Alþýðublaðið - 12.11.1961, Blaðsíða 5

ARNBJÖRN KRISTINSSON
bókaútgefandi (Setberg s.f.) er
nýkominn heim frá Þýzka-
landi, en þar sótti hann al-
þjóðlega bókasýningu, sem
haldin var í Frankfurt am
Main. Þessi sýning er haldin
árlega og er hún stærsta bóka-
sýning, sem haldin er í heim-
inum, enda flykkjast á hana
bókaútgefendur víða að. — Al-
þýðublaðið ræddi v.ð Arn-
björn Kristinsson um sýning-
una og bókaútgáfu almennt
hér og erlendis.
1800 BOKAFORLOG
FRÁ 31 LANDI.
„Sýningin nefnist Frankfurt
er Muchmesse“, segir Arn-
björn, „og er hún haldin ár-
lega og alltaf á haustin. Þangað
koma bóksalar og bókaútgef-
endur víðast hvar að úr heim-
inum, enda er alltaf búist við
nýjungum í bókagerð. Sýning-
ín er haldin í sýningahöllum,
sem standa í hvirfingu og er
um að ræða heilt hverfi bygg-
inga, sem er á'líka stórt og
Miðbærinn hér í Reykjavík.
Ég hef ekki sótt þessa sýmngu
áður og má því segja, að hún
Jiafði mikil áhr.f á mig. Þarna
voru bækur frá 1800 bókafor-
lögum í 31 landi og á sýning-
una komu heimskunnir bóka-
útgefendur þar á meðal hitti
ég Sir Stanley Unwin hinn
brezka, sem íslendingum er að
góðu kunnur. Frá þessum 1800
bókaforlögum voru á sýning-
unni um hálf milljón bóka. —
Sýningunni var mjög skipu-
lega fyrir komið, enda eru
Þjóðverjar snillingar í allri
skiptilagn'ngu. Hún var í
deildum eftir efni bóka. — í
einni voru e'ngöngu listaverka
bækur, annarri barnabækur,
hinni þriðju bækurtrúarbragða
legs efn's o.. s. frv. Þá var sér-
stök deild fyirr fallegustu bæk
urnar frá hverju landi og höfðu
dómnefndir í löndunum valið
bækurnar í deild na. Þar gat
að líta margan fagran grip“.
— Engin íslenzk bók?
„Nei, því miður. íslending-
ar hafa enn ekki gerst þátt-
takendur í þessarj alþjóðasýn- ^
ingu og er það ekki vansalaust
af svo bókríkri þjóð sern við' ^
erum. Hér er heldur ekki nein
nefnd starfandi, sem leggur
dóma á bókagerð, en slíka
nefnd þutfum við að eignast og
við verðum fyrr eða síoor að
taka þátt í sýningunni".
SA31VINNA UM ÚTGÁFU
DÝRRA BÓKA.
— Slíkar sýningar hl]óta að
hafa mikil áhrif á bókagerð?
„Já, vafalaust. Tilgangur
sýningarinnar er aðallega
þrennskonar: 1. Bóksalar
sækja hana til þess að kynna
sér útgáfur og hitta bókaút-
gefendur. Þeir panta síðan
bækur á sýningunni. 2* Útgef-
endur leita fyr'r sér um út-
gáfuréttindi. 3. Fólk kemur til
þess að kynna sér bækurnar
og gerð þeirra.
Það er eftirtektarvert hvað
samvinna um útgáfu dýrra
bóka fer í vöxt milli útgef-
enda. Hér er sérstaklega um
að ræða myndskreyttar bæk-
ur álíka bækur og Fjölfræði-
bókin, sem Setberg gaf út fyr-
ir nokkrum árum og náði mikl
um vinsældum. Útgáfa slíkra
bóka er miklu auðveldari þeg
ar mörg útgáfufélög vinna sam
an, og því aðeins fær fyrir
útgefendur í löndum, þar sem
markaður er mjög takmarkað-
ur e ns og til dæmis hér á
landi, að hægt sé-að hafa sláka
samvinnu“.
