Alþýðublaðið - 10.01.1962, Blaðsíða 4

VINUR minn kom að máli
«við mig nokkru fyrir jólin og
•sagði: „Ég ætla að fara burt úr
borginni um áramótin. Ég ætla
að fara heim á bernskuslóðirn-
«r og dvelja þar, lelta að ein-
ihverju, sem mér finnst að ég
«hafi týnt og freista þess að
sfinna það. Mér er ekki alveg
Ijóst hvað það er, en eitthvað
-er það mjög þýðingarmikið.
Mér finnst að minnsta kost:, að
•ég kunni að vera annar maður
•^í ég finn það.“
— Þú kemur þá til mín og
«gefur mér skýrslu,11 sagði ég,
„mér finnst líka að ég hafi týnt
• ^inhverju en veit heldur ekki
iðivað það er, en ég get ekki
iflar.ð með þér til að leita, enda
"býst ég við að sameiginleg leit
■okkar yrði alveg árangurslaus
LEITAÐ AÐ
SJÁLFUM SÉR
Hann játti því og svo le'ð
diram yfir áramót. Þá kom hann
-snemma morguns og settist
- gegnt mér. Hann var fullur af
úhuga eins og hann er raunar
-oftast og hann hélt yfir mér
-Janga ræðu. Mér virt 'st eins og
Thann hefði á einhvern hátt end
urnýjast, að minnsta kosti bar
ihann upp við m'g ýmsar skoð
-anir, sem ég hafði ekki orðið
"var við hjá honum áður. •—
Þegar hann hafði talað um
-stund spurði ég:
—Og fannstu það sem þú
Jeitaðir að á bernskuslóðunum?
Hann horfði spyrjandi á mig
*um stund, en brost; svo drýg-
indalega og sagði:
,.Það voru fjörutíu ár liðin
frá því að ég var síðast heima
..á gamlárskvöld. Mig langaði
-=að sjá og heyra hvað hafði
Lreyst mest. Ég ætlaði um leið
-að leita að því sem mér finnst
að ég haf glatað. — Þegar við
'vorum ungir höfðum við aðeins
-olíulampa — og enn lýstu jafn-
vel grútartýrur í einstaka koti.
-Allt var myrkri hul ð á gaml-
ársdag, gatan og troðningarnir
..grjótgarðarnir, sjógarðurinn og
-fljaran. Þá var alger kyrrð,
nema hvað drundi í br'mgarð
inum og gjálfraði við skerin.
-Snemma á haustin hófst und r
"'Lúningur undir álfabrennuna,
^em allt af var haldin með álfa-
-éansleik á bökkunum upp af
Flæðarmálinu. Þorpsbúar flest
;r tóku þátt í þessum undir-
-drógu saman í bálköstinn og
jfullorðn'r hjálpuðu til. Ung
mennafélag og stúka, jafnvel
le kfélag og söngflokkur, tóku
>að sér að sjá um sjálfan dans-
inn og valin voru álfahjón, kon
-ungur og dro+tning og þótti
mjk'll he ður að komast í það
hjónaband. Á tilsettum tíma
■var svo gengið í skrúðgöngu
eftir þorpsgötunni austur á
þorpsbakkana. Þá var kve kt
í kestinum og bálið lýsti upp sögur eða hlusta á
fyrir sjógarð og fram undir sögur og heldur ekki að spila
brimgarð og flæðarmálið var á spil, því að skrúfað var frá
uppljómað, en álfakóngur og ú;tvarpi og það glumdi og sum
álfadrottning og hirðin á eft.r ir vildu hlusta og aðr.r vildu
gengu syngjandi umhverfis ekki hlusta og úr þessu varð
köstinn. Allir, sem vettllngi einhverskonar glundroði. Um
gátu valdið, sóttu þessi hátíða nótt na ætlaði ég að fara í
höld. — Þetta voru dýrðleg gönguför um gamlar slóðir
kvöld. Ég sé enn fyrir mér lýs /fara niður fyrir sjógarð og
andi bálið og næsta umhverfi ganga meðfram sjónum í
og enn óma í eyrum mér raddir myrkrinu austur á bóginn, alla
álfakóngs og álfadrottningar, le ð austur í árkjaft, en það
aldrei heyrði ég svo tilkomu var þá komið versta veður svo
mikinn söng. að ég fr.estaði því. Snemma á
