Alþýðublaðið - 16.10.1962, Blaðsíða 4

FRUMSÝNING í Háskólabíói 12. október 1962:
„Heiðursgestir kvöldins“ Á efri myndinni: Krist-
björg Kjeld, Gunnar Eyjólfsson og Róbert Arn-
finnsson, ganga fram salinn að lokinni sýningu til
að taka við þakklæti áhorfenda.
Neðri myndin: Höfundur sögunnar — 79 af stöð
inni — Indriði G. Þorsteinsson og frú koma til
sýriingarinnar.
UMSÖGN
HÖGNA
EGILSSONAR
Frumsýning:: 79 af stöðinni.
Eftir sögu Indriða G. Þor-
steinssonar.
Handrit: Guðlaugur Rósinkranz
Leikstjórn: Erik Balling.
Aðalleikendur: Kristbjörg
Kjeld, Gunnar Eyjólfsson og
Róbert Amfinnsson.
Tónlist: Jón Signrðsson og
Sigfús Halldórsson.
Tragedía I. (Kvikmyndin).
Eg man, að þegar sagan Sjö-
tíu og níu af stöðinni kom út
fyrir nokkrum árum, las ég hana
með mikilli ánægju. Það var eng-
an veginn hægt að kalla hana stór
brotið verk, en við fyrsta lestur
virtist manni sagan gædd töfrum
máls og þar að auki þeirri
undarlegu kliðmýkt, sem gerir
harðneskjulega og grófa hluti,
hlýja og mannlega. Eg játa, að
sagan á nú orðið ekki eins sterk
ítök í mér og þá, en engu að síð-
ur er hún merkur kafli í íslenzkri
sérstæð og gædd viss-
um töfrum, sem eru þannig unn-
ir, að menn hljóta að deila ákaft
gildi þeirra.
Það vakti almenna forvitni
manna, er það fréttist, að í ráði
væri að kvikmynda söguna — og
almennan fögnuð er mér óhætt að
segja. Það er óneitanlega góðum
áfanga náð í íslenzkri menning-
arsögu er nýtt listform haslar sér
völl í listskppun þjóðarinnar.
Guðlaugur Rósinkranz þjóðleik-
hússtjóri, sem alþjóð þekkir fyrir
óhemju dugnað að þeim málum,
sem hann helgar krafta sina, —
samdi handrit að kvikmyndinni,
til leikstjórnar var fenginn dansk
ur maður, Erik Balling, og ís-
lenzkir leikarar frömdu í fyrsta
sinni að marki þann galdur, sem
kvikmyndaleikur er.
Nú er frumsýningu lokið. For-
vitni svalað að nokkru og unnt
að leggja nokkurn dóm á verk-
ið.
Eftir að menn hafa lesið orð
það, sem yfir þessum kafla stend-
ur — tragedía — munu þeir ef
til vill halda, að ég telji kvik-
myndina algjörlega misheppnaða,
svo er þó ekki, en í eðli sínu er
myndin tragedía. í öðrum kafla
þessarar umsagnar mun ég skrifa
lítið eitt um tragedíu II. (frum-
sýninguna).
Það hefur mikið verið rætt um
þann einstæða dugnað, sem gerði
það kleyft að vinna myndina á
svo skömmum tíma, sem raun bar
vitni. Það hefur verið fullyrt, að
þrátt fyrir allan hraðann, sem á
verkinu var, eigi hvergi að sjást
þess merki á myndinni. Getur ver-
ið — en einhverjum kynni þó að
detta í hug, að ýmsar senur mynd
arinrVar hefði mátt vera meira
yfirleguverk, ekki sízt klipping
hennar.
Klippingin liefur í aðalatriðum
tekizt vel, sums staðar mjög vel,
en þau atriði verða þó auðfundin,
sem vinna hefði mátt betur.
Annað atriði, sem menn hljóta
að taka eftir, er sá grámi, sem
hvílir yfir myndinni og stór-
skemmir hana. Nákvæmari lýs-
ingu virðist satt að segja mjög á-
bótavant.
Myndin er tragedía, eins og ég
hef áður minnst á, og lögð er á-
herzla á hið tragíska eðli hennar
af hendi leikstjórans, en það er
ekki alltaf gert á þann listræna
hátt, sem mikið hefur verið bá-
súnaður. Það getur verið gott og
blessað, einkum fyrir höfundinn,
að unnt er að segja það með
sanni, að leikstjórinn hafi reynzt
sögunni trúr, en það getur eyði-
lagt myndina. Lögmál sögunnar
og kvikmyndarinnar eru í sumum
tilvikum svo gjörólík, að ekkert
réttlætir nákvæma fylgispekt við
söguna, í gerð myndarinnar.
Mér er í þessu sambandi eink-
um minnisstætt það atriði er
Ragnar og Guömúndur leita
helsingja uppi í Borgarfirði
(Kaldadal í kvikmyndinni). í sög-
unni flytur Guðmundur tölu um
vorið og landið, sem er kliðmjúk
og hlý og á þar vel heima. í
myndinni flytur hann ræðu sína,
en svo bregður við, að hún verð-
ur flöt, ósannfærandi og óeðli-
leg. Þar að auki er atriðið gert
þannig að stórlega dregur úr
áhrifum hins talaða orðs. Brjóst-
mynd er sýnd af mönnunum, þar
sem þeir hjakka upp og niður á
óeðlilegum gönguhraða, meðan
Guðmundur flytur mál sitt. Það
hefði hiklaust verið áhrifameira,
ef aðeins hefði sést andlit Guð-
mundar (ef til vill með snöggum
svipmyndum af andliti Ragnars)
eða þá mennirnir hefðu sést allir
og reynt hefði verið að fella
rytma málsins að rytma göng-
unnar.
Við fáum að sjá ýmsar svefn-
herbergissenur og ég hika ekki
við að fullyrða, að þær eru unn-
Framh. á 14. síðu
4 16. október 1962 - ALÞÝÐUBLADiD