Baldur - 23.05.1908, Blaðsíða 2

B A L D U R , VI. ár, nr. 8.
ER GEFINN ÖT Á
GIMLI, ---- MANITOBA
'TJHÍÍlÍli_________
OHAÐ VIKUBLAÐ.

KOSTAR $1 UM ÁRIe.
BORGIST FYRIRFRAM

tÍTGEFENDUR :
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
UTANÁSKRIFT TIL BLAeSINS :
B^A-XjTDTTT?,,
GIMLI,
V t^ð á ^n'ií.'i'n *ns;'ýíingum er 25 cen
yrir þnmlung'iá'kelengdar. Afslátturer
efinná stœrr anglýsingum,*tn>"bii taet í
blaðnu y6r lcngri tíma. Vífvíkjaniii
1 f kam afslættiog ððrum f jármálum blaðs
nr.eru maun beðnir að amja ejer að ráð»
manninum.
Tvær sögur;
báðar góðarll
Ekki alls fyrir Iön£ru kom skúr
úr heiðskfru Ioftu yfir Ifberalflokk-
inn f Ottawa. Laurier hafði fit-
valið þrjá menn til þess að yfirlfta
embættisfærslu skrifstofuþjbnanna
1 hinum ýmsu stjórnardeildum sín-
um. Eins og nærri má geta voru
menn þessir ekki valdir af vcrri
endanum, og í það minnsta einn
þeirra er talinn meiraen þjöðfræg-
ur sem fjármálafræðingur. Á veru
hans hjer í Canada stendur svo,
að þegar Sir John A. Macdonald
fórf gamla daga (um 1867) að leita
peningaláns hjá bönkunum á Eng-
Iandi, var honum f fyrstunni synj-
að um allar fjárframlögur, en gefin
von um hjálp sfðar, cf vissum
manni, sem bankarnir bentu á,
litist það óhætt, þegar hann væri
bfiinn að rannsaka hag rfkisins, ef
Sir John vildi ráða hann til þcirr-
ar rannsóknar. Sir John gjöröi
það strax, og lánið fjekk hann svo
1869, en maður þessi, sem bank-
arnir ensku báru þessa tiltró til
á ungdómsárum hans, hefir aldrei
farið aftur úr Canada, og er sá
hinn sami. sem nú var einn þeirra
þriggja, sem Laurier nefndi til yf-
irskoðunarinnar yfir starfsemi
þjóna sinna.
Þcgar þriggja-manna-nefndin
var búin með verk sitt, lagði hún
skýrslu sfna upp f hendurnar A
hfisbændum sfnum. Var skýrslan
á 70 stórum blaðsfðum, skrifuðum,
og fylgdu henni 2 bindi af vitna-
leiðslum. Svo varð það að verða
hlutverk eins ráðgjafans, að leggja
þessa skýrslu fram í þinginu, —
og þá gekk á þrumum og elding-
um, svo enginn hafði fyr í Cariada
þekkt slfka pólitiska veðráttu.
Skýrsla þessi, svo löng sem hfin
var, mátti heita haugur af ávftun-
um á allt, sem mennirnir höfðu
skoðað, þótt hvergi tæki eins stein-
inn fir eins og viðvfkjandi sjómála
deildinni, þvf þar var svo komist
að orði, að ekki væri útlit fyrir að
í henni væri nokkursstaðar sam-
vizka til.
Flestum conservatfvblöðum, —
nema aumingja Hkr., —hefirorð-
ið matur fir þessu, sem ekki er að
furða. Lfberalflokknum f þinginu
var svo eins og stufigið upp í
hrfitshorn, að enginp vissi hvað
hann átti af sjer að gjöra. Loks
tók Laurierþað kurteisis og hyggn-
is bragð, að skipa dómara að taka
til óspilltra málanna, og hafa rjett-
arfarslega höndur í hári draslar-
anna, hverjir sem þeir væru, þvf
það hafði þriggja manna nefndin
álitið fyrir utan sirin verkahring,
að segja til nokkurra sjerstakra
með nöfnum, þótt hún kvæði upp
dóm yfir ástandinu f deildunum
yfirleitt,
Með dómaranum voru samt
lagðir til á rfkisins kostnað tveir
tögmenn, til þess að hjálpa til við
að spyrja vitnin, — manni dettur
; f hug hjálp til þess að fá þau spnrð
mátulega. Hvað urn gildir, það
var farið að spyrja vitni um hitt
og þetta, og okkar heittelskaða
Canadaveldi var orðið þrungið af
rjettlæti og hreinleika, — en þá
vildi svo óheppilega til, að dómar-
inn þarf að sinna þvf sem venju-
léga kallar að honum í dómstóln-
um, svo það verður að verða svo-
Iftið uppihald á þessu nfina, —
rjett um stund, — kannske fram
yfir kosningarnar, gæti glettinn
náungi gizkað á.
