsmál félagsins
og segja má að allvel hafi tekist til.
En hafa þáttaskil átt sér stað? Þing
félagsins, sem haldin eru nú ár
hvert, fara nú næstum einvörðungu
fram á ensku ög eins og lesendum
blaðsins er vel kunnugt þá eru allar
skýrslur hinna ýmsu deilda 'birtar í
Lögbergi-Heimskringlu og eru und-
antekningar laust á ensku. Hefur
Þjóðræknisfélagið gleymt annarri
grein laga eða er hér um óumflýjan-
lega þróun að ræða? Helst verður
hallast að hinu síðarnefnda. Á það
hefur verið bent margoft á síðum
þessa blaðs að íslenskan er á undan-
haldi, einkum þó auðvitað meðal
yngra fólksins. Það segir e.t.v. einn-
ig sína sögu að þeir sem sækja
þjóðræknisþingin er eldra fólkið.
Spyrja má hvort þetta hafi ekki
ávallt verið þannig. Að öllum líkind-
um mun svo hafa veruð síðustu
áratugi. Það er því e.t.v. ástæðulaust
að bera nokkurn ugg um framtíð
Þjóðræknisfélagsins fyrir brjósti.
Unga fólkið fær áhugann þegar það
eldist.
En hvers eiga þeir Vestur Islend-
ingar að gjalda sem enn tala lesa og
skrifa ljómandi góða íslensku? Ein
mesta gagnrými á Lögberg-
Heimskringlu kemur frá þessum
hópi. Þeim finnst, eðlilega kannski,
að blaðið eigi að vera"á íslensku og
sætta sig ekki við orðinn hlut. Eins
kvarta hinir sömu yfir of mikilli
enskunotkun á vesturíslenskum
þingum og skemmtunum. Þegar
Frón var stofnað á sínum tíma, var
það megin tilgangur þess félags að
sporna við þessari þróun og var
íslenskan lengi vel allsráðandi á
fundum og skemmtunum þess. En
svo fór að halla undan fæti og öflug
starfsemi félagsins varð næstum að
engu. Eina ráðið virtist því vera að
hleypa nýju blóði í það og var það
gert. Enska er þar að vísu alls ráð-
andi en starfsemi öll blómleg.
Víkjum nú aftur að þeim sem unna
tungu forfeðranna og kjósa helst að
tjá sig á því máli.
I Winnipeg er hópur þeirra stór
svo og í sveitunum milli stórvatn-
anna. Kannski er tími til kominn að
stofnuð verði ný deild innan Þjóð-
ræknisfélagsins sem helgar sig
eingöngu viðhaldi og eflingu
íslensks máls í Vesturheimi. Yrðu
fundir þess og samkomur eins ís-
lenskar og unnt væri og íslenska að
Continued from last issue
by Morine Krissdottir
In the 1870sTcelanders, mainly the
rural poor, began to migrate to North
America. They settled in several areas
of the United States, particularly
around Milwaukee, and in Canada.
Although some groups migrated to
Ontario and Nova Scotia, the major
settlements were in Manitoba and
later, in Saskatchewan. Considerable
information is available about the
migration of Icelanders to the Cana-
dian prairies.
Many reasons other than poverty
led Icelanders to migrate to Canada
between 1872 and 1889, when
emigration dropped significantly.
One consideration was the alluring
propaganda campaign mounted by
the Canadian government to colonize
the West. Another, less convincing,
hypothesis offered by several
historians is that the migrants had felt
the old viking urge to seek and settle
strange lands.
Whatever their reasons for leaving
Iceland, the immigrants intended to
sjálfsögðu höfuðtunga.
Á síðustu tveim áratugum hafa
allmargar íslenskar fjölskyldur sest
að í Winnipeg og víðar í Manitoba.
