Baldur - 06.06.1908, Page 2

B A L D U R, VI. ár, nr. io
GIMLI, --- MANITOBA
OHAÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIð.
fíORGIST FYRIRFRAM
ÖTGEFENDUR:
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
UTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
BALDtTE,
GIMLI,
nvcAAisr.
VerQ 4 smá'i'n ang’ýíinfij’im er 25 cen
yrir þamlungdá’k*»lengílar. Afsláttui er
efinn á sfcœrr auglý^ingum.senLbirtast j
blaðnu yfir Tongri tíma. Vu'*víkjand]
lí kum afalættiog öiVum fjármáium blaö»
n í,eru menn bednir að snúa sjer að ráð
anninum.
“HEIMA |!i; ST J ORNu
ÍSLANDS í
HIJSTU iSAMEIN-
AÐA DANSKA
RÍKI.
ORÐIN SJÁLF STANDA
ÞVERSUM í KOKINU Á
MANNI, HUGSANIRNAR
ERU SVO VITLEYSIS-
LEGA ANDSTÆÐAR iiver
ANNARI.
TÓMIR GISSURAR ÞOR-
VALDSSYNIR, N E M A
E I N N EINAR ÞVERÆ-
INGUR.
SKÚLl THORODDSEN MOT-
MÆLIR NÚ EINN.
SÚ VAR TÍÐIN AÐ SAGT
VAR : “VJER MÓTMÆL-
UM ALLIR“.
Þcgar falsfregnin um sjálfstæði
íslands barst hingað fyrst, bloss-
aði heimferðarlöngunin upp í fjölda
fdlks hjer f einu vetfangi.
Nú munu margir gjöra þess Ift-
inn mun hvort börn þeirra yrðu
ensk f Amerfku eða dönsk á íslandi.
*
*
“Decorah-Posten“ lætur þess
getið 29..maí, að greinilegarfrjett-
ir um starf millilandancfndarinnar
sje nú komnar í blöðum frá Dan-
mörku.
Þar kemur það f 1 j<»s, að Skúli
Thoroddsen hefir einsamall staðið
annarsvegar, Islandsmegin, en hin-
ir allir. bæði dansk-danskir og ís-
lcnzk-danskir, hinsvegar, Dan-
mcrkurihegin.
Ncfndin hcfir sent konungi til-
lögur um ný stöðulög f stað stöðii-
laganna frá 2. jan. 1871.
Það veldur þýðingarmikilli breyt-
ingu, segja ’nin dönsku málgögn,
að þessi nýju stöðulög nái gildi,
því að í stað einhliða danskrar
löggjafar kæmi þá samningur, sem
samþykktur væri af löggjöfum
beggja landanna.
Mikið var þau fundu að það var
einhliða! Það hrópar f himininn
að íslendingar láti aldrei þessi nýju
stöðulög verða annað.
Hvar eru nú áhrif Bjarna og
Bóiu-Hjálmars og Jóns Ólafssonar
og Hannesár sjálfs og allra annara
ættjarðarskálda ? Nyt fyrir' utan
kjarna I
I gömlu stöðulögunum voru það
allt álitin sameiginleg mál, sem
ekki var tekið fram að væri íslands
sjerskildu mál. Nú eiga öll þau
mál að verða sjcrskild mál, sem
ekki er tekið fram að sje sameigin-
leg mál.
Það verður þó hvorki af fyrir-
hyggjuleysi hinna dönsku, nje 6-
þægð hinna íslenzku ncfndar-
manna, ef Dönum hlýzt tjón af
þcirri brcj'tingu.
Það er nefnilega búin til girðing
utan um ísland, og girðingarstólp-
arnir standa f fjöruborði hringinn í
kring. Allt sem getur að höndum
borið fyrir utan girðinguna eiga að
vera sarneiginleg mál. Heima í
koti sfnu mega Islendingar metast
hver við annan eftir vild sinni,
nema um pcningasláttu og rjettar-
far. Það tvennt er sameiginlegt,
hið fyrra að öllu leyti, og það er
fjármálafræðingum einum til hlýtar
skiljanlegt hverja þýðingu það hef-
ir, — lykillinn að allri auðsmeð-
höndlun þjóðanna undir núverandi
kringumstæðum ; — hitt sameigin-
legt þegar mest reynir á, þannig
að æðsta dómsúrskurði á íslandi
mcgi allt af skjóta til samciginlegs
hæstarjettar, hæstarjettarins
danska auðvitað.
Þannig skulu þegar til þrautar
reynir auðsmöguleglcikar og frels-
ismögulegleikar íslcnzkra ipanna
og fjelaga vera f höndum danskra
manna Til þess að draga versta
harðstjórnarblæinn af þessu kúg
unarvopni er svo ákveðið, að einn
íslendingur skuli sitja í hinum
danska hæstarjetti, svo rangdæmi
þurfi síður að hljótast af vanþekk-
ingu, en valdiö, til þess að fella
hvaða dóm scm vill, er jafnt f
dauskra manna höndum fyrir þvC
Þetca vald, útskýringarvald
þeirra lögmála, sem þjóðirnar búa
til, er hœsta ■trappa valdsins á
jörðunni. Ilenni leituðust kon-
ungarnir við að ná. Henni
leitast páfinn við að ná. Henni
eiga fyrst þjóðfjelögin að
ná, og henni á svo að sfðustu
m a n n k y n s-s a rn b a n d að ná.
