Alþýðublaðið - 14.06.1961, Blaðsíða 7

f
HERSHÖFÐINGJARNIR
fyrrverandi, Challe og Zeller,
voru dæmdir 31. maí eftir
réttarhöld, sem stóðu aðeins
þrjá daga, og hafði saksókn-
ari ríkisins ekki krafizt
dauðadóms yfir þeim, þó að
lögin leyfðu hann. Lét hann
sér nægja að heimta lífstíðar
fangelsi. Dómstóllinn var sér
stakur æðsti herréttur, skip-
aður af de Gaulle, forseta,
samkvæmt heimild í -hinum
sérstöku bráðabirgða einræð-
islögum. Challe og Zeller
voru fundnir sekir um for-
ustu fyrir uppreisnarhreyf-
ingu, en hins vegar var tekið
tillit til mildandi aðstæðna.
Dómurinn var 15 ár, en þar
eð Challe er 56 ára og Zeller
63 ára þýðir hann í raun og
veru lífstíðar fangelsi.
Réttarhöldin vöktu geysi-
lega athygli í Frakklandi og
mátti sjá menn lesa frásagn-
ir af þeim á hverju götuhorni.
Fyrir mörgum Frökkum var
það, sem fram kom við réttar
höldin, næsta ótrúlegt. Því al-
mennt hafa Frakkar ekki
gert sér grein fyrir því að hve
miklu leyti her landsins hef-
ur breytzt yfir í að vera eins
konar pólitískur málfunda-
félagsskapur, þar sem hver
liðsforingi hefur sína eig-
in skoðun á Frakklandi og
heiminum og þeirri sljórn-
stjórnmálastefnu, sem beri
að fylgja.
Fyrst og fremst er það ein
kennilegt, að hinir ákærðu
skyldu ekki dæmdir til dauða
í landi, þar sem menn eru
dæmdir til dauða fyrir miklu
minni sakir og þar sem hegn
ingarlögin eru svo ströng að
því er varðar uppreisnir. Þær
mildandi aðstæður, sem hinn
opinberi ákærandi tók tillit
til í sambandi við Challe,
eru þær, að hann hefði gert
það, sem mögulegt var til að
Ijúka uppreisninni án blóðsút
hellinga, er hann sá, að hún
var töpuð. Að því er Zeller við
kom voru þær, að hann hefði
leikið þarna lítið hlutverk,
því að áfallið af raunveru-
leikanum hefði yfirbugað
hann. Það var sem sagt kom
ið fram við þessa tvo menn
sem afvegaleidda föðurlands-
vini, en föðurlandsvini þó.
Það, sem einik kom fram í
ákærunni, dómnum og raunar
öllum réttarhöldunum var, að
hve miklu leyti Frakkland
vildi vera mannúðlegt, já
vildi skilja þau siðferðislegu
átök, sem hinir ákærðu hefðu
átt í. Öll vandræði franska
hersins voru metin þannig.
Og franska ríkið hefur þann-
ig ekki viljað vera grimmt, þó
að her þess rísi gegn því með
vopn í höndum.
Challe er athyglisverðari.
'Vörn hans var einföld. Hann
áleit, að hann gæti unnið
stríðið, ef París vildi aðeins
leyfa honum það. Hann kvað
þrjá mánuði mundu hafa ver-
ið nóg. Þetta hljómar ein-
kennilega, þegar tekið er til
lit til þess, að honum hafði
ekki tekizt það á þeim 18
mánuðum (1959—60), sem
hann var yfirmaður hersins í
CHALLE, hershöfðingi.
Algier með algjörlega frjáls-
ar hendur gagnvart París. Að
vinna stríðð þýddi fyrir hann
að halda Algier frönsku.
E það þýddi einnig að halda
loforð, sem hann og þúsund-
ir annarra liðsforingja höfðu
gefið þúsundum múhameðs-
trúarmanna, sem börðust
með þeim eða höfðu tekið upp
stefnu þeirra. Þessir múha-
meðstrúarmenn höfðu um ald
ur og ævi gerzt sekir í augum
þjóðernissinna. Fyrir Challe
þýddi það því að senda þá í
dauðann að rjúfa loforðið.
