Alþýðublaðið - 12.02.1961, Blaðsíða 13
„ELTINGALEIKURINN við gullið hefuf ætíð þótt spennandi,
ekki sízt þegar aðalfeikararnir eru tveir jafn þaulæfðir á því
sviði og Bandaríkin og Þýzkaland eru. Núverandi sýning er
alls engin frumsýning, því þessir tveir mótleikarar hittast nú
ekki í fyrsta sinn. Líka niá Bandaríkjunum og Þýzkalandi við
glímumenn, sem náð lxafa kverkataki hvor á iiðrum án þess
að hvorugur vogi sér að nota það tíl að fella hinn, því þá á
sigurvegarinn yfir höfði sér þá hættu að falla sjáifur. Eins
og er hefur Þjóðverjinn heldur skarpara tak á mótleikara
sínum og þrýstir hægt og varlega andanum úr honum. Og
gettu nú, hvort Þjóðverjanum finnist þetta ekiki skemmtilegt?“
Svo segir í grein í dönsku blaði um guUstrauminn frá Banda-
ríkjunum til Þýzkalands og fjárhagsvandamál Baudaríkja-
stjórnar. Greinin er birt hér í lauslegri þýðingu.
í nóvember sl. sendi Eisen-
hower tvo fulltrúa sína til
Bonn til viðræðna við iþýzka
ráðamenn. Fulltrúarnir, þeir
Dillon og Anderson, vildu
reyna að fá Bonn til að gera
hlé á peningastríðinu. Þeir
fengu hreina og afdráttarlausa
neitun. Adenauer er orðinn
alltof sterkur fjárhagslega til
að vilja ekki halda áfram
næstu lotu án hlés, Að baki
honum stendur dr. Hettlage,
sem hefur látið svo ummælt
á þingi að enn sé ekki kominn
tími til þess að gera upp reikn
ingana við Bandarikjamenn.
Og hinn starfsami efnahags-
málaráðherra landsins, Lud-
vig Erhard, segja þýzkir frétta
menn, hefur nú brugðið út af
vana sínum og vill engar
breytingar, heldur áframhald-
andi stefnu undanfarinna ára.
Þá stefnu telur hann heppi-
legasta Þjóðverjum núna.
Þannig er útlitið hjá ríka
manninum heima fyrir.
Um 1930 var f járhagsástand
ið nokkuð svipað milli Banda-
ríkjanna og Þýzkalands og það
er nú. Sá var munurinn að þá
tæmdu Bandaríkjamenn aðal-
lega vasa sína, sem einstakl-
ingar einn og einn, við að að-
stoða fátæka Evrópu og bjarga
henni frá kommúnistum, en
nú gerir bandaríska þjóðin
það hins vegar sem heild. Þá
eins og nú, gekk féð mest til
Þjóðverja, en sagt er að þegar
farið var að tala um afborg-
anir, hafi Þjóðverjar látið
koma til gjaldþrots, svo nærri
lá að þeir felldu Bandaríkin
með sér.
Síðasti þýzki stjórnmálamað
urinn sem reyndi að halda
jafnvæginu var Heinrich
Brúning, en hann missti völd-
in 1931 með pólitískum afleið
ingum, sem allir þekkja, bæði
í Þýzkalandi, Evrópu og um
allan heim. Það er broslegt
núna að lesa yfir næstsíðustu
tilraunina og samninginn sem
gerður var til að bjarga þess-
um málum, Young-áætlunina
svonefnda. Samkvæmt henni
áttu stríðsskaðabæturnar að
borgast niður á 59 árum, um
1,5—1,7 milljarða gullmarka
á ári allt til 1988. 1932 var
þessu breytt og heildargreiðsl-
an látin nema um 3 milljörð-
um gullmarka, og stóð forsæt-
isráðherra Breta, MacDonald,
fyrir því. Þjóðverjar borguðu
reyndar aldrei nokkurn eyri
af þessari upphæð. Hitler
náði völdum rétt á eftir og
neitaði algerlega að borga
einn einasta skilding.
'Nú er ástandið afturþannig
að Bandaríkin eru stærsti lán
ardrottinn heimsins eða a. m.
k. EvrÓDu, og Þýzkaland
stærsti lánþeginn. í þetta sinn
er lánþeginn stórauðugur
herra, en neitar samt að
greiða skuld sína. Dollararnir
renna inn í stríðum straum-
um og beint í fjárhirzlur Ad-
enauers, án þess þó að hann
þurfi nokkuð fyrir því að hafa
eins og málum er hagað í dag.
Samt er það þó á takmörk-
um að hann geti talizt ánægð
ur.
iSamkvæmt síðustu skýrsl-
um þýzka ríkisbankans, er
gjaldeyrisstaða Þjóðverja
þannig í dag: í nóvember sl.
