Alþýðublaðið - 24.10.1962, Blaðsíða 13

Framhald af 4 síðu.
En höfnin er ekki aSeins lönd-
unarliöfn fyrir fiskiflotann. Húa
er einnig útflutningshöfn, og ’oá
ekki aðeins fyrir Keflavík og
Njarðvíkur, heldur fyrir öll Suð-
urnesin. Eins og ég gat um áðan
er svo að segja á hverjum degi
flutningaskip í höfninni við Vatns
nes, og á síðastliðnu ári komu
þangað og fengu afgreiðslu 344
flutningaskip. Þessi skip fluttu út
33500 tonn sjávarafurða, að út-
flutningsverðmæti um 360 millj-
ónir króna eða 12% af heildarút-
flutningi sjávarafurða iands-
manna árið sem leið. Auk þessa
eru ýmsar aðrar vömr. lagðar á
land í höíninni, svo sem sement,
timbur, salt, olíur, tómar síldar-
tunnur o. fl., og nemur það vöru-
magn rúmlega 100 þús. tonna. Er
heildarmagn aðfluttrar vöru á sl.
ári því 151,191 tonn.
Ég gat þess áðan, að hafnar-
svæði Landshafnarinnar lægi á
svæði tveggja sveitarfélaga, Kefla-
víkur og Njarðvíkur. Þessi stað-
setning hafnarinnar hefur óefað
átt sinn þátt í því, að framkvæmd-
ir við að gera höfn þessa að veru-
leika, hafa dregizt lengur en
æskilegt hefði verið og upphaflega
vænst.
En hvað scm liðna tímanum
líður, þá má nú vænta að þáttaskil
séu framundan í sögu þessarar-
hafnar, því nú hefur það skeð, að
aðilar þeir, sem hér eiga hlut að
máli semeru Landshafnarstjórn og
sveitarstjórnir Keflavíkur og
Njarðvíkur, hafa sameiginlega
samþykkt framkvæmdaáætlun, er
Landshafnarstjórn samþykkti
1959, um byggingu hafnarinnar og
kemur þessi áætlun fram í álykt-
un, er áðurnefndir aðilar sam-
þýkktu á sameiginlegum fundi, er
lialdinn var í Keflavík 29. sept, sl.
og er svohljóðandi:
„Fundurinn lýsir einhuga
stuðningi við verkáætlun lands-
hafnarstjórnar frá 1959 um bygg-
ingu hafnarinnar, þar sem gert er
ráð fyrir, að hægt verði að af-
greiða samtímis við góð skilyrði:
1) þrjú flutningaskip, 2) tuttugu
og fimm fiskibáta af stærðum allt
að 150 tonn, 3) að séð verði fyrir!
geymsluplássi innan hafnar fyrir
allt að 150 fiskibáta af stærðum
75 til 150 tonn”.
Fundurinn telur ástand í hafn-
armálum hér svo alvarlegt, að
stefna verði að því að ljúka fyrr-
nefndri áætlun á næstu fjórum
árum.
Til þess að svo megi verða, bein-
ir fundurinn þeim eindregnu til-
mælum til hæstvirtrar ríkisstjóm-
ar, að hún taki þetta mikla hags-
munamál byggðarlaganna til sk.iótr
ar úrlausnar og útvegi fjármagn,
um 50—60 milljónir króna, svo að
uppbygging hafnarinnar geti haf-
izt af fullum krafti þegar á næsta
vori”.
Þótt það komi ekki beint fram
í þessari ályktun, hvernig framkv.
verði hagað þá sýnir tillöguupp-
drátturinn, sem verkáætlun þess-
ari fylgir, að aðalframkvæmdin er
fólgin í því að gera örugga báta-
höfn í Ytri-Njarðvík, jafnhliða
því að bæta sem mögulegt er af-
greiðsluskilyrðin innan hafnarinn-
ar við Vatnsnes.
Þessi ályktun ber það með sér,
að það er þungi lagður á það, að
framkvæmdir geti hafizt hið
fyrsta og að þeim verði hraðað
sem verða má. Og þetta er ekki
að ástæðulausu.