Sjálfsagt væri að hvetja þetta fólk til
dáða því þátttaka þess í félagslífi
Vestur íslendinga eins og það er í
dag er hverfandi. íslenskir náms-
menn flykkjast ár hvert í hópum til
höfuðstaðar Vestur íslendinga í
Manitoba og væru ýmsir þeirra
áreiðanlega fúsir til að blanda geði
keep their language, literature, and
customs in the new land. One major
reason Icelandic immigrants chose
difficult areas in Canada was that
they wanted large unsettled areas so
they could form districts exclusively
for Icelanders. New Iceland on Lake
Winnipeg remained an independent
state within Canada for twelve years,
and when the Thingvalla District in
Saskatchewan was opened in 1885,
the settlers applied to have these
townships reserved for Icelandic set-
tlement.
Cultural traditions were upheld
rigorously in the new land. The
custom of reading aloud (kvöldlestrarj
in the evenings to the assembled
household continued. Only three
months after arriving in Gimli and
despite extreme hardship, the com-
munity began an Icelandic-language
newspaper. The women continued to
spin and weave in the long-esta-
blished patterns, and the men to
carve traditional mythic animal or-
naments.
Given the strength of Icelandic cul-
tural tradition, Ingolfs descendants
should also have transplanted the
house form that had served them for
five hundred years. Immigrants in all
periods of history have tended to
cling to house types and styles they
know. This tendency, particularly
noticeable among rural groups, is
easily documented in the case of
other early Canadian settlers. Despite
radical changes in their environment,
first-generation Ukrainians, French,
and Hebridean Scots fashioned
replicas of shelters they lived in
before they migrated. On the other
hand, some rural immigrant groups
við frændur í Vesturheimi í enn
ríkara mæli.
Með slíkri deild innan Þjóð-
ræknisfélagsins væri íslenskunni
tryggt líf a.m.k. enn um hríð og ekki
brýtur hugsanleg stofnum þess í
bága við aðra grein stofnlaga
félagsins. Gaman væri að heyra álit
lesenda á þessari hugmynd og eru
öil bréf og símtöl þeSsu viðvíkjandi
kærkomin.
j.Þ.
drastically changed .the form of their
houses when they arrived. With few
exceptions, Icelanders, who did not
know how to cut down a tree when
they arrived, began to build log
cabins. What impluse led Icelandic
immigrants, steeped as they were in
their culture and their past, to aban-
don the type of house they had lived
in for centuries? The simplest ex-
planation for this switch is that
physical factors actually may become
the major influences on house form in
certain situations.
Scholars agree that three factors
fueled the widespread diffusion of
whole-log construction . in North
America: readily available material,
the simple construction technique,
and low cost. The majority of the
original Icelandic immigrants were
penniless ánd possessed few tools
when they arrived on the wooded
shores of Lake Winnipeg in late Oc-
tober of 1875. A government loan
helped them through the first terrible
winter in the tent and shanty settle-
ment, but officials urged them to
move to their homesteads as soon as
possible. Their first chore was clear-
ing the forest in order to plant in the
spring. So timber was available. Most
Icelanders were unfamiliar with logs
as a building material, but the first
group at Gimli had already settled un-
successfully in wooded areas of On-
tario and Nova Soctia. Some had
worked briefly in Canadian sawmills.
But other physical constraints, such
as the severe Manitoba climate and
the shortage of stoves, would have
made the traditional Icelandic
passage house and the semi-subter-
Continued on page 5
Lögberg - Heimskringla
Published every Friday by
LÖGBERG - HEIMSKRINGLA INCORPORATED
1400 Union Tower Building, 191 Lombard Avenue,
Winnipeg, Manitoba R3B 0X1 — Telephone 943-9945
OFFICE HOURS Monday through Friday 9:00 a.m. - 12:00 p.m.
EDITOR: Jónas Þór
ADVERTISING AND SUBSCRIPTIONS: Ceci'lia Ferguson
REPRESENTATIVE IN ICELAND: Magnús Sigurjónsson
Umboðsmaður blaðsins á íslandi Skólagerði 69 Kópavogi, Sími 40455
Pósthólf 135 Reykjavík
Typesetting, Proofreading and Printing — Typart Ltd.
Subscription $20.00 per year — PAYABLE IN ADVANCE
$25.00 in Iceland
— Second class mailing registration number 1667 —
A11 donations to Lögbcrg-Heimskringla Inc. arc tax deductiblc undcr Canadian Laws.
Ingolf's Pillars:
The changing Icelandic House