Baldur - 29.07.1908, Side 2

B A L D U R, VI, ár, nr. 16
BALD

ER GEFINN ÖT Á
GIMLI, ---- MANITOBA
OHAÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIð.
BORGIST FYRIRFRAM
frTGEFENDUR :
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
UTANÁSKRIFT TIL BLAoSINS :
*
BALDTJR,
G-XISÆTL, Ty
JVE^JST.
Verð á smáum anglýsinffum er 25 cent
yrir þnmlung lá’.k^lengdar. Afaláttnrer
efinn á st.œrr auglý^ingum,aem^birtaet j
hladau yfir lengri tíma. Vi^víkjandi
1 {kam afalættiog öðrum f já rmáiun. hleðe
n i,eru m«nn bednir að snúa ejer að ráð*
anninum.
aðgang að, til að geta bjargað sjer.
Mjer varð það enn fremur ljöst, að
þeir sem starfa að þarfíegrr fram-
leiðslu í þessu landi — og í öllum
löndum —, lifa f fátækt og ör-
birgð, þrátt fyrir það, að þeir fram-
leiða nógan auð til þess að lyfta
sjer upp úr allri fátækt, upp í ^el-
Ifðunar og allsnægta ástand.
ómögulegt lengur að framfleyta
sjer með þeim áhöldum, sem þeir
og feður þeirra höfðu getað bjarg-
ast með. Eigendur gufuvjelanna
gátu, með svo mikið minni kostn-
aði, komið efninu f markaðsvöru,
að hinir urðu brátt að gefast upp í
samkeppninni. Erfiðismennirnir
höfðu upp til þess tfma lifað við
Skýrslurnar, sem Bandarfkja- Tátækt. Allt, sem þeir höfðu get-
stjórnin og stjórnir hinna sjerstöku ! framleitt, fram yfir þao sem
rfkja f sambandinu gefa út, sýndu ‘ t>eir eyddu til að lifa af, hafði ver-
mjer, að af öllum þeim auð, sem tekið frá þeim af landeigendun-
verkamerm þessa lands framleiða, um> sem leiga ; þvf landetgendurn-
fram yfir það sem gcngur í að: 'r g^tu miðað leiguna þannig við

