Baldur - 16.05.1908, Blaðsíða 2

BALDUR, VI. ár, nr. 7.
GIMLI, --- MANITOBA

OHAÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAK $1 UM ÁRIð.
BORGIST FYRIRFRAM

tÍTGEFENDUR :
THE GIMLI PRINTÍNG &
PUBLISIIING COMPANY
LIMITED.
UTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
BALDTJB,
O-XALIL.I,
XÆ.A.IT.

V >*•?> \ vnV* n lau^,ý«infl;um ©r 25 cen
yrir þ imlung iá^kalengdar. Afslátturer
eri i n á stœrr auglýiingumjSem'birtast. j
blaðnu yfir lengri tíma. Viðvíkjandi
Kkam afalættiog öðrum fjármálunr. blaðs* j
m.eru miau beðnir að auúa sjer að ráð^ |
manninum.
AMÆLIÐ.

Hr. Á. J. Johnson, sem hefir
verið frjettaritari wHugins“, skrif-
ar í “Heimskringlu“, 30. aprfl,
grein um “ógleði sjera Jóhanns“.
Eigi fyrirsögnín og svipuð orða-
tiltæki í greininni sjálfri að miða
til þess að gjöra mig Iftilmótlegan
1 augum lesendanna, kemur mjer
það mjög á óvartfúr þessari átt. Á
förnum vegi hefi jeg ávalt mætt
mjög kurteisu viðmóti af hendi
þessa manns, og ekki verið mjer j
annars meðvitandi en að jeg sýndi
honum það sama. Að vfsu varðar
almennirig það litlu, en hitt skiftir
nokkru, að sem flestir venji sig á
að rita með sömu kurteisi og þeir
tala, og hr. Á. J. Johnson er fult-
vel mannaður til þess að geta var-
ið málstað sinn, án þess að herma
það eftir illa siðuðum ribböldum að
beita götustrákavopnum.
Það sem ámælinu sjálfu á Ný- 1
Isl. við kemur, þá er það eins ó-
verðskuldaður óhróður fyrir þvf,
þótt frjettaritarinn hafi hann eftir
öðrum, eins og ástæðuna, sem hann
setur fram máli sínu til stuðnings.
Þegar hann nefnilega árjettir nú
sfn fyrri ummæli með þvf, að stað-
hæfa að f Nýja íslandi sje “áreið- j
anlega færri dugnaðarmenn “ held- j
ur en íöðrum fslenzkum byggðum, j
þá er sýnilegt að það er fólkið en j
ekki náttúrari, sem hann á við mcð J
niðrunarorðum sínum, og jafnframt
cr það þó vitaniegt að maðurinn er
hjer alls ekki svo kwnnugur, að
þetta geti talist af hans hendi ann-
að en sleggjudómur.
Það er ekki snefill af sannleika í
því að menn hjer sje meiri ódugn-
aðarmenn en annarstaðar, enda
hafa ekki þeir, sem fluzt hafahing-
að úr akuryrkjubyggðunum skarað
neitt fram úr þeim sem fyrir hafa
verið, — heldur bara farnast mjög j
svipað hinum.
Öll brfxlyrði um ódugnað og
aðrir hlutdrægnisdómar í garð Ný
íslendinga, hafa allt af verið óverð-
skuldaður óhróður, hvað margir,
sem hafa flcygt þeim á milli sfn ;
— og við það situr, Johnson minn
góður, hvaða niðrunaryrðum, sem
þjer þóknast að beita gegn mjer,
þvf þau geta aldrei breytt neitt
sannleikanum í þessu máli.
J. P. S.
Mörg íhugunarefni
eru fólgin f brjefi því, sem hjerfer
á eftir. Það brjef hefir það lfka
sjerstaklega sjertil ágætis, að vera
skrifað af einum hinum merkasta
bónda, sem hjer er til af okkar
þjóð, svo hann er þeim mun bær-
ari um þessi mál að dæma sem
hann hefir meiri eigin reynslu en
aðrir.
Gleðiefni má okkur Ný-ísl.vera
það, að hcyra þarna úr fjarlægð
einmitt þá rödd, sem sumir okkar
dirfðust f vetur að vænta eftir,
nefnilega, að fsl. út í frá kynnu
að taka upp þykkjuna fyrir okkur,
og með því vcrða okkur til fullting-
is, ef einhverra bóta yrði sfðar
freistað.
Þótt allt kunni að koma fyrir
eitt, viðvíkjandi framtfð þessa
byggðarlags, þá er manni samt
einnig ánægja að þvf, að vita
reynslunnar menn dreyma fagra
dagdrauma um það, hvað vestur-
strönd þessa mikla vatns mætti
verða. Samskonar myndir, þótt
með daufum dráttum væru gjörðar,
birtust í “Bergmálinu“ endur fyr-
ir löngu, og oft hef jeg óttast sfð-
an, að allt slíkt mundi vcra
heimskulegir bernskudraumar, og
að 'praktisku1 mennirnir mundu
aldrei fást til að Ifta svo á. Höf.
þessa brjefs verður ekki f slíkum
efnum sleginn á munninn meðþeim
kærum um barnaskap og reynslu-
leysi, sem ýmsir aðrir yrðu að
sætta sig við, og það ættu ungir
menn hjer um slóðir að taka sjer
til hugleiðingar.
Það sem bæjarráðið hjer á Gimli
snertir, má með sönnu segja, að
það sje prungið af löngun til hins
bezta fyrir bæjarins hönd, eins og
bæði frjettir í þessu blaði, og vænt-
anlega sfðar,munu bera voft um.
BLÖÐIN Á ÍSLANDI, sem
nú eru svo mikið farin að ræða um
fólksflutning hjeðan, að naumast
má ætla áð það sje eintómt gaspur,
ættu að íhuga gaumgæfilega orð
þessa brjefshöfundar. Hann er
ekki neinn gortari, sem vill gjöra
sig dýrðlegan á gamla Islands
kostnað með gleiðgosahætti, eins
og hætt er við að þeim heima hafi
þótt brenna við stundum. Hans
áætlanir um það, hvað farsælast
mundi verða heima. cru sprottnar
af langri og happadrjúgri eigin
reynslu.
J. P. S.
* *
*
Glenboro, 4. maf 1908.
Sjera J. P. Sólmundsson, — Gimli.
Kæri herra. —
Jeg hefi lesið með
athygli, hið opna brjef þitttilmfn,
sem birtist f þrem númerum Bald-
urs ; og sje jeg af þvf, að skoðan-
ir okkar á þeim málum, sem þú
hefir tekið þar svo vel og nákvæm-
lega til íhugunar, eru f flestum
greinum mpg líkar; þótt auðvitað
f sumum atriðum sje nokkur mein-
■
ingamunur. — “Vanrækslu eldra
fólksins, f sambandi við ýms atriði
vanþekkingarinnar“, finnst mjer
]3ú hefðir átt að takatil alvarlegrar
fhugunar; þvf mjer virðíst það
vera nauðsynlegt, bæði fyrir eldri
og yngri, að fá góðar bendingar,
einmitt þeim atriðum viðvfkjandi.
Þú álftur að orsökin til ósigurs
ykkar við síðustu sveitarkosningar
sjc allt ðnnur en sú, sem jeg tók
fram f brjefi mfnu til þín, og skal
jeg fúslega viðurkenna, að undir
núverandi kringumstæðum hefir
þú mjög mikið til þfns máls, þvf
ekki ber að neita þvf, að ólíkar
skoðanir í trúmálum virðast hafa
áhrif á rnenn f alveg óskyldum
málum, sem ætti alls ekki að eiga
sjer stað. — Að því er sjera Rún-
ólf Marteinsson snertir, þá er hann
svo vel þekktur, að ekki er annars
en góðs að vænta af honum, bæði
í þessu og öðru tilliti. Það er
sönn ánægja að sjá hjer Ijósan vott
um víðsýni hans og skyldurækni,
þótt m'enn með ólíkar trúarskoðan-
ir ættu hlut að máli, og hafi hann
þökk og heiður fyrir framkomu
sfna viðvíkjandi þessu áhugamáli
j ykkar. — En það, að þið voruð
i svo nærri þvf að sigra, að ef þeir
fáu sem greiddu atkvæði á móti
ykkur og eins hinir sem heima
sátu, hefðu notað þegnrjettindi sín
til að styðja fslenzkt þjóðerni, þá
hefðuð þið unnið, virðist mjer
benda á það, að ef íslendingar
hefðu verið búnir að taka nieira af
löndum, en þeir hafa gjört', ogfæra