Endur fyrir löngu leyfðu Islend-
ingar Norðmannakonunginum að
stfga f þessa tröppu, það sem þeim
við kom. Hjeðan f frá er til þéss
ætlast að höfuðsmenn dönsku
þjóðarinnar standi þar.
Hvorki innan við girðinguna nje
í landhelginni kringum hana eiga
íslendingar að láta ‘heimastjórn'
sfna verða að neinu heimarfki
gegn Dönum. Þeir verða að mun^,
að báðir eru konungsins börn f I
sameiginlegum föðurhúsum, og j
lofa Dönum að nota það sem þeir
nota vilja með bræðrum sínum, —
dönsku samborgurunum af íslenzku
ættunum.
Og svo cr auk alls þessa var-
nagli sleginn til ennþá meiri trygg-
ingar.
Verði matningur um það, hvað
sje sjerskild mál og hvað sameig-
inleg mál, og stjórnum landanna
getur ekki komið saman um það
sfn f milli, skal gjört út um það f
nefnd. í henni skulu 2 menn úr
$
danska þinginu sitja, einn úr hverri
málstofu, og 2 menn frá alþingi, j
útnefndir af konurigi. Komi þeim |
svo ekki saman um að velja odda-
mann í nefndina, skal yfirdómari
hins danska hæstarjettar vera odda-
maður. Með öðrum orðum, það
þaif ekki annað en nóga stífni f
tveimur dönskum þingmönnum til
þess að sjá um, að 3 menn danskir
geti skorið úr því á móti 2 mönn-
um íslenzkum, hvaða mál ísl. skuli
hafa f sfnum höndum.
Þetta sýnir bezt jafnræðið, sem
hjer er undir niðri. Oddamaður f
gjörðarnefnd milli tveggja jafn-
stæðra rfkja er ævinlega fenginn
frá þriðju þjóð óviðkomandi.
Sjálfstæði íslcndinga á þannig
að verða f því fólgið, (1) að mega
nota sjer gæði — lands sfns ? nei,
‘híns sameiginlega danska veldis'
eins og aðrir danskir borgarar, —
þeirra e i g i ð land er ekkert fram-
ar til á jörðunni ; (2) að mega
gjöra hvað sem þcir vilja við þann
auð, sem þeir geta þannig aflað
sjer undir danskri peningameð-
höndluit; (3) að mega ráða því
sjálfir hvernig þeir haga sjer og
hnfflast og hirta hver annan, svo
lengi sem enginn kvartar og biðst
eftir því, að hið æðsta danska
dómsvald sk:,kki leikinn ; og svo
(4J að mega innan við fjöruborðs-
girðinguna fara í nýjan leik, sem á
að heita ‘að leika þjóð', veifa að
gamni sfnu hvernig litum tuskum
sem þeir vilja, — rjétt einsog við
mundum óátalíð mega gjöra hjer
vestur í Ameríku — og kaila þaö
‘heimaflagg', ef að þeir bara vilja
lofast til að fara ckki neitt mcð þa'ð
út af leiksviðinu / alvöru.
Með öðrum orðum : Islendingar
eiga nú að hætta öllu sjálfstæðis-
masi, sætta sig við að vera aldrei
f stjórnmálalcgum skilningi taldir
neinstaðar utanlands annað en
danskir borgarar, og þá ætla Dan-
ir ekkert að amast við þvf að þeir
‘spili' þjóð hcima hjá sjer, með
dönskum kringlum, undir dönsku
úrskurðarvaidi, danskri ‘vernd1,
dönsku flaggi, og dönskum kon-
ungi, sem bætir nafni landsins í
titilinn sinn.
Á engum alþjóðamótum eiga
Isl. að fá nokkurn tfma að sjást
meðan heimur stendur. Sjálfum
þeim nauðugt hefir Danmörk að
þessu falið þá undir svuntu sinni;
nú eiga þeir að kjósa sjer það sjálf-
ir, að kúra þar framvegis, án þess
að í þeim krymmti.
Dæmalausir kvæðamenn eru ís-
lendingar, — “hver bunan annari
hratt, unz afllaust soðvatn í sömu
holijna datt“. Ósköp væri það
vel til vinnandi, að þeir væru ögn
minni skáld og ckki alvcg eins
svikulir.
* * *
*
Eftir 25 ár gctur hvort þingið
sem vill beðið um endurskoðun
þessa samnings. Fáist það ekki
með samkomulagi innan þriggja
ára, skal vopnahlje f því efni um 5
ár. Sje þá aftur beðið um endur-
skoðun og hún f 2 ár fæst ekki með
góðu, leysir konungur sameining-
arbandið með tveggja ára fyrir-
vara, — eftir 37 ár alls, — nema
í því, sem er órjúfanlegt, konungs-
valdinu, utanríkis-sameiningunni,
og hervcrndinni.