— Gerði Setberg samninga
um slíka samvinnu7
' „Já. Ég gerði samn nge við
útgáfufélag í Bandaríkjunurn
um útgáfu á bókaflokki fyrir
börn og unglinga Hér er um
að ræða útgáfu, sem ex- nokk-
urskonar framhald af Fjöl-
fræðibókinni. Fyrsta bindið
fjallar um kjarnorkuna, ann-
að um mannslíkamann þriðja
um uppfinningar o. s. frv. —
Þetta er mikil og vegleg út-
gáfa, að miklu leyti í myndum,
aðallega litmyndum. Svipur
bókanna er eins eg Fjölfræði-
bókarinnar: fræðsla og
skemmtun í senn. — Þá gerði
ég samninga við þýzkt útgáfu-
félag um útgáfu á ævisögum
he.mskunnra manna. Fyrstu
tvær bækurnar eru ævisögur
tveggja nýlátinna manna: —
Ernst Hemmingways og Dags
Hammarskjölds".
ÍSLENDINGAR STANDA
AÐ BAKI í BÓKAGERÐ. .
— Hefur bókaútgáfu farið
fram að þínu áliti?
„Já, erlendis. Þarna voru
fjölmargar stórfallegar bækur,
sumar hreint og beint lista-
verk. Annars eru breytlngarn-
ar til dæmis í uppsetnlngu eg
bandi ekki stévægilegar, en
heldur sýnst mér, að lögð sé æ
ríkari áherzla á það, að gera
bækur einíaloar í baridi en
s*erkar og lttvrfletj h'reina og
bjarta, ef svo má að orði kom-
a->t. Þarna var mikiU. fjöldi
bóka eins og ég hef áður sagt
og erf.tt að gera sér grem fyr-
ir því frá hvaða landi bezt
gerðu bækurnar koma“.
— En hér?
„V.ð stöndun; áreiðanlega
ARNBJÖRN KRISTINSSON,
prentsmiðjustjóri.
ekki framarlega í bókagerð.
Við erum enn að glíma við
þann draug, sem skaut upp
kollinum á stríðsárunum. Við
gerðum bækur vel úr garði
fyrir þremur áratugum en svo
kom lægðin yfir okkur á styrj-
aldarárunum. Síðasta áratug-
inn hefur þetta þó batnað mjög
og við megum ekk; aftur slaka
á klónni. Hér er um að ræða
hlutverk, veglegt hlutverk,
sem við bókaútgefendur eigum
að leysa hver fyrir sig og all.r
í sameiningu".
— Geturðu sagt mér hvað
mkið er gefið út af bókum í
hinum ýmsu löndum?
„Það yrði of löng upptaln-
ing. En ég hef skrá yfir útgefn-
ar bækur í nokkrum löndum
og gefur það nokkru hug-
mynd. Árið 1959 voru gefnar
út bækur eins og hér segir:
Rússland 40 þús. bókatltlar.
Japan 24' ” —”—
Bretland 20 ”
Þýzkaland 16 ” —”—
Bandaríkin 15 ” —”—
Svíþjóð gaf út 6 þúsund, Nor-
egur 3,5 þúsund og Danhmtjrk
3,5 þúsund“.
— En ísland?
„Um 300“.
UPPLÖG BÓKA
OG VAL BÓKA.
— Hvað eru upplög bóka há
hér á lanji?
„Upplög bóka hafa minnkað
á síðustu 6-7 arum. Upplög
góðra bóka hafa minnkað um
500 eintök. Meðalupplag bók-
ar álít ég að muni vera um
1800 eintök, en upplag getur
lika farið niður í 500 eintök
og upp í 6000“.
— Bókaútgáfa er þvi mjög
áhættusamur atvinnuvegur?
„Já. Hann er það. Það er
auðvelt að tapa 100 þúsund
krónum á einni bók þó að hún
sé ekkj stór. Tap á einni ein-
ustu bók getur gleypt í sig á-
góða af sölu tveggja til þriggja
bóka, En um stórgróða getur
aldrei verið að ræða á neinni
bók. Þannig er bókaútgáfa
vandasöm aðeins frá fram-
leiðslu- og kaupsýslu-sjónar
miði“.