Svo leið og beið, en ekki lengi
þó. Stjórnin var farin að búa sig
undir dag dómsins og reiðinnar
cftir þessa skernmtilegu ádrepu,
búin að sjóða sjer nýtt kosninga-
lagafrumvarp, og hinir komnir f
ásmegin mcð að ná sjer nfi niðri á
stjórninni. Sýndu þeir fram á,
cins og satt var, og satt cr, að það
væri verið að gjöra upp á milli
fylkjanna, cf kjörskrárnar ættu að
vera heimamannaverk f sumum
en ekki í sumum, — oghvassviðr-
ið var orðið ekki svo Iftið.
Þá kom vábrestur f þeirra Iiði.
Bole gamli frá Winnipeg dregur
upp úr vasa sfnum fáeina snepla
því til sönnunar, að það sje ekki i
allt gull, scm glói, með Manitoba- |
þegnrjettindin undir okkar heima- !
manna fyrirkomulagi; f fyrra hafi
hálft-fimmta hundrað kjósendur f
Norður-Winnipeg aðcins orðið
sama scm rjettlausir, þvf stjórnar-
flokkurinn hjer f fylkinu hafi bfiið j
sjer til þann atkvæðafjölda úrj
mönnum, sem ckki hafi neih rjett- j
mæt þegnrjcttindi haft, og það
hafi komið f sama stað niður, sem
að skafa út jafn marga menn á
móti þeim. Eftir þenna formálaj
fór hann að lesa af blöðum sfnum,
og hljóðaði sá fyrsti, f stuttu máli,
á þessa leið :
"Jeg> Theodor Rudneski sver
og segi: — (i) að jcg er nákunn-
ugur W. H. Hastings, atkvæða-
smölunarstjóra conservatívflokks-
ins í Manitoba; — (2) að u’m miðj-
an janúar ’o7 benti jeg Hastings á
hvað mikið væri í Winniþeg af fit-
lendingum, einkum Galisfumönn-
um, sem ættu að fá borgarabrjef
og geta tekið þátt f komandi fylk-
iskosningum; — (?)að stuttu seinna
j fitvegaði Hastings sjeríminni við
j urvist 6 manna nefnd (Joseph Ma-
I karski, Thomas Snczek, Frank
í Szablewski, Gcorge Czornij, Mic-
j hael Humilowicz, og Thomas Je-
•tremski) til þcss að smala nöfnum
j þeirra Galisfumanna, sem væru
conservatfv og ættu að fá borgara-
j brjef; — (4) að Hastings samdi
j sjálfur við mig um það að hafa yf-
irstjórn á þessu ; — (5) að fyrir 3.
febr. höfðu þessir menn safnað um
450 útlendinga nöfnum á skrá,
sem sagt var að hefðu tilkall til
borgarabrjefs; — (6) að fyrir 3.