Sjómennirnir, sem sækja miðin
við Suðumes, á vetrar- og haust-
vertíðum og leggja upp afla sinn í
þessari höfn, þekkja bezt hve ó-
fullkomin höfnin er og öryggi þar
lítið. Helgarfríin þeirra hafa oft
hafnað þar, og margar óveðurs-
nætur verða þeir að gæta þar báta
sinna, ef verða mætti til þess að
koma í veg fyrir tjón. Auk þessa
er rými hafnarinnar mjög takmark
að og veldur það vaxandi erfið-
leikum með ári hverju, því bótun-
um er ávallt að fjölga og á síð-
ustu árum hafa þeir stækkað úr
40-50 smál. í 70-250 smál.
Vegna þessa hef ég lagt fram
þetta frumvarp, ef verða mætti
til þess að flýta gangi mála.
Þótt hér sé ekki farið fram á
bein fjárframlög, heldur aðeins
heimild til handa ríkisstjórninn,
til lántöku, þá tel ég rétt að líta
aðeins á fjárhagshlið þessa máls.
Og þá spyr sjálfsagt einhver Svar-
ar þetta kostnaði fjárhagslega? —
Getur slík höfn borið sig? Verður
hún ekki alltaf baggi á ríkinu?
Ég treysti mér ekki til þess að
segja fyrir um, hvort sú höfn, sem
samkvæmt framkvæmdaáætlun
Landshafnarstjómar er fyrirhug-
uð, getur staðið undir stofnkostn-
* aði. Því verður framtíðin að skera
úr. Ég veit hinsvegar, að rikið
hefur ekki þurft að gefa með
Landshöfninni í Keflavík og
Njarðvíkum til þessa. Ég fletti að
gamni upp í reikningum hafnar-
innar árin 1958 til 1962 og þá kem-
ur í ljós, að árlegur hagnaður
hafnarinnar er frá 339 þúsundum
til 690 þúsund eða um Vi millj. ár-
lega. Auk þess eru afskriftir þessi
árin nær % millj. á ári hverju.
Þessi er afkoma hafnarinnar, þrátt
fyrir það, að hafnar- og vörugjöld-
um er mjög stillt i hóf og með
þeim lægstu er hér þekkjast.
Mér er líka ljóst, að enginn mun
treysta sér til að reikna hve mikið
það hefur kostað og mun kosta ár-
lega, ef ekkert verður að gert í
hafnarmálum þessara byggðarlaga.
Við vitum hins vegar, að árlega
kostar viðhald bátanna hundruð
þúsunda, vegna óöruggrar hafnar.
Það hefur kostað skiptapa og
slíkt getur komið fyrir aftur, og þá
megum viC ekki gleyma slysahætt-
unni, sem slíkum mannvirkjum
fylgir.
Við verðum því ávallt, þegar
meta á gildi slíkra mannvirkja,
að hafa í huga, en þeirra hlutverk
er ekki aðeins það að afla tekna,
heldur miklu fremur að verja líf
manna og eignir. Og því er það, að
oft getur kostnaðurinn orðið meiri
við að bíða og framkvæma ekki,
en sem svarar kostnaði við að
byggja mannvirkið.
Ég hef lokið máli mínu og
vænti þess að mál þetta fái já-
kvæða afgreiðslu á þessu þingi.
Ég legg til að mólinu verði, að
viðræðum loknum, vísað til 2.
xunr. og Sjávarútvegsnefndar.
Slys á
Sunnutorgi
ÞAÐ slys várð á Sunnu-
torgi skömmu fyrir kl. 6 f
fyrradag, að lítill drengur
datt þar á reiðhjóli og
meiddist nokkuð í andliti.
' Ljósmyndari Alþýðublaðsins
Gísli Gestsson kom að í þeim
svifum, sem verið var að
setja drenginn, Heiga Gnð-
mundsson, inn í sjúkrabíl. —
Helgi var fluttur á Slysavarð
stofuna, og þar var búið að
meiðslum hans, sem ekki
reyndust alvarleg.
Ræða Kennedy forseta
Framh. af 4. siðu
lýst yfir, bæði af Rússum og
Kúbumönnum, að hér væri um
varnarstöðvar að ræða.
Lengi vel virtist svo, sem
Bandaríkjastjóm væri fús til
að lita sömu augum á þessar
aðgerðir, væri a. m. k. ekkl fús
til að fara eftir síauknum kröf-
um innanlands um innrás á
Kúbu. Ræðan á mánudaginn
ber hins vegar með sé", að I)
Kennedy hefur látið undan hin
um háværu kröfum, 2) hann hef
ur sannfærzt um þá hættu, sem
Bandarikjunum getur verið bú-
in af flugskeytastöðvum þeim,
sem Rússar eru að byggja á
Kúbu, 3) hann telur þó ekki á-
stæðu til að ganga lengra enn-
þá, en að banna flutr.inga á
hergögnum til Kúbu.