Þvf til lúkningar, sem löndun-
um fer á milli fjármunalega, ætlar
rfkissjóður að borga í landssjóð
[,500,000 kr. f eitt skifti fyrir öll,
— ekki af þvf, eftir sögn dönsku
blaðanna, að Danir viðurkcnni
rjettmæti þeirrar fjárgreiðslu, sem
þeir hafa, baratil aðstanda við lof-
orð sfn, verið að inna af hendi
síðan 1871 f árlegum 6o,oookróna
tillögum, — heldur til þess að verða
lausir við það nöldur, sem þessar
fjárkröfur hafa allt af valdið aí hálfu
Islendinga.
Að endingu er það tekið fram,
að Isl. eigi að hafa sömu rjettindi
við háskólann sem áður, og vera
undanþegnir herþjónustu eins og
áður.
* *
*
Þetta hafa Danir lcngi barist
við, að koma leggnum f hnapp-
heldugatið, og það tckst með
| Gissuranna tilhjálp, ef þjóðin er
orðin of þreytt til að sparka frá
sjer.
* *
*
Undir tillögurnar skrifuðu 19
nefndarmenn, en Skúli Thorodd-
sen einn neitaði því. Hans krafa
var sú, að Island yrði að öllu jafn j
sjálfstætt Danmörku, og að rfkin
hefðu það ekki lögum bundið að
neitt væri órjúfanlega sameigin-
Iegt, nema konungurinn.
Vestur-íslcndingar fylgja Skúla.
‘GOOD INVESTMENT*.
Auðmönnum lieimsins þykir
fullgott að lána út á rfkisskuldabrjef
t i 1 f á r r a á ra fyrir 4 °/q. Danir
fá það tækifæri til eilífrar
t f ð a r. Losna úr klípunni, karl-
arnir, þegar sú hætta vofir yfir að
sósfalistahreyfingin eyðileggi inn- 1
! an fárra mannsaldra alla peninga-
• le'gu-
Betra væri að semja um að kon-
ungur tæki meðgjöfina sama sem
undir sjálfum sjer.
Bezt þó, að fá einhvern son hans |
til konungs yfir Island út af fyrir
sig, upp á það, að hann fengi árs-
tíllagið f kaup.
J Og það væri satinarlcga nóg upp-
fylling á hollustueiðum þrcttándu 1
aldarinnar.
ÁRIÐANDI SPOR.
Það er ekki eingöngu í dansin-
um, að fótabragð þitt sýnir sig.
Daglcga, heima eða á strætum
kemur það f Ijós. Kaupirðu skó
hjer, þarftu ekki að kosta til
meiru en þú ættir að gjöra, til að
fá' þá skó er þú ættir að nota.
KJORKAUP.
GULLSTÁSS. — 30 proc. af-
sláttur. Brjóstnálar, Nisti,
Skyrtuhnappar, Festar, Úr etc.
Ábyrgð á vörunum.
Allskonar aðgjörðir
fljótt og vel.
Ch. Goldstein.
Boot & Shoe Dealer.
695 Wellington Ave. Winnipeg.
SAMTININGUR.
Eftlr Jovi.
¥
HEGNING LYGARANNA.
Einu sinni bjó maður í Bagdað
sem Elaim hjet. Hann skrifaði
bók um stjórnaraðferð kalffans Al-
mansors, og fanri að mörgu með
djörfum orðum. Hirðmenn kalíf-
ans vildu láta brenna bókina og
deyða höfundinn með kvalafullum
og smánarlegum hætti. Almansor
hlustaði á þá, en sagði ekkert.
Skömmu síðar Ijet hann kalla hirð-
mcnn sína, ásamt ElaÍm, fyrir sig,
og sagði :
“Lítið þið á, þessir glitrandi
gimsteinar skulu vcra ykkar ejgn,
ef þið svarið spurningum mlnum
sannleikanum samkvæmt“.
Þeir hneigðu sig allir með lotn-
ingu. '
“Hvaða átit hafið þið á mjer og
valdi mfnu ?“
Þeir hrósuðu kalffanum fram yfir
allt hóf, kölluðu hann hinn vitrasta
stjórnara, mestu hctju og óviðjafn-
anlegan mann.
“Jeg þakka ykkur fyrir, hjer
eru laun ykkar“.
Svo sneri hann sjer að Elaim
og sagði: “En hvað scgir þú um
þetta ?“
Elaim hneigði sig og sagði : “Þú
krcfst sannleikans, herra, og
heyrðu har;n þá : “Þú ert eins og
við hinir, veik og dauðleg vera,
sem guð hcfir skapað af engu og
scm hann getur gjört að engu þeg-
ar hann vill“.
Hirðmennirnir urðu hissa að
heyra þessi djötfu orð, og hjeldu
að kalffinn mundi strax láta taka
hann fastan.
En Almansor faðmaði Elaim að