Nú er þetta horfið. Þorpið nýjársdagsmorgun vaknaði ég
er baðað í rafmagnsljósum. Það og klæddi mig. En var ekki
er bjart á öllum he'milum, ljóst af degi, en veðrið hafði
hvergi olíulampi hvað Þá grút- skánað. Ég skokkað: niður að
artýra. Það er jafnvel komið sjó og hélt svo af stað. Ég gekk
rafmagn í fjósin. Birtuna frá aleinn austur sandinn, og rás
raf!jósunum leggur fram undir aði stundum upp að sjógarði —
brimgarð. Drengir voru að Mér varð á einhvern hátt rórra
og ég raulað. fyrir munni mér
sama lagið og ég raulaði þegar
ég var drengur og þannig gekk
ég áfram þungan sandinn án
þess í raun og veru að ég væri
? mér þess meðv tandi hvert ég
ætlaði.! Enn gnauðaði í brim
garðinum og bára gjálfraði v'ð
sker. Með vaxandi birtu fór ég
að sjá hvít Ijós þar sem ég vissi
að brimgarðurinn var. Þar
kv knaði á þúsund kertum. Og
allt í einu var ég kom'nn aust
ur í árkjaft þar sem sjódrukkn
aðár skipshafnir börðu sér á
dvöl á Stokkseyri, jafnvel
eft r stutta heimsókn þar. —■
Þannig mun þetta vera með
okkur alla, hvar sem við höf-
um ált heima á landinu, hvern
ig svo sem okkur hefur 1 ðið
í æsku.“
VAL LÍFSGÆÐANNA
— Og nú fer borgin aftur
að splundra þér, sagði ég.
Já, ég var einmitt að hugsa
um þetta áðan þegar ég var á
le ðinni til þín. Hvernig á ég
að koma í veg fyrr, að henni
takist það?
En ég gat ekki veitt v!ni mín
um góð ráð. Hínsvegar sagði ég
— Við erum á of m klu spani
Við spennum allt upp, blásum
allt út, tildrið flengríður okk
ur og steyp r okkur svo fram
af sér ofan í kelduna. Varstu
ekki bara að leita að sjálfum
þér, sem þú ert í raun og veru?
„Það getur vel verið ,en hins
vegar má miaður ekki einblína
of mikið á fortíðina Hún var
góð að vissu mark:. Rafmagnið
uppljómar þorpið, raftæki eru
á hverju heim li. Hlóðaeldhús
in eru horfin og um leið eldhús
reykurrín. Fátæktin er hjöðn
uð niður m ðað við það sem áð
ur var. Allir eða nær allir búa
við fjárhagslegt öryggi, jafnvel
örkumla maðurinn gamalmenn
!ð og sjúklingurinn. Atvinnan

VILHJÁLMUR S. VILHJÁLMSSON, rithöfundur, flutti
erindi um daginn og veginn í útvarpið á mánudagskvöld.
Hann ræddi aðallega um það, sem hann kailaöi „ásýnd
samfélagsins um áramótin". Erindið birtist hér í heild;
fyrirsagnir eru settar af blaöinu.
baksa við að draga saman elds
neyti í tvo kesti sinn hvoru
meg n í enda þorpsins. Á til-
se'um tíma var olíu skvett á
kestina og hún ekki spöruð,
síðan var kveikt í þeim og þeir
iluðruðu upp. Búið. Eng nn
söngur, enginn skrúðganga,
engir glæst r búningar, aðeins
eldur, brenna — Og svo fóru
allir heim t 1 sín.“
REIKAÐ UM EYÐISAND
— Ekki hefurðu eingöngu
verið að le ta að þessu? sagði
ég.
,,Varla,“ svaraði hann erís
og hann væri ekki v ss. ,,Og þó
mun ég hafa verið að leita að
minn ngum. Ég fór vonsvikinn
heim til vina minna að aflokn-
um brennunum. V.ð sögðum
sögur, tókum í spil, en það
var varla hægt að segja
vetrarkvöldum þegar ég var
ungur en nú varð ég einskis var
Svo hélt ég he mleiðis, en fór
nú fyrir ofan sjógarð. Áður
voru á þessari leið um 12 bæir
og kot. Nú voru þau aðeins tvö
M g langaði að knýja dyra —
jafnvel að leggjast á gluggana,
en gerði hvorugt, ég var orðinn
svo mikill spíssborgar:. Þegar
ég kom á flatirnar tók ég á
sprett og hljóp alla leið heim.