Það var því hin pólitíska
þróun í Algier, sem leiddi þá
út í uppreisnina. Það var sú
þróun, sem gerir ráð fyrir
sjálfstæðu Algier undir for-
ustu þjóðernissinna, er æsti
þá upp.
Þetta verður að skoðast í
ljósi þess, að de Gaulle hefur
síðan hann kom til valda (með
hjálp þessara sömu hershöfð-
ingja) breytt stefnunni smám
saman frá því að vera goð-
sögn um „franskt Algier“ í
að opna möguleika á fullu
sjálfstæði, svo framarlega,
sem hinum evrópska minni-
hluta eru tryggð tilverurétt-
indi.
í ræðum hinna ákærðu
kom í ljós, að þeir höfðu al-
drei fallizt á eða jafnvel sklið
þessa þróun. Þeir afneituðu
henni innra með sér og túlk-
unin á stefnu de Gaulles var
ávallt sú, að reyna að sanna,
að hún þýddi í rauninni
franskt Algier.
En það kom annað til. Þeg
ar þeir báðu hina borgara-
legu yfirmenn sína um fyrir-
mæli til að fylgja eftir hern-
aðaraðgerðum, fengu þeir
„róandi tölur“ um, að “ekkert
væri breytt" Þeir gátu því
með nokkrum rétti skilið mál
ið svo sem “franskt Algier”
væri enn stefna stjórnarinn-
ar. Hinir borgaralegu yfir-
menn í París, sem eru stjórn
in og hinar mörgu stofnanir
hennar, gáfu sem sagt þá hug
mynd, að þær hefðu sjálfar
ekki skilið eða fallizt á stefnu
de Gaulles. Þetta er a.m.k.
sú tilfinning, sem eftir situr.
Og ákæruvaldið gerði ekkert
til að bera á móti þessu, á-
kærandinn lét nánast sem
hann vissi ekki af þessari hlið
málsins.
Maður hefur þá sem sagt á
tilfinningunni, að de Gaulle
njóti eltki stuðnings hinna
borgaralegu stofnana ríkis-
valdsins. Hins vegar finnst
manni einnig, að ef til vill
hafi franska ríkið viljað vera
mannúðlegt gagnvart hernum,
einmitt af því, að hann var á
vissan hátt fórnarlamb þess,
sem kallað er „æðri hagsmun
ir ríkisins." Það má nefnilega
vel ímynda sér, að það hefði
verið ókleift frá pólitísku
sjónarmiði að segja skyndi-
lega við herinn og þjóðina,
að Algier muni einn góðan
veðurdag verða sjálfstætt.
Menn hafa getað verið þeirrar
skoðunar, að nauðsynlegt
væri, að bæði borgarar og her
fynndu smám saman á sér,
vegna atburðanna, hvert för-
inni væri heitið. Þetta er
skiljanlegt með tilliti til æs-
ingsins, sem ríkti { Frakk-
landi 1958. En nokkrir þeir,
sem sátu á ákærubekk í Par-
ís fyrir skemmstu, gátu ekki
tileinkað sér þennan laardóm
og gerðu upp reikningana.
Þessir menn eru þá í raun-
inni föðurlandsvinir, hverra
föðurlandsvinátta hefur leitt
til eins konar vitleysu.
En í nafni hlutleysisins
hljóta menn að hafa leyfi til
að spyrja, hvort hægt sé að
ætla Challe og Zeller og öll-
um hinum háttsettu herfor-
ingjum svo eðlan, sorglegan
tilgang, sem herdómstóllinn
gerir. Og maður hlýtur náttúr
lega einnig að spyrja, hvort
þeir fallizt nú á stefnu Frakk
lands í Algiermálinu, eftir að
þeir ættu að vera búnir að
fá vissu um að hún er ekki
aðeins nauðsynleg heldur er
Frakklandi raunverulega í
hag.
Eg get enn ekki losað mig
ZELLER, hershöfðingi.
við þá tilfinningu, að Challe
sé enn hættulegur maður.
Hann reyndist mjög hroka-
fullur fyrir rétti. Hann kom
einnig upp um næstum ótrú
lega pólitíska fávísi. Um Al-
gier, um heiminn, um múha
meðstrúarmenn í landinu og
ef til vill ekki minnst um þá
frönsku hermenn, sem þjónað
hafa undir hann. Frökkum
þeim, sem eru að gegna her-
skyldu í Algier og áttu mikinn
þátt í ósigri herforingjanna,
lýsti hann með fyrirlitningu
sem “kommúnistum.” Allt
IGIDSKE ANDERSON, fréttaritari Arbeiderblaðsrns í j!
Pans, hefur skrifað grein i blað sit/ um réttarhöldin <’
V’fir frönsku herforingjunum, þar sem hún m. a. dregur jj
í efa, að tilgangur þeirra hafi verið eins göfugur og !>
lierrétturinn hafi vrljað vera láta, og hún getur ekki j |
losað sig við þá /ilfinningu, að samstarfsmenn þerrra !>
eigi byltrngartilraunina enn eftir. Greinin birtist hér j;
í samanþjöppuðu formi. jí
WMWMMWWWMWHWMMWWUWWUMmWVWMW
'þetta gaf manna á tilfinningu^
þá tegund tæknilegs ofstækis,
er byggist á hinum óljósustu
hugmyndum um hvað það í
rauninni er, sem fær menn til
að bregða við, og finnast I
flestum fasistískum hreyfing-
um.
Annars var Challe ótrúlega
rólegur í réttinum. Það kann
að hafa verið ró hins hug-
prúða manns, sem öllu hefur
hætt, tapað og lætur örlögin
ráða í þeirri fullvissu, a3
hann hafi ekki getað annað.
En það kann líka að vera, að
Challe hafi verið svona róleg-
ur vegna þess, að hann hafi I
rauninni ekkert óttast. Ef til
vill hefur hann hugsað sem
svo, að þeir gætu talað cg tal-
að, en mundu ekki þora að
dæma hann til dauða, og hvacf
fangelsun viðvék þá mundi
henni aflétt af þeim, sem á
eftir kæmu.
Já, því að maður getur ekki
losað sig við þá tilfinningu,
að eitthvað eigi eftir að koma
eftir Challe. Salan og Jouh-
aud eru enn lausir og ekkert
bendir til, að þeir hafi gefizfe
upp. Allir ofurstarnir, sem
árum saman hafa staðið á bak
við öll samsæri, ganga lausir.
Og allir hafa þessir rnenn
horfið í Algier, sem bókstáf-
lega er fullt af frönskum her?
Þetta veldur manni óþægirid
um. Og maður getur ekki los-
að sig við þær grunsemdir, áð
byltingartilraunin 22. apríB
hafi verið stöðvuð svo snögg-
lega til þess að koma í yeg
fyrir , að allir þeir, sem Mufc
áttu að máli, væru handtekn-
teknir. Það er mjög vel hugs-
anlegt, að byltingar „appar-
atið” sé óskert, með cðrum
orðum, að Frakkar búi enn\i»
ógnun um nýjar óeirðir.
Þutfa að gæta
aura sinna
Tokio (UPI).
JAPANSKA stjórnin hefuc
nýlega varað erlenda ferða
menn við því að bera á sér mik
ið fé þegar þeir fara út að
skemmta sér á kvöidin í
skemmtihverfi Tokioborgar. —
Sumir skemmtistaðir í Tokio
eru hinir dýrustu 4 heimi. —■
Þrír erlendir stúdentar fóru
t. d. nýlega inn á dýrati
skemmtistað og urðu að greiða
278 dollara fyrir tvær kók og
glas af appelsíni.
Hygla vinum
s'mum
Tokio (UPI).
KOMMÚNXSTAKÍNA hefur
ákveðið að senda 500 milljói*
króna verðmæti af kornvöru
og vélum til Albaníu. Albanao
eru nánustu áhangendur Iífrv
verja í Evrópu og hallast frem
ur að Kínverjum en Riissum i
utanríkisstefnu sinni.
Alþýðublaðið — 14. júní 1961