— Það er því vandasamt að
velja bók til útgáfu?
„O. já, maður hefur ýmis
mið að fara eftir: Efni bókar
og erindj þess við almenning.
Höfundur bókar og vinsældir
hans. Stíllinn og áferðin, ef
taka má svo til orða. Stærð n
og verðlagningin, þannig, að
bókin þoli það verð, sem nsuð-
synlegt er að setja á hana. Það
er nauðsynlegt að þekkja ná-
iðalla íslenzka höfunda, einnig
fremstu höfunda, erlenda. Ég
les gaumgæfilega allar bækur,
sem mér leikur hugur á að
gefa út, en ég læt það ekki
nægja, heldur fæ ég tvo til
þrjá menn, sem hafa góðan
smekk til að lesa bækurnar og
svo ræðum v.'ð um möguleik-
ana. Þannig leitar maður lausn
arinnar“.
— Hvers konar bækur
kaupa íslendingar fyrst og
fremst?
„Við kaupum endurminn-
ingabækur og ævisögur ihn-
lendra manna. og erlendra. —*
Einnig kaupa íslendingar mjög
bækur um þjóðlegan fróðleik.
Bækur margra íslenzkra höf-
unda seljast vel, þar á meðal
skáldsögur þekktra, íslezjtikra
höfunda".
— Hefur Setberg f(>ngi(J'-
þungan skell af útgáfu bókar?
„Já_ því er ekkj að neifa.
Enda er það eðlilegt. Ég er bú-
inn að gefa út á annað hundr
að bækur. Ég vil bæta því vijfr
það sem ég sagði áðan, a3F
kaupsýsiusjónarm.ðið er ekki*
e m att, alls eki:I S'undum
hlýtur bókaútgefandi að gefa
út bók, þó að allar líkur beðdi
til þess að tap verðj á útgáf-
unni. Þá gefur maður út bók-
ina aðeins vegna bókarinnae
sjálfrar“.
30 MILLJÓNIR FYRIR
BÆKUR.
— Hvernig ]ýst þér á bðka-
markaðinn nú?
„Mér lýst vel á hann. Fólk
hefur áhuga á bókum Það vill
fá bók að gjöf og það v.Il gefa
bók. Fólk fær góð'a bók handa
barni eða ungiingi fyrir 40 til
80 krónur og handa fullorðn-
um fyrir 150 t.l 250 krónur. —.
Ég sagðj áðan, aö hér kæmu
út um 300 bókatitlar. Það þýð-
ir, að hér koma út um 500 þús~
und eintök af bókum árlega,
eða 3 bækur á hvert manns-
barn á landinu eða 15 bækuv
á hverja 5 manna fjölskyldu'^
— Ekk; selst þetta allt?
„Nei. Sennilega seljast þríp
fimrntu hlutar af bókunum“.
— Hvað eyða þá íslendingait
árlega til bókakaupa?
„Lauslega áætlað mun þay
vera 25-30 mllljónir króna en.
það er sama sem að hvert
mannsbarn í landinu kaupi
bækur fyrir 155 krónur, eða
hver 5 manna fjólskylda tæp-
lega 800 krónur. Til sam-
anburðar má geta þess, að Dan-
ir kaupa árlega bækur fyr'r 50
danskar krónur á hverja 5
manna. fjölskyldu.
— Safna bókaútgefendLU’
bókum?
„Bókaútgefendur hljóta aö
þekkja verk allra íslenzkra
höfunda. Ég á mikið af bckum
en ég safna málverkum og
hljómplötum“.
BÓKIN UM
JÓN ENGILBERTS
— Ég hef orðið var við, a3
Framhald a 14 síðu.
★ V. S. V. ræðir við Arnbjörn Kristins-
son, békaútgefanda, um bækur og
bókaútgáfu.
★ Aljþjóðabókasýning í Þýzkalandi. —
1800 bókaforlög frá 31 landi.
Hvernig eru bækur valdar til útgáfu?
ViS stöndum enn að baki öðrum þjóð
um í bókagerÖ.
★ Safna bókaútgefendur bókum?
Alþýðublað'ð
12. nóv. 1961 ^