febr. höfðu fæstir af þessum 450
mönnum nokkurstaðar undirritað
nokkur skjöl sjálfir, þessu viðkom-
andi; — (7) að samkvæmt beiðni
Hastings fór jeg, og Snezek, Sza-
blewski, Jestremski og þrír aðrir,
um kl. 2 sunnudaginn 3. febr. tií
herbergja f Maw-block og bjugg-
um til borgarabrjefa-skilríki fyrir
mennina á ofanuefndri skýrslu;
— (8) að við vorum við þettafram
á kl. 3 næstu nótt; — (9) að jeg
horfði með mfnum eigin augum á
Jestremski skrifa nafn sitt scm
eiðtökumanns undir skilrfkin og
staðfesta að mennirnir hefðu svar-
ið það, sem f skilrfkjunum stæði,
án þess nokkur þeirra, sem á
skránni voru nefndir kæmu þarná-
j lægt; — (10) að hinir piltarnir
; skrifuðu undir hvcrt skilrfki sem
þess þurfti við, nöfnin mannanna,
| sem á skránni stóðu, bæði undir
hollustueiðs formið orf heimilis-
fangs, án nokkurrar heimildar frá
þcim mönnum; — (11) að þar sem
eitthvað var að skilrfkjum, sem um-
sækjendur höfðu sjálfir skrifað und-
ir, bjuggum við önnur til í þeirra
stað, og Jestrcmski gekk frá þeim
cins og hínum; — (12) aðþar sem
| enginn viðstaddur annar en Jes-
j tremski var eiðtökumaður, ogj
j vegna þess hann gat ekki sjálfur
haldið það út að undirrita 12—15
hundruð skjöl, þá hjálpuðum við
hinir honum með þvf að skrifa
nafnið hans fyrir hann; — (13) að
jeg er kunnugur Mr. Irving, þjóni
f dómsmáladeildinni; — (14) að j
við Mr. Irving höfðum oft fyrir 3.:
febr. minnst á þessi borgarabrjefa-
skilrfki þessara 450 manna, og að !
í þvf samtali hafði hann áminntj
rækilcga um að hafa þau dagsett j
tfmanlega f janfiar, þvf þau ættu !
að hafa verið 3 vikur til sýnisíj
sýslurjettinum fyrir 4. febr., en ef
þau litu ekkj sjálf út fyrir að vera
neitt varhugaverð, þátreysti hann
sjer til að smeygja þeim f gegn;—
(15) að hann margsagði mjer að
sjer nægðu til þess 4 dagar, ef dag-
setningin væri nógu snemma f jan-
úar; — (16) að það var fyrirskipað,
að koma skilrfkjum hinna 450 tii
Mr. Irvings að morgni þess 4.febr.
svo hann gæti komið þeim f gegn-
um sýslurjettinn þá um daginn; —
(17) að jeg taldi sjálfur 125 manna
skilrfki, sem með hinum var þá
farið með til Mr. Irvings; — (18)
að milli 4. og 12. febr. fjekk Mr.
Irving mjer sjálfum borgarabrjefin
handa þessum 450 mönnum, og
mjer var kunnugt um að flestir
þeirra voru settir á kjörskrárnar til
og frá f borginni“. Undirritað :
Thcodor Rudneski. Eiðsvarið í
Winnipeg 31. marz 1907, frammi
fyrir R. T. Huggard, eiðtöku-
manni.
Svo þegar Bole var bfiinn með
þessa romsu, las hann næst eið-
svarið skjal um $5, sem Makarski
hafði fengið Galisfumanni einum á
förnum vegi á kosningadaginn, 7.
marz, og sagt manninum um leið
að fara og greiða atkvæði með
Mitchell [conservatfv þingmanns-
efninu f Norður-Winnipeg, sem
auðvitað vann kosninguna, og sit-
ur á fylkisþingi nfij. \
Þriðja votlorðið las hann frá
mann^ sem segist hafa unnið að
nafnasöfnun fit um bæinn, sem
undirmaður hjá Rudneski; og hið
fjórða frá Galisfumanni, sem á
heima að 832 Pritchard Ave., og
er kennari. ..Segist hann einnig hafa
unniðað þessari nafnasöfnun, fyrst
fyrir $2 og svo fyrir $2.50, hann
segist hafa verið í Maw-block 3.
febr, og þar hafi Hastings verið
Ifka framan af deginum og verið
vitorðamaður að öllu saman, og að
skilríkin hafi öll verið dagsett 2.,
5•> 8-, 9-> iO-> og 11. jan., þó
ekkert þeirra væri skrifað fyr en
þarna, 3. febr. Svo segist hann
hafa verið viðstaddur 8. febr. þeg-
ar mörgum af brjefunum, sem
fengin voru út á þcssi skilríki, hafi
vcrið útbýtt.