Sigurvonir Sósía-
listastefnunnar.
i.
J. G. Phelpx Stolces* mil'jónari
og sósfalisti, og kr-na hans.
Eftlr A. E. Krlstjá n3Son.
----:o:----
(Frh.j Um mörg undanfarin
ár hafði jeg verið að reyna að verða
að liði f ým.sum umbótafjelögum
f New York, svo scm ‘Stjórnar-
þjónustu umbótafjelaginu', ‘Borg-
arklúbbnum', ‘Fangahúsa umbóta-
fjelaginu', ‘Sambandi kyrkna og
kristinna starfsmanna', ‘Fjelaginu
til að bæta ástand fátækra, ‘Sveit-
areignar fjelaginu', ‘Óháðra fjelag-
inu‘, og m("rgum öðrum umbóta-
fjelðgum. Jeg komst loks til sann-
færingar á því, að hve þarfleg
borga fyrir efni og áhöld og annan
nauðsynlegan kostnað, fá þeir til
sinna sjerstöku afnota að eins um
helming. Hinn helmingurinn er
tekinn frá þeim af þeim sem eiga
landið og iðnaðaráhöldin, — og
þetta þrátt fyrir það þó eigendur
landsins alloftast ekki skapi verð-
mæti þess, og þrátt fyrir það þó
eigendur áhaldanna alloftast hvorki
skapi áhöldin nje verðmæti þeirra.
Jeg sá að Sósfalistarnir höfðu á
rjettu að standa viðvíkjandi ein-
staklingseignum á landi, þegar jeg
athugaði afleiðingarnar af því í
þjettbyggðum borgutn, þar scm
sárfáir menn eiga allt landið og
geta sagt við meiri hlutann:
“Borgið bkkur fjoir að fá að nota
okkar eign, eða farið þið burt af
okkar landi“. Og jegsá að sósía-
listarnir höfðu rjett fyrir sjer í þvf,
að hið eina se'm landlausi, maður-
inn ga:ti gjört, væri að borga eig-
andanum leigu, alveg án tillits til
þess hvort eigandinn hefði lagt
fram nokkra þjenustu fyrir þá
borgun.
Á sama hátt sá jog menn vera
orðná upp á aðra komna með lífs-
framfærslu sfna, sem afleiðing af
breytingu á iðnaðarfyrirkomulag-
inu, frá því er rnenn framleiddu
nauðsynjar sfnar með handafli og
smáum handverkfærum, til þess er
allur ið.naður er gjörður mcð stór-
h.ð mesta, sem leiguliðinn gat los-
að sig við, þar sem þeir höfðu
traust tök á stjórn landsins, og
höfðu vald til að reka leiguliðann
af eign sinni þegar þeim sýndist
svo. Af þessu leiddi svo, að hvar
sern gufuvjelar voru innleiddar ti!
muna, þar urðu þúsundir manna,
sem áður höfðu verið sjálfum sjer
ráðandi, háðir eigendum þessara
nýju verkfæra. Enn frernur leiddi
það af sjálfu sjer, að eigendur vjel-
anna sáu sjer ómögulegt að veita
öllum þeim atvinnu, er áður höfðu
getað framfleytt lífi sfnu á hand-
iðn sinni, því einn maður fram-
leiddi nú, með tilhjálp vjelanna, í
baðmullariðnaðinum til dæmis,
eins mörg yards af baðrnuiiarvefn-
aði eins og tfu til tólf menn gátu
gjört með gömlu aðfcrðunum. Ef
eigendurnir hefðu nú gefið eins
mörgum mönnum stöðuga atvinnu
við þennan iðnað, eins og áður
höfðu staifað að honum, þá hefði
tíu til tólf sinnum cins mikið af
baðmullarvefnaði verið framleitt,
eins og nokkurt brúk hcfði verið
fyrir, ’eða mögulegleiki til að selja.
Þannig kom upp ný og óttaleg
tegund af atvinnuleysi Fyrir
hvern einn mann, scm gat fengið
vinnu, voru sex til tíu, sem báðu
um vinnu við vjelarnar, en gátu
ekki fengið ; menn, sem ekki gátu
haldist lengur við á handverki sínu,
TIL SÖLU.
CÓD BUJÖRD Á CÓDUH STAD
í ÁRNESBYGGÐ.
EINNIC LODIR
I GIMLIBÆ.
Sanngjarnt verð og söluskilmálar.
G, THORSTEINSSON.
Gimli. - --- --- Man.
um og margbrotnum vinnuvjelum. i Þv'f eigendur vjelanna höfðu
Áður áttu verkamennirnir hver sfn j komið verðinu á vörunni, sem þeir
framleiddu, svo mikið niður, að
samkeppni af hálfu handverks-
manna var orðin ómöguleg. Þann-
ig varð það, að í hinum stærri iðn-
aðarborgum myndaðist skríll af
allslausu og sveltandi fólki, sem
stóð í þyrpingum á strætum borg-
anna, og bauð sig fram við verk-
smiðjudyrnar fyrir hverja þá borg-
un, sem gat nægt til að draga ein-
hvernveginn fram i/fið. Svona
var það sem Íífellað er sultarkaup
(starvation wage), innleitt í iðnað-
aríff okkar. Verkamennirnir sáu
aistaðar, að þeir gátu fengið vinnu
hjá eigendum vjelanna að eins rneð
eínu skilyrði, sem sje þvf, að þeir
; afhentu eigendunum alla fram-
leiðsluna, hvort sem hún væri mik-
il eða lftii, og tækju f staðinn það
kaup, sem þeir gaatu að eins fram
dregið iífið á. Eigendurnir þurftn
meiri hluti fólks cr komið upp á vjelar, er safnað höfðu talsverðum . ekki að borga meira, því það var
náðir iftiis rninni hiuta til að fáíauði og að í flestum tilfeilum höfðu ! aragr*i af sveitandi fólki sem var !
tækifæri til að framfleyta lffi sfnu, | þeir einir safnað auði, sem höfðu j viljugt til að vinna fyrir slfksa |
og að orsökin er sú, að mínni hlut-! safnað leigu af stórum landeign-' borgun. >
inn hefir náð nægilega traustum um. Það varð lfka sýnilegt, að, Þeíta ástand, sem neyðir vérka- f
tökum á ýmsum almennum nauð- þar sem eimknúðar vjelar voru inn mennina ti! að undirgangast aðj
synjum, sem menn þurfa að hafa leiddar, þar varð verkamönnunum j vinna fyrir annara manna lifibrauði, j
eigin áhöldj og voru þar af leið-
andi að miklu leyti sínir cigin hús-
bændur, en þegar hinar stærri og
dýrari vinnuvjelar komu til sög-
unnar, varð verkamönnum ómögu-
legt lengur að hafa ráð yfir þeim
1 áhöidum, