Alþýðublaðið - 14.06.1961, Blaðsíða 14

miðvikúdagur
■LYSAVARÐSTOFAN er op-
in allan sólarhringinn. —>
Læknavörffnr fyrir vitjanlr
n á eama «taff kL 18—8
li'xstasafn Einars Jónssonar
er opið daglega frá kl. l.SO
til 3.30.
Árbæjarsafn
er opið daglega kl 2—6
e. h. nema mánudag.
Flugfélag
íslands h.f.r
Millilandaflug:
Gullfaxi fer til
Oslo, Kmh. og
Hamborgar kl.
08,30 v dag. —
Væntanleg aft-
ur tii Rvk kl.
22.55 í kvöld.
Flugvélia fer
til Glasgow og Kmh. kl. 08,00
í fyrramálið.
Stúdentar frá M. A.:
árið 1956 koma saman í
Klúbbnum 16. júní næstkom
andi. Hafið samband við
Björn Jóhannsson, A’þýðu-
tylaðinu, eða Þór Guðmunds-
so,n, Nýja Garði.
fvRvk
Eimskipafélag
fslands hf.:
Brúarfoss er í
Rvk Dettifoss fór
frá Hamborg 12.6
til Dublin og New
York. Fjallfoss er
Goðafoss fer frá Aar-
kvöld 13.6. til Kmh,
Gautaborgar og Rvk Gullfoss
fer frá Leith 13.6. til Kmh.
Lag'arfoss fór frá Stafangri
12,6. til Fredrikstnd, Halden,
Hamborgar, Antwerpen, Hull
og Rvk Reykjafnss kom tii
Norðfjarðar í morgun 13.6.,
fér þaðan /til SLglufjarðar.
Selfoss fer frá (New Yorfc 16.
6. til Rvk. Tröllafoss er í Rvk.
Tungufoss fór frá Kotka 12.6.
til Mantyluoto og Rvk.
Loftleiðir h.f.:
Miðvikudag 14. júní er Þor-
finnur Karlsefni væntanlegur
frá New York kl. 06,30 Fer
til Stafangurs og Oslo kl.
08,00. Snorri Sturluson er
væntanlegur frá New York
kl 06,30 Fer til Glasgow og
Amsterdam kl 08,00. Kemur
til baka frá Amsterdam og
Glasgow kl. 23,59 Heldur á-
fram til New York kí. 01 30.
Leifur Eiríksson er væntan-
legur frá Hamborg, Kmh og
Oslo kl 22.00. Fer til New
Vork kl. 23,30.
Þjóðræknisfélag íslendinga:
Gestamót verður í Tjarnar-
café m k. sunnudagskvöld
og hefst kl 20 30. Sameigin
leg kaffidrykkja, gestakynn
ing, ný íslandskvikmynd o
fl. Vinsamlegast látið þetta
berast til allra þeirra Vest-
ur íslendinga, sem hér eru
á ferð, því að þeir eru sér-
staklega boðnir. Að öðru
leyti er öllum heimil þátt-
taka, eftir því sem húsrúm
leyfir, aðgöngumiðar verða
við innganginn.
Skipadeild S.Í.S.:
Hvassafell er í Onega. —
Arnarfell er í Archangelsk.
Jökulfell losar á Norðurlands
teöftíum-. Dísarfeli fór frá
Biönduósi 10. þ. m áeliðis tll
Riga og Ventspils. Litíafell
er í Rvk Helgafell kemur í
dag til Þorlákshafnar frá
Bðrgarnesi. Hamrafell fór 8.
m-. frá Hamborg áleiðis til
ttatum.' -
Skipaútgerð ríkisins:
Œíekla er væntanleg til R-
löndum Esja er í Rvk. Herj.
víkur árd. í dag frá Norður
ólfur fer frá Rvk kl 21 í
kvöld til Vestmannaeyja. —
Þyrill er í Rvk. Skjaldbreið er
í Rvk, Herðubreið er í Rvk.
Hvíldarvika húsmæðra
verður að þessu sinni að
Laugarvatni dagana 28 júní
til 7. júlí á vegum orlofs-
nefndar Reykjavíkur. Konur,
sem hafa hug á að nota þetta
tækifæri gefi sig frarn fyrir
21 þ. m á skrifstofu Mæðra
styrksnefndar á Njálsgötu 3.
Grlofsnefnd mun verða þar
til viðtals á venjulegum skrif
stofutíma.
Orlofsnefnd.
Sókasafn uagsbrúnar
að Freyjugötu 27 er oplð
jem hér segir: Föstudaga kl
8—10, laugardaga kl. 4—7 og
mnnudaga K i v—7
Miðvikudagur
14. júní:
12,55 „Við vinn-
una“: Tónleikar
18,30 Tónleikar:
Operettulög. --
20,00 Frá Sibeii
usar-vikunni í
Helsinki 1960.
— 20,15 „Fjöi-
skylda Orra“, —
framhaldsþætt-
ir eftir Jónas
Jónassort 8 og
síðasti þáttur: —
„Tengdasonurinn“. 20,40 Ein-
söngur: Lucia Albanese syng
ur við undirleik hljómsveitar
Stokowskis. 21,05 Tækni og
vísindi; I þáttur; Beizlun
kjarnorkunnar (Páll Theó-
dórsson eðlisfræðingur). —
21,30 Tónleikar: Fiðlukonsert
í a-moll op. 53 eftir Dvorák.
22,10 Kvöldsagan: „Þríhyrndj.
hatturinn“ eftir Antonio ds
Alarcón; III (Eyvindur Er-
lendsson) 22,30 Úr jazzheim-
inum. 23.00 Dagskrárlok,
14 14. júrjí 1961 — Alþýðublaðið
■.. .. / ' —• OÍOSlOUÓÝqLn
ANGOLA ÍVelfa SIS
Framhald af 4. síðu.
ur reynzt að fá portúgalska
landnema til að setjast að inr.i
í landinu. Hefur mikið a£ siíku
fólki, sem komið er til Angola
fyrir tilstuðlan stjórnarinnar,
gefizt upp á búgörðum sínum
inni í landinu og leitað tii
strandar
Eitt sérlegt vandamál kem-
ur þarna við sögu, en það er,
að margt af þessu portúgalska
fólki er illa menntað og verður
því að stunda alls konar störf,
sem það mundi alls ekki stunda
— ef PortúgaJar kæmu ein-
göngu fram sem „herraþjóð“ í
landinu. Því virðist hins vegar
engan veginn vera þatmig var-
ið. Svertingjar, þó að fáir séu,
sem náð hafa fullum borgara-
réttindum með því að komast
upp á þann ,.standard“, sem
Portúgalar setja, eru oft. hærri
í þjóðfélagsstiganum en margir
hinna hvítu. Þarna kemur því
vandamálið með fátæka hvíta
menn, sem búa innan um svert
ingja, er öðlazt hafa meiri
menntun. Þetta er til i Suður-
Afr.'ku og að vissu leyti líka í
suðurríkjum Bandaríkjanna og
það er oftast þetta folk, sem
æstast er og versr í garð negra
Þetta kom m. a. i ljós í byrjun
átakanna í Angola, þegar
skelfdir hvítir menn tóku sig
gjarnan til og skutu. nmur hina
menntuðu negra, eða assimila-
dos, sem nálægí þeim bjuggu.
Þess skal getið, að hin opin-
bera stefna Portúgala í nýlend
um sínum hefur alltaf vcrið að
forðast mismunun eftír liiar-
hætti, en í framkvæmd hafa
portúgalskir einstaklingar
reynzt mjög ófúsr til samskipta
við negra og margur Portúgal-
inn fyllist skelfingu við til-
hugsunina um samlíf hvítra og
svartra.
Nýlega ræddi dr. Salazar,
einræðisherra Portúgals, við
blaðamann frá The New York
Times, þar sem m. a, kom fram
veigamikið atriði í stefnu hans
í þessum málum Hann benti á,
að „lög, sem viðurkcnna borg-
ararétt tekur ekki nema nokkr
ar mínútur að semja og er
hægt að gera það strax- borg-
ara sem er maður fyllilega og
einlæglega samrunninn póli-
tísku menningar samfélagi, —
tekur aldir tð skapa“. En hann
viðurkenndi í sama viðtali, að
þörf mundi vera á að flýta þess
ari brótm : okkuð Hann sagði:
„Það má samt leggja áherzlu á,
að samkvæmt beirri stefnu,
sem við höfum fylgt, verður
Iandsbúum veitt meiri og meiri
aðild að pólitísku lífi í hér-
uðum og í landsmálum“ Merki
um þessa þróun e-r að sjá í til-
skipun, sem rétt fyrir helgina
var gefin út í Lissabon, þrr
sem tilky.nnt var. að í fram-
tíðinni skyldu bæjarstjórnir í
nvlendunum kosnar í stað þess
að vera skinaðar. auk þess sem
bæi^rst.iórnum skvidi fjöígað i'
hinum þéttbýlli héruðum —
Þessi ráðstöfun mun veita hér-
uðunum fleiri fulltrúa, er mega
■greiða atkvæði í forsetakosn-
ingum.
Þessi tilskipun er vaíalaust
spor í rétta átt, en sennilega má
um hana nota hina gamalkur.nu
setningu „of lítið, of seint“.
Það er afskaplega falleg tii-
finning, sem fram kcmur í fyrr
greindum orðum aSlazars, en
það verður að teljast mjftg hæg
fara þróun, að á 500 árum skuli
Portúgölum ekki haf.a lekizt
að koma nema um 2% negr-
anna í Angola upp á þann
„standard", sem þeir krefjast
af assimiládos. Ég minntist á
það fyrr í grein þessari, að
Portúgalar kæmu bandrimönn-
um sínum í NATO í bobba. í
umræðunum í Öryggisráðfcu
fyrir helgina var það nefnilega
samnefnari í ræðum Asíu- og
Afrikumanna í ráðinu að
hvetja vesturveldin til að iá
þennan NA’XC-bandamann
sinna til að breyta um stefnu.
Þessu hljóði eru menn vanir
frá kommúnistum, en það cr
verra þegar hinar svoköllu.ðu
hlutlausu þjóðir eru farnar að
gefa það frá sér líka, fer að
vera erfiðara um vik að humma
það fram af sér.
SÍS tapar
•* ratnhalrt af I siftlt
leyti á valdi samVinnuhreyfing-
arinnar. Hreyfingin hefur þó á-
þreyfanlega fundiff fyrir erfið-
leikum verðbólgu og lækningum
á henni. Það er því mjög þýðing-
armikiff fyrir framtíff samvinnu
hreyfingarnar, aff hér geti rikt,
stöðugt verfflag og stöffugt verff-
gildi íslenzka gjaldmiðilsins“.
Samkvæmt ársskýrslunní ríkti
í fyrra mikil svartsýni um af-
komu Sambandsins eftir efna-
hagsráffstafanir ríkisstjórnarinn ■
'ar. Vaxtagjöld hækkuffu líka vr
13.2 milljónum í 21.7 milljónir,
eða um 8,47 milljónir. Útsvör
hækkuffu um 3 milljónir og geng
istap nam 2 milljónum og minnk
andi tekjur af innflutnigni 12
milljónir. En þessi skakkaföll
hefur SÍS unnið upp á skipadeiltí
og iffnaði, þanng aff heildarút-
koman er nálega hin sama og
áriff fyrir viffféisnina.
Starfsliff Sambandsins um síff-
utsu áramót var 1164 manns, þar
af 584 viff iðnaff og um 150 sjó-
menn á sk’ipunum.. í iffnaffinum
einum námu kaupgreiffslur 23,9
milljónum kr.óna, og má þvi á-
ætla heildarkaupgreiffslur um
50 milljón’ir.
í reikningum SÍS eru upplýs-
ingar um efnahag þess, og voru
skuldir um áramót þessar: Til
stutts tíma 645.4 m'illjónir króna,
til langs tíma 104,8 milljónir og
ei<riff fé og fé sambandsfélaga
76.9 milljónir. Eignamegin eru
vrftufjármunir, taldir 670 millj-
ónir og fastafjármunir metnir á
156 4 milljónir.
H'ramhald af 5. ?\8u
þrír liðir hækka því samtals um
13,542 millj. Við þessa upphæð
má síðan bæta minnkandi tekj-
um Innflutnings og Véladeildar,
sem námu 1,212 millj., sem með-
al annars stafar af lækkaðri
álagningu.
Þrátt fyrir þessa gífúrlegu
hækkun rekstrargjalda og
minnkandi tekjur af hei’.dsölu-
verzluninni varð rekstrarafkoma
Sambandsin sviðunandi á árinu
miðað við fyrri ár. Tekjuafgang-
ur á rekstrarreikningi varð
5,958 millj. kr. og er það nokkru
hærra en árið áður. Á móti þessu
kemur það, að afskriftir af skip
um, vélum og fasteignum urðu
nokkru lægri en árið áðnr, eða
samtals 9,700 millj. kr. Samtals
er þá tekjuafgangur og afskriftir
af áðurnefndum liðum 15,385
milljón kr.
Það, sem mestu olli að rekstr-
arafkoman varð ekki lakari á
árinu 1960, var hagstæður rekst-
ur Iðnaðar og skipa'deildar Á
árinu hófst útflutningur í stærri
stíl en áður á framleiðsluvörum
Gefjunar og Heklu og hafa riú
verið gerðir stórir, ný>‘r samn-
ingar um útflutning á verk-
smiðjuuvörum samvmnumanna
og mun það auka verkefni verk-
smiðjanna verulega á þessu ári.
Gengisbreytingin á nokkurn
þátt í góðri afkomu hinaa 2ja
áðurnefndu deilad Tekjur skip-
anna hækkuðu vegnr gengis-
breytingarinnar en kostnaðar
hækkun varð ekki hlutfallslega
ein smikil. Iðnaðurinn fékk og
meiri vernd á árnu, meðal ann-
ars vegna hins háa söluskatts á
innfluttum vörum. Verð á ís-
lenzkum iðnaðarvörum varð
þannig enn hagstæðara miðað
við innfluttar vörur og auðveld-
aði það söluna. Þá ber þess að
geta, að bæði verksmiðjur og
skip hafa verið afskrifuð mikið
á undanförnum árum og bók-
fært verð þeirra því lágt miðað
við kostnaðarverð nýrra verk-
smiðja og skipa.
í sambandi við skiparekstur-
inn kom það fram, að mikill
skortur vær á litlum olíuskipum
til strandsiglinga, og hefði Sam-
bandið og Olíufélagið samið urn
kaup í Þýzkalandi á rrýju 1100
lesta olíuskipi. Umsamið kaup-
verð er 23.14 millj hróna. Það
verður afhent í septernber eða
október 1962
Ekki ábyrgð
Framhald af 16. síðu.
talizt bera abyrgð á, væri
ekiki rétt að sakfella þá. Sýkin
aði hæstiréttur áfeærðu og
lagði aillan sa'karkostnað á
rlkilssjióð, þar með talin laun
miálfærslumanna, samtáls 40
þús kr. Lclks voru átalin þau
mistctk, sem urðu við rann-
scikn máilsins, að eigi var
varðveittur og rannsakaður
til K'ítar hiutnr sá, er sprak'k
í nefndu frysikerfi.