— Og fannstu? spurð: ég enn
„Ég veit það satt að segja
ekki, og þó. Ég fann eitthvað,
gat komið því fyrir í huga
mínum, án þess þó að v'ta hvað
það var, eða hvernig ég kom
því fyrir í eina heild. Ég var
annar maður þegar ég kom úr
göngunni. Þú mannst hvað Páll
ísólfsson sagð; í bók sinni.
Hann segist alltaf koma nýr
maður til Reykjavíkur eftir
er ekki árstíðabundin, jafnvel
ekki í sjávarplássum, allir hafa
nóga vinnu. Það vantar ekk:
m.kið á hin veraldlegu gæði,
en það vantar eitthvað samt.
Útvarpið er gott tæki en aðal-
atriðig er hvenig við notum
það. Sjónvarp er merk leg upp
finning, en mig hryllir við því,
hvernig við kunnum að mis-
nota það þegar það kemur.
Kúnstin er víst sú að varðve.ta
innsta kjarna sinn, uppruna
sinn þá nnstu gerð sem skap
aðist þegar maður var ungur
að spretta úr þeim jarðvegi,
sem mann; var sáð í, en jafn
framt að kunna að tileinka
okkur allar þær stórfenglegu
uppfyndingar, sem orðið hafa
síðan við lékum okkur í sanáin
um, kunnum að stjórna þe m,
en ekki láta þær taka völdin
af okkur
— Þú hefur farið víða? sagði
ég-
„Já, um nær alla Evrópu og
víða um Norður-Ameríku, ég
hef not.ð miargs í ríkum mæli.
Ég held annars að mér hafi
aldrei liðið eins vel og þennan
ríýjitcisdagsmorgun í mojrgun
rökkrinu á göngu minnj austuj
sandana."
VAFURLOGAR EDA ■}
VITALJÓS
Ég hef sagt þessa sögu af
vini mínum vegna þess, að ég
hygg að þannig sé farið una
mjög marga að þeir leiti að
sjálfum sér — og að þau tíma
mót^ sem áramótin marka, þeg
ar við kveðjum gamla árið og
heilsum því nýja, knýi menn
til umhugsunar um það hvern
Jg líf þeirra og samferðamanna
þeirra hafi verið, hverju þeir
hafi glatað og hvað þeir þurfi
að öðlast svo að líf þeirra sé
í samræmi við vilja þeríra og
óskir. Hann leitaði á sínar bern
skuslóðir — og fann að því er
honum fannst. V.ð hin sitjum
heima, leitum í hug okkar —
og finnum og finnum ekki.
En hvað sem þessari le:t líð
ur, og hvor.t sem við söknum
æskudrauma, æskuilms og gam
alla dyggða, þá er engum vafai
undirorpið, (áð akkur hefur
tekizt að skapa betri heim
bjartari og hlýrri heim, tillits
semi við náungann, miskunn-
semi og meiri umhyggju fyrip
smæílingjunum en áður van
veitt eða hægt var að veita.
Þeta hefur okkur tekist þrátt
fyrir það, þó að við þeysum um
of, ríðum í loftinu beint af aug
um — og steypumst stundum
n ður í foræðið. Þannig fer,
vegna þess að við erum ekki
nógu viíur sjálf, eða á ég að
segja, ekki nógu vel gerð hið
innra með okkur.
í samband; við þetta vil ég
vekja athygli á því að stundum
leitum við uppi ógæfuna, sjúk
dómana og vandræði og bergj
um af b'k^-þess vitandi vits
Fyrir jólin ók ég í þrjá daga í
röð um Snorrabraut, en við þá
götu er útsala frá Áfengisverzl
un ríkis ns. í hvert sinn, sem ég
ók þarna um þessa daga, var
búðin troðfull af fólki, körlum
og konum og konur og karlar
s'óðu í löngum biðröðum undir
lögreglustjórn fyrir utan lok
aðar dyrnar Nú dettur mér
ekk; í hug, að haida því fram
að alilt þetta fólk hafi drukkið
sér til óbóta um hátíðirnar, en
ég fullyrði að það hafa margir
gert. Aðstöðu sína gagnvart á-
feng eiga allir að þekkja.. Þeir
sem geta umgengist vín eins
og leikfang, eiga víst ekki neitt
á hættu, en hrírí leita að sjúk
Framliald á 12. síðu.
4 10. jan. 1962 — Alþýðublaðið