út byggðina, þá hefðuð þið borid
hærri hlut f þessum viðskiftum, að
( minnsta kosti f þetta skifti. Þið
J hefðuð þá þolað betur að missa
nokkur atkvæði. Þótt ungu menn-
irnir hafi atkvæðisrjett án þess að
vera landeigendur, virðist mjer
samt, að með þvf að taka lönd og
yrkja þau, hefðu þeir gjört marg-
falt meira gagn, bæði í þessu og
öðru tilliti. Þeir hefðu þá komið f
veg fyrir það, að Galisfumenn
næðu þeim liindum, og þar með
dregið úr Ahrifum þeirra og at-
j kvæðamagni. Svo er og mjög lík-
Iegt, að því meir sem byggðin
færðist út, og þvf betur sem hún
hefði verið yrkt, að þvf fleiri utan-
byggðar íslendingar hefðu flutt
inn og tekið sjer lönd, svo Gaiisíu-
menn hefðu aldrei fengið tækifæri
tii að ná svo föstum tökum á Gimli-
sveit, eins og nú á sjer stað. En
þó þannig sje nú kornið, og ekki
lfti vel út ineð sveitarskiftingar- J
málið, virðist mjer íslendingar
ættu ekki að gefa upp vörnina,
miklu fremur taka nú á öllu þvf
þolgæði ogviljaþreki sem þeireiga
til, og reyna nú að vera vel sam-
taka í cillu þvf, sem lýtur að sveit-
arskiftingunni og heill byggðarinn-
ar. Islendingar ættu ekki að láta
eina einustu ekru af landeignum
sínum ganga úr höndum sjer, held-
ur auka þær að svo miklu leyti
sem kringumstæður framast leyfa.
Svo er sjálfsagt að reyna á næsta
fylkisþingi hvort ekki gengur bet-
ur. Allir ísl. í Manitoba, sem
þegnrjettindi hafa, ættu að beita
áhrifum sfnum ykkur (Ný-Isl.) í
hag. Verði Roblinstjórnin ófáan-
leg til að gjöra vilja ykkar þessu
máli viðvfkjandi, verður Ifklega
ekki um annað að gjöra, en bfða
þar til hinn svo nefndi ‘frjálslyndi
flokkur* kemst til valda, og er
mjög líklegt að þ& gangi betur.
Það væri sárt, og vanheiður fyrir
þjóð vora, ef þessi byggð gengi úr
höndum íslendinga, þar sem þeir
nærfellt f 32 ár hafa staðið í strfði
við ýms óþægindi og örðugleika,
sem nýbyggjalífið hefir í för með
sjer> °g það einmitt nú, þegar
skilyrðin virðast fengin fyrir þvf
að byggðin þrífist og blómgist.
Það má ganga að þvf vfsu, að vest-
. urströnd Winnipegvatns, einmitt
þar sem íslendingar búa, verði
mjög fögur og álitleg byggð. Þvf
f n&lægri framtíð munu bændur
ryðja lönd sfn að mestu leyti og
breyta þeim í fagra búgarða. Svo
verða á flestum vegstæðum — eink-
um þcim er liggja vestur f landið
— upphækkaðar akbrautir með
skurðum til beggja hliða, sem auk
þess að halda vegunum þurrum,
munu einnig veita snjóvatni á vor-
in og regnvatni á sumrin —■ sem
safnast fyrir f flóunum og vfðar —
framrás, og þar með þurka landið,
svo jafnvel óræktarfióarnir verða
að nýtilegu landi til stórra hags-
muna fyrir byggðarbúa. Það er
þvf enginn efi á þvf, að þegar
þetta er komið f framkvæmd verð-
ur mjög ánægjulegt að lfta yfir
bygðina, og sjá hin snotru bænda-
býli umgirt blómlegum sáðreitum
ogfögrum skógarbeltum. Þá munu
menn ekki sjá eftir þvf, að hafa
lagt nokkuð á sig fyrir Nýja fs-
land. Svo megum vjer fslending-
ar ckki heldur gleyma þvf, að
Gimli í Nýja íslandi er eini
fslenzki bærinn vestan hafs, ætti
okkur þvf öllum að vera um það
hugað, að hann taki sem mestum
framförum, og verði bæjarbúum
og íslendingum yfirleitt til ánægju
og sóma, og það þvf fremur sem
þar (á Gimli) eru skilyrðin og tæki-
færin fyrir hendi, til að prýða bæ-
inn og gjöra hann þrifalegan, A-
iitlegan og aðlaðandi, bæði fyrir
innflytjendur og ferðafólk. Svo
er nú Ifka hægra hjer eftir, en áð-
ur, með allar umbætur, undir urn-
sjón hinnar lögákveðnu bæjar-
stjórnar, sem mun gera sitt bezta
til að efla og auka framfarirnar, að
svo mik'u Icyti sem efni og kring-
umstæður leyfa. Það eru' mikil
lfkindi til þess, að Gimli og landi'ð
umhverfis, verði einhver hinn á-
kjósanlegasti skemmtistaður ís-
lendinga í Manitoba, og Iíklegasti
staðurinn til að viðhalda, sem
lengst, fslenzku þjóðerni, og erþað
mikils virði, þvf ef vjer (fsl.) get-
um haldið því bezta, sem til er í
voru eigin þjóðerni, og jafnframt
tekið okkur til fyrirmyndar og eft-
irbreytni allt hið góða og nytsama,
sem til framfara horfir hjá hjerlendu
þjóðinni, verðum vjer óefað nýtir
og góðir meðlimir þjóðfjelagsins.
Ekki virðist mjer að Vestur-ís-
lendingar myndu græða mikið f
menningarlegu tilliti, með þvf að
flytja hópum saman heim til gamla
íslands. Mjer finnst að framfara-
skilyrðin þar vera meira takmörk-
uð, en þau eru hjer vestan hafs.
Tíðarfar og landkostir mjög svo ó-
lfkt, eins vinna og vinnuaðferð;
svo það er grunur minn að Vestur-
íslendingar, einkum þeir sem hjer
eru fæddir, myndu ekki til lengdar
una hag sínum heima á voru kæra
feðra Fróni. En það virðist mjer
mjög lfklegt að gæti orðið okkur
Vestur-ísl. til ánægju og sóma, et
nokkrir íslendingar, sem hjer eru
reyndir að framtakssemi og dugn-
aði, flyttu heim til gamla landsins,
einkum ef þeir væru svo efnalega
sjálfstæðir, að geta keypt sjer bú-
jarðir, óg gjört tilraunir með að
rækta þær og yrkja betur en al-
mennt gjörist á íslandi. Því mik-
il Ifkindi eru til þess, að hægt sje
að gjöra marga óræktarbletti þar
að góðu ogarðsömu heylandi, með
þvf að plægja þá og herfa árlega,
og þar með sljetta landið, og gjöra
það hæfilegt fyrir heyvinnuvjelar.
Mætti þá sá grasfræi eða öðrum
fóðurtegundum, svo sem rúgi,
höfrum og byggi, og þó kornið
næði ekki fullum þroska, myndi
stráið vaxa svo að það gjörði mik-
ið oggott fóður, með því að slá það
grænt. Kæmist þetta í fram-
kvæmd, og hefði góðan árangur,
yrði það ómetanlegt gagn fyrir
landbúnaðinn, því það mun vera
fóðurskortur fyrir búfjenaðinn á
hinum löngu og hörðu vetrum, sem
hefir komið og kemur svo mörgum
bændum heima á khldan klaka f
efnalegu tilliti, og ef hægt væri
að koma f veg fyrir það, væri
sannarlega mikið unnið fyrir gamla
ísland. Að vfsu cr líklegt að fyr-
irmyndarbúin sjeu farin að gjöra
tilraunir í Ifka átt, en það gæti
samt gjört margt og mikið gott,
aukið áhuga og framfarir með fóð-
urrækt, svo framleiðslan rnargfald-
aðist, sem væri svo æskilegt til
þess að landbúnaðurinn geti þrifist.
Þvf þó talsverðar framfarir sjeu að
því er sjávarútveg snertir, þá mun
þó landbúnaðurinn ávalt verða að-
alundirstaðan, sem hagsæld og
framtfð landsins byggist á.
Vinsamlegast.
Árni Sveinsson.
SAMTININGUR.
Eítir Jovi.
¥
ÁSIGKOMULAGIÐ Á MARS.
Mars er sú af reikistjörnunum í