Kúba er ekki nema um 50
mílur frá strönd Baudaríkj-
anna, en þau mcðaldrægu flug-
skeyti, sem þar eru nú, draga
um 1000 km. Það er sem sagt
hægt að skjóta þaðan á IVas-
hington og Mexíkóborg og all-
ar borgir þar á milli. Og þess-
ar flaugar er hægt að búa
kjarnorkuhleðslu.
Ótti Bandaríkjamanna við
þessa þróun mála, er því mjög
skiljanlegur, auk þess sem
áhrif Rússa á Kúhu brjóta
greinilega í bága við Monroe-
kenninguna, sem haldiö hefur
verið fast við vestan hafs allt
frá því að hún var sett frain.
Væru íslendingar stórveldi,
þætti þeim sjálfsagt oþolandi
að óvinaþjóð kæmi sér upp her-
stöðvum í Vestmannacyjum.
Því verður vafalaust svarað
til af stuðningsmönnum Rússa,
að Bandaríkjamenn hafi um-
kringt Sovétrikin með herstöðv
um á undanförnum árurn og
því hafi þeir ekki efni á að
láta svona. Því verður vafalaust
svarað með þeirri röksemd,
sem fyllllega stenzt, að einu
ríkin, sem byrjað hafi ófrið síð-
an í síðasta stríði séu kommún-
istaríkin (Kórea, Indo Kína o.
s. frv.), auk þess sem k inimún-
istar hafi með svikum og stuðn-
ingi hernámsliðs Rússa lekið
völd í fjölda Evrópuríkjum.
Það hafi því verið nauðsyn fyr-
ir hinar frjálsu þjóðir að bind-
ast samtökum til að hefta frek-
ari hernaðarlega útáreiðslu
kommúnismans, alveg eins og
þau hafi kappkostað að bæta
kjör manna sem mest til þess,
að hefta efnahagslega út-
breiðslu hans. Og sömu röh-
scmd má nota í sambandi við
Kúbu: verið er að hefta hern-
aðarlega útbreiðslu kommún-
ismans.
Enn verður vafalaust sagt, að
aðeins sé um varnarstöðvar að
ræða á Kúbu. En hvað er ver-
ið að verja? Ekki landið sem
slíkt, heldur kommúnistíska
ríkisstjórn, sem veiít hefur
Rússum fyrsta tangarhald sitt
á vesturhveli jarðar síðan zar-
inn seldi Alaska. Það er frá
leitt að hugsa sér, að Rússar,
sem ekki hafi til þess getað
brauðfætt svo að vel sé sína
eigin landa eða leppa, leggi svo
mikla áherzlu á byggingu her-
stöðva á Kúbu, til þess eins að
vernda Kúbu fyrir innrás.
Hvcr eru svo líklegustu á-
hrifin af ákvörðun Kennedys?
Um það er erfitt að segja að
sinni, en allar líkur benda til
að óhjákvæmilega dragi til stór
átaka. Hvað skeður, þegar
fyrsta rússneska skipið verður
stöðvað eða neitar að stanza?
Kennedy benti réttilega á það
í ræðu sinni á mánudag, að
það hefði gefizt illa gagnvart
Hitler að kjósa „friö hvað.
sem hann kostaði“, ekki mætti
brenna sig á sama soðinu.
Spurningin er bara, hvort
ekki hefði verið alveg eins gott
fyrir Bandaríkjamenn að ráð-
ast bcint inn í Kúbu og freista
þess að Rússar stæðu ekki við
skuldbindingar sínar við Castro,
eins og að hætta á nokkurn veg
inn öruggt stríð, ef þeir neyð-
ast til þess að gera aivöru úr
þeirri hótun sinni að sökkva
hverju því skipi, rússneskn eða
annarrar þjóðar, sem neitar að
leyfa leit.
Kaldhæðnin í öllu þessu er
svo sú, að raunverulega eru
Bandaríkjamenn nú að gera
nákvæmlega það saina sem
þeir fordæmdu Breta og Frakka
fyrir í Suez 1956 af hinni miklu
sjálfsréttlætingu. Þao er oft
auðveldara að kenna heilræðin
en halda þau og hætta verður
alltaf , því raunverulegri, sem
hún nálgast mann sjálfan.
ALÞÝOUBLAÐIÐ - 24. október 1962 J3