átti bankinn rúmar 27, 7 mill-
jarða marka í gulli og erlend-
um gjaldeyri. Erlendar skuld-
ir námu hins vegar aðeins 2,2
milljörðum marka.
Af þessum 27,7 milljörðum
marka voru 12,4 milljarðar
hreint gull og 14,6 milljarðar
í bandarískum og kanadískum
dölum. (Ofan á þetta bætist
að bankinn hefur til „tak-
markaðra yfirráða'* um 4
milljarða marka).
Það er álit bahkans að hann
geti tekið út um 25 milljarða
af þessum 27 og notað til að
styrkja greiðslujöfnuð landa
á milli. Því má bæta við að
þetta er ekki gert af pólitísk-
um ástæðum. Þessi gífurlegu
auðæfi gefa pólitískan styrk
sem Þjóðverjar vilja hafa á
tilfinningunni enn einu sinni.
Efnahagslega hefur þetta á-
stand þau velþekktu áhrif að
auðugur viðskiptavinur stend
ur ætíð vel að vígi á frjálsum
markaði. Sá ríki nýtur ævin-
lega einhverra fríðinda fram
yfir þann sem á færri skild-
inga í vasanum. Það gera Þjóð
verjar sér vel ljóst, og þess
vegna halda þeir frið.
Gullforði Bandaríkjanna
hefur hins vegar minnkað und
anfarið. í byrjun árs 1958 nam
hann um 22,9 milljörðum dala
en héfur fallið niður í 17,9
milljarða í desemberlok 1960.
Á tveim síðustu mánuðum síð
astliðins árs rýrnaði hann um
500 milljónir dala og virtist
rýrnunin fara vaxandi. Þess
skal þó minnst að strangar
reglugerðir eru um fullfest-
ingu myntarinnar og aðeins
hluti gullforðans og varasjóða
af erlendum gjaldeyri mega
notast til alþjóðaviðskipta.
Þessi þróun væri ekki svo
hættuleg ef Bandaríkjamenn
þyrftu aðeins að taka tillit til
eigin hagsmuna. Ef svo væri
þyrftu þeir ekki annað en að
skera niður hjálp til vanþró-
aðra ríkja eða draga úr kostn-
aði við herstöðvar erlendis,
t, d. í Evrópu. En sá galli er
á þessu að það myndi hafa
mjög óheppileg áhrif á stjórn-
málajafnvægið í heiminum.
Ofan á þetta bætist að nú
ríkir í Bandaríkjunum sam-
dráttur í efnahagslífinu og eru
um 6,5% vinnandi manna at-
vinnulausar eins og stendur.
Til þess að bæta úr þessum
samdrætti reyna Bandaríkja-
menn á sinn venjulega hátt
að örva efnahagslífið með ó-
dýrum lánum með góðum
kjörum. Forvextir hafa ný-
lega fallið úr 3V2 % í 3%. Þess
ir lágu vextir hafa svo hins
vegar haft þær afleiðingar að
bandarískt fjármagn fær ekki
staðizt freistingu hinna háu
vaxta í Evrópu og þó fyrst
og fremst í Þýzkalandi. Þess
vegna er það að í hvert sinn
sem vextir falla í USA, sem
oft skapast af samdrætti í
efnahagslífinu, hlýtur það að
valda því að fjármagnið flýr í
ríkara mætí til Evrópu og
veldur þannig nýrri rýrnun
dollarans. Þetta eru því sann-
arlega ekki auðveld vanda-
mál sem Kennedy hefur feng-
ið við að glíma.
Samkvæmt skýrslum þýzka:
ríkisbankans er þýzku stjórn-
inni það því innan handar að
snúa sér að því að taka upp
nýja stefnu í tveim málum. í
fyrsta lagi verður hún í enn
ríkara mæli en áður að styrkja
hin vanþréuðu lönd og létta
á því sviði undir með Banda-
ríkjamönnum, og í öðru lagi
verður Þýzkaland að reyna í
fullri alvöru að isnna tillögu
Bandaríkj. um að Þjóðverjar
endurgreiði þau lán sem þeir
fengu til uppbyggingar eftir
stríðið, fyrr en samið hafði
verið um. Þessi lán eru engin
smáupphæð. Þau nema allt
að 8,3 milljörðum marka.
(um 80 þús. milljónir íslenzkra
króna). Langmestur hluti
þessara lána er fenginn frá
USA en lítið eitt frá Bretum
(880 millj. marka) og Frökk-
um (25 milljónir marka).
Þetta hefur ollið ríka mann
inum í Evrópu áhyggjum, en
hann heldur sem fatsast í
Framh. á 14. síðu.
★ MYNDIN hér að neðan
er af Erhard, f jármálaráð-
herra Vestur-Þýzkalands,
eða af hluta laf honum. Til
liliðar er mynd af gull-
forða í banka í New York.
Alþýðublaðið — 12. febr. 1961