Það má nærri geta hvernig con-
scrvatív-flokknum varð við þegar
þcssi steypa kom yfir hann. Dag-
inn eftir þcnna þinglestur bættist
það svo við, þegarmasið um þctta
var komið f algleyming vestur f
Winnipeg, að einn Galisfumaður-
inn, sem nýlega hafði verið kosinn
varaforscti f conservatfv-klfibb sfns
þjóðflokks, labbar sig til, að því er
virðist af eintómri útlendingslegri
samvizkusemi, og sver vottorð um
það sem fyrir augu sfn hafi borið
f fyrra einu sinni fyrir kosningarn-
ar, cn það er eiginlega hvorkl
meira nje minna en það, að stjórn-
arflokkurinn hafi um þær mundir
haft í klfibbherbcrgjum sfnum
annaðhvort sjálft innsigli sýslurjett-
arins f Winnipeg eða þá fals-inn-
sigli af sömu gerð, þvf maðurinn sá
farið mcð óinnsiglað borgarabrjef,
sem hann var að ganga eftir, inn f
aflukt herbergi og komið með það
út aftur innsiglað.
Mcnn halda nú kannske að flokks-
leiðtogunum verði ráðafátt fit af
öðru eins og þessu, Ó ekkf. Sá
þekkir ekki mikið pólitíkina hjerna,
sem heldur það.
Iívorugum þykir nú að vísu gott
að fá þctta framan f, þótt æðimik-
ill munur sjeáþessum sögum, þeg-
ar vel er að gætt, en báðir finna
eitthvað til úrræða. Annar fer
með slægðinni og hægðinni og
lætur það lognast fit af; — hinn
með gikknum og gassanum og
hrópar hástöfum : lýgi, lýgi, en sfi
dæmalaus ósvífni! Svo taka aðr-
ir upp herópið, hver f sinn hóp og
básöna út um landið, því allt af eru
til “leiðandi menn“, sem lítur fit
fyrir að skanrmist sín ekki fyrir
neitt. Það eru kjósendurnir, sem
venjulegast hafa verið “Ieiddir“,
sem helzt má bfiast við að ögn eigi
cftir af sómatilfinningu, þegar
svona keyrir fram úr hófi á báðar
hliðar.
J. P. S.
SAMTININGUR.
Eftir Jovl.
m
MALINA.
Ef þið halðið að þessi saga sje
um unga stfilku, þá skjátiar ykkur,
þvf Malina var að eins tfk sem
Pjetur smiður átti,
Yzt f austurendanum á Kráku-
þorpi bjuggu þeir Pjetur smiður
og Jón skraddari hvor á móti öðr-
um, og elns og stundum hefirbor-
ið við áður, orsakaði nágrennið
ýmsa tilbreytni í hinu einmana-
lega hversdagslífi. Ef Berta,
kona smiðsins, bjó til kaffi fyrri
hluta dags, varð Malena, kona
skraddarans, þess ávalt vör, og
notaði þá tækifærið til að láta
mann sinn vita, að þær konur, sem
ekki hefðu verið svo ólánsamar að
eignast skraddaratusku, hefðu ráð
á að hita sjer kaffi milli dagmála
og hádegis. Og kæmi einhver ná-
grannakona með treyju eða kjól til
viðgjðrðar, þá hafði hfin oftast með
sjer mjólk í könnu, blóðmörskepp
eða kjötbita undir svuntunni, og
þá var nö hátfð hjá skraddaranum.
En innan við gluggann f húsi
smiðsins stóð þá Bcrta, græn af öf-
und, þcgar hfin sá hvaðáseiði var,
og fór þá vanalega til manns sfns
og sagði honum, að konur, sem
væru svo ólánsamar að eiga þá fyr-
ir menn, sem að eins hefðu dýr
fyrir viðskiftavini, gætu aldrei á-
nægðar verið.
Svona viðfeldið var lífið beggja
megin brautarinnar f 'austurenda
bæjarins.
En skraddarinn setti dálitla titil-
brík hægra megin við dyrnar hjá
sjer, mcð þessum orðum á:
ÖhL oG VlnDLaR.
Þegar svo unglingarnir komu
þangað á laugardagskvöldin með
eitthvert hljóðfæri mcð sjer, fengu
þeir sjer öl að drekka, settust svo
bak við skraddarahótclið, þvf þeir
vildu ekki vera beint á móti Pjetri
smið, ljeku þar á hljóðfæri og
siingu stundum skammavísur um
Pjetur, sem þá Ijet hamarinn dansa
af hjartans lyst. Þetta þótti við-
eigandi undirbfiningur undir helg-
ina, og því kom fjöldi þorpsbúa
að hlusta á.
En þá spilaði smiðurinn út
trompásnum.