Baldur - 15.07.1908, Page 2

B ALDUR, VI. ár, nr. 14.
BALD

ER GEFINN ÚT k
GIMLI, ---- MANITOBA

OHAÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIð.
BORGIUT FYRIRFRAM
ÍÍTGEFENDUR :
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
UTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
BALDUE,
GIMLI,
TÆA.3ST.
V«ff) á "imá'irn aug'ý^inKum or 25 oenfc
yrir þ-i ulunjr'iá’kalongrtar. Af*1átlvrer
efínn á ifcœrr anglýaingum,nem*Uirta*t í
bladnu yfir lengri tfma. Vi^víUjAnfii
1 í kum afalætfciog öi)rnm f jármáium h1#ð»
n»,«rn mnnn bednir ad ejer að ráð«
anninum.

Hinn fjórði
Alþj óðafundur
hinna friálsari
fríkyrkjuflokka,
haldinn í Boston f Arnerfku síðast-
liðinn scptemher.
Eltir
Matth. Jochumsson.
Það hefir oft vcrið fundið kyrkju-
blöðum vorum til foráttu, hve fátt
og sjaldan þau hafi fr;ett lesend-
urna um stdrtfðindi hinna ótal-
mörgu kristnu trftarflokka f öðrum
löndum, þótt ekkcrt kyrkjublað-
anna ’nafi verið eins hreint um all-
ar vitundir f þvf efni eins og hin
gamla “Sameining" frá Winnipeg.
Nú þótt frjálslyndari flokkarnir
(með Únftörum Englands og Ame-
rfku fremst f broddi fylkingar) eigi
ekki uppáháborðið enn hjá hinum
rjett-trúuðu kyrkjum, hvort sem
þær kalla^g rfkiskyrkjur eða jrang-
lega) fríkyrkjur, þá er fyrir löngu
svo langt komið, að það er fásinna,
að ætla sjer að þegja f hel hina
frjálsari og upplýstari flokka, eða
láta sem þeir sje úr sögunni, ein-
mitt meðan þeir eru að gegnsýra
sem óðast allar lífsskoðanir hins
menntaða heims — gegnsýra allan
kjarna kristinna safnaða f öllum
löndum. Og nú er vjer vitum, að
mikill hluti landa vorra, sem flutt
hafa til Vesturheims, fylgja þess-
um flokkum, virðist það vera hrein
og bein skylda nefndra blaða, að
sleppa ekki beztu tækifærum, án
þess að fræða menn hjer heirha —
hlutdrægnislaust og með rökum —
um það, hverjum stefnum þessir
flokkar fylgi. Því þótt hinir “rjett-
trúuðu“ vandlætingamenn kalli þá
einatt kristninnar ófriðarseggí og
skaðræðismenn, hefir það minna að j
þýða en álit nálega allra hinna
vitrustu framfaramanna hins ment-
aða heims. Af þeim eru þessir
flokkar kallaðir frumherjar og verj
cndur alls frelsis og sannleika, þ.e.
hins sanna og ódauðlega kristin-
dóms, sem ekki verður með valdi
varinn cða kyrkjuríki.
Á nefndu allsherjarþingi* (Con-
gress) mættu nærfelt 2500 fulltrú-
ar, cn alls tóku 8—10 þús. manna
þátt f samkomunum — flest þar-
lent fólk, og einungis 250 fulltrúar
frá Evrópu, en frá 16 þjóðum og
33 kyrkjuflokkum, þar á meðal
nokkrir páfatrúarmcnn Þarsáust
Hindúar, Japanaro. fl. Asíumcnn,
og spekingar frá “austri og vestri",
og með þvf Únítarar þykja helztu
leiðandi menn f Boston og þar f
næstu ríkjum, mættu þar ýmsir
skörungar úr eldri og stærri trúar-
flokkunum, og var þar hið fegursta
samþykki allra trúarflokka á milli.
Forscti þingsins var dr. Samúel
A. Eliot (sonur rektors Ilarward
háskóla), allra manna lærðastur og
tígulegastur sýn.um. Elztir og
einna göfgastír menn á fundinum
voru þeir öldungarnir Edvvard E-
veret Hale og Booker T. Wash-
ington. Hann var í æsku sinni
þjáður svertingi nú erhann og
hefir lengi verið prýði öldunga-
deildarinnar f Congressinum, og
er allra manna vitrastur og mál-
snjallastur. Dr. Hale er frægasti
kennimaður Únftaraflokksins, og
er nú nfræður, og kapelluprestur
á þingi Bandaríkjanna ; fá það em-
bætti ekki aðrir cn gömul stór-
menni þjóðarinnar, enda er það
einungis virðingarstaða. Frá
Þýzkalandi mætti Pleiderer (Ha-
mack afsakaði sig), og frá Frakk-
landi ýmsir höfuðprestar, en lang-
flestir mættu frá Englandi.
Að lýsa dýrðinni og hátíðahöld-
unuin f Boston þessa viku, sem
þingið stóð, er óhugsandi, þar sem
allt er f stærri stfl cn sjá má f
sjálfri Parfs, auk heMur annarstað-
I ar í gamla heiminum. Trcmont-
1 musterið varvalið til að setjaþing-
ið f. Þar er gyltur salur, sem rúm-
ar margar þúsundir manna. Þar
var vfgsluræðan haldin af forsetan-
um, sem sfðar skal getið. Þar
glóðu ótal skildir og á tveim hin-
um stærstu þessi orð Krists:
“Sannlcikurinn mun gjöra yður
frjálsa1' og “Þú skalt elska drott-
inn þinn guð, og náungann einsog
sjálfan þig“. Breitt, himinblátt
band var lagt cftir miðjjm hliðsvöl-
unum og á það dregin 200 nöfn
frægra manna mcð gullstöfum.
* Þingið var stofnað 1900 og
skal haldið annaðhvort ár.
Hið fyrsta var haldið í Lund-
útium, annaðí Leyden á Hol-
landi, þriðja í Gcnf f Sviss,
en þetta í Boston.
** Þaðermælt, að hann sje kom-
inn af negrahöfðingjum fram
f kyn.
Margir töluðu hinn fyrsta dag , ;
og með einurð og andagift. Hjer j
er klausa um frelsið f kyrkjulffi j
Bandaríkjanna, úr ræðu háskóla- I
rcktorsms Elliots; geta menn þá
f fljótu máli sjcð, hvað frfkyrkjur:
eru eða trúarfrelsi frá hálfu ríkisins.
Hann sagði : “P'rclsið f rfki voru
f tilliti ti! kyrknaeigna og sjerstöðu
kyrkna, er þannig til orðið, að al-
rfkið ásetti sjer að efla kyrkjur og
kyrkjulíf með þvf að veita þeim
fullt sjálfsforræði, og þá var sjálf-
sagt, að leysa allt kyrknafje frá
sköttum og skyldum til rfkisins —
alveg eins og allar aðrar uppeldis-
og velgjörðastofnanir. Auk þcss
hefir alrfkið hjálpað hverjum trúar-1
flokki, er byggja vildi kyrkjur.
Allir kristnir trúarflokkar, og eins
Gyðingar, Búddatrúarmenn og j
Konfúsfusar, njóta fulls jafnrjettis
sem slíkir, cn.Ia lfka verndar rfkis-
ins, án þess það hlutist hið minnsta
til um fyrirkomulag nokkurs trúar- j
fjelags. Fyrir þá sök nefnir hjer
f landi enginn maður deilur milli
ríkis og kyrkju, eins og kunnugt
er, að jafnan brennur við f Ev-
rópu“.
Prcstur einn, sem G. A. Gord-
on hcitir, talaði margt fróðlegt orð
um “trúna og frelsið". “Vjer
Arnerfkumcnn erum hvorki post-
ulamenn, Kalvínsinenn nje Lúters.
Trú vor er byggð á reynslu. Vjer
segjum eins og dulspekingurinn :
! ‘Vjer lifum í guði, eins og fuglinn
lifir í loftinu og fiskurinn f sjón-
um. Guðfræðingar vorir hafa ver-
ið reyndir trúrncnn og stórmenni,
svo sem þcir Edwards, Bellamy,
Hopkins, Emmons, Taylor, Jiush-
ncll, Park og Únftararnir Chann-
ing og I’arker. Allirlögðu þeir á-
herzlu á breytnina og hver þeirra
fyrir sig til bjó sjer sína trú f Iffs-
ins þjónustu. Iljer í landi, eink-
um að austanverðu, er frelsið trú-
arinnar lffsskilyrði. Enginn þyk-
ir algildur, en allir njóta heiðurs og
jafnrjettis. Vjer spyrjum ckki
hvort sá eða sá háskólakennari
hafi rjctt-trúaðar skoðanir, eða
frjálsar, heldur, hvort hann sjc
hæfur maður, lærður og einarður,
svo og, hvort hann ineti sannleik-
| ann mcira en eríðakenningar.
“Frelsið köllum vjer skilyrði
| allra vfsindaframfiara. Einkuin
þróast hjer við Ilarvvard-háskóla
sú stefna, að rciða sig á sigursann-
leikans og dómstól samvizkunnar.
Frelsið er og trúarlífsins skilyrði,
f öðru lífslofti lifir enginn sann-
leiksvinur fullu Iffi. Það sem heið-
ur himinn gildir hjá stj'örnumeist
aranum, gildir frelsið hjá þeim,
sem leita guðs og sannleikans.
Frelsið er vori.ð og sumarið f öilu
andans lffi“.
Úr ræðu forsetans, E. A. Eli-
ots, vil jeg tilfæra nokkrar höl’uð-
; setningar :
' “Einkcnni þcssara þinga“,
sagði hann, “er, að hjer eru þeir
menn saman komnir, setn árætt
hafa að beygja sig undir frelsisins
lögmál f sannleikans eftirleit. Vjer!
viljum ekki safna öllum mönnum j
undir sama hattinn, Eri allt fyrir1
I
jþað er allshcrjarþing vort vissúm
Hæstmóðins orgel og
píanó.
Hinireinu umboðsmenn fyrir
Heintzman & Co. píanó.
J. .7. II. 3IeLsan & Go. Ltd,
528 Main 3t. WlNNIPEG.
Samræður við vini okkar um
orgel og pfanó eru okkar ánægju-
efni, þvf okkur cr óhætt að ábyrgj-
ast hvaða hljóðfæri, sem valið er
úr okkar búð. Þær tegundir, sem
við höfum á boðstölum, eru allar
reyndar að þvf, að standa fremstar
allra þcirra hljóðfæra, sem seld eru
hjcr f landi.
■takmörkum bundið. Það er tak-
markað að því leyti, sem það nær
ekki nema til þeirra, sem álíta, að
guðfræðiri sje þróunarvfsindi, en
ekki afmörkuð tilurð eða staðhátt-
ur. Fulltrúar þessa þings eru úr
vinstra fylkingararmi hinna ýmsu
kyrkjufjelaga. Þeir eru menn,
sem álfta, að hverri komandi kyn-
slóð beri að birta og boða trúar-
brögðináný við ljós vaxandiþekk-
ingar og reynslu og samhljóða
hugsunarhætti og orðfæri þeirra
eigin tfma. En þótt þeir sje frjáls
lyndir, eru þeir engir býltinga-
menn ; þeir halda fastlega á sam-
bandi sögunnar og lögmáli hennar
þróunar. Þeir kalla ekki eirðar-
leysi framfarir, ckki byltingu siða-
bót, og ekki stækkun ciginna óð-
ala, þótt gengið sje á nágrannans
garð.
í viðleitni vorri er engin rit-
keppni cða deilur. Og þótt fram-
setninnar vorar mæti mótmælum
o
þeirra, sem fylgja öðrum skoðun-
um, ne tum vjer þvf, að tilgangur
vor sje að vekja deilur og ósam-
lyndi. Andi boðskapar vors er
jákvæður, en ekki neikvæður.
Vjer viljum ekki cyðileggja heldur
fullkomna. Uin stóru sannindi,
scm vjer trúum á, byggjum vjcr
ekki á nokkurri bók, eða á nokk-
urs manns áliti, heldur á persónu-
legri reynslu, sannfæring og sam-
vizku.
Bræður hirinar frjálsu trúar!
Þegar vjer heilsum yður, er það
ekki fyrir siðasakir. Vjer fögnum
j-ður fullir stórra og fagnaðarrfkra
endurminninga, fegurstu eftirvænt-
inga og óbrigðuls traysts á fram-
tíðinni. Þegar vjer ávörpum yð-
ur, gjirum vjer það f anda hinna
miklu framliðnu. Lcsið sögu þeirra
manna, sem pr.ýða með nöfnum
sfnum þessa veggi. Þjer munuð
sjá, að f þeim bjó hinn sami andi,
sem gagntekur oss uú, I>að eru
nöfn spárnanna, skálda, vísinda-
manna, stjórnvitringa og spekinga
— nöfn manna, scm neituðu þeirri
trú, að guðs sköpunarkraftur hefði
gefist upp ; manna, setn smáðu of-
nautn og eigin hagsmuni, en unnu
að þvf, að gjöra mennina betri og
kcnna þeim að elska hið góða,
fagra og sanna ; sem hættu ekki
við sanna sök, þótt ekki fylgdi lýð-
j hylli; þcirra orðtæki var frclsi,
S rjettlæti, kærleiki og sannleiki ;
það voru menn, sem æðruðust ekld,
þótt kallaðir væru trúarvillumenn,
heldur þorðu að tilbiðja gtið feðra
sinna; það voru menn, sem trúðu
fast og börðúst hraustlega til dauð-
ans fyrir þvf, að einfng andans f
bandi friðarins mætti fá að drottná
á jörðunni. — — Er þá svo komið,
að blcssun frclsisins sje orðin sain-
eign allra ? Þcss mundu þeir vilja
spyrja. Og hverju svörum vjer
Jþá? Eða eru allir orðnir bræður ?
i-----Munu svör vor lenda í af-
.
Jsökunum einuin ? — — Þannig
j hcilsa oss hinir framliðnu frumherj-
ar — tala enn f anda hinna fornu
! spámanna og segja : “Ris þú upp!
! Ijósið er komið til þfn og dýrð
i drottins þfns guðs Ijóinar umhvcrf-
! is þig!“
í líkum anda um umburðarlynd-
! ið talaði prófcssor l’fleiderer frá
Berlín. Hann tók fram þróunar-
gang kristindómsins ; sýndi glöggt
hvernig í honum mættust allar
eldri lindir og árstraumar alda og
þjóða; benti á þá frumparta og
viðauka, scm slæðst hefðu með,
| einkum er trúin varð rómversk al-
rfkistrú. Stefna Ritzches og Har-
nacks (o; að rekja alla kyrkjusög-
una aftur á bak til Jesú af Nazarct
og nema þar staðar) stoðaði ekki ;
Jþróunin kæmist þá ekki að. Ilann
! kvað eigi unnt, að skapa trú eða
kyrkju nema gegnum hina óslít-
andi eyðimerkurgöngu hugsjón-
} anna : Kyrkja Guðs eða Krists er
! — guðsrfkið, sem skapast gegnum
j mannkynssöguna. “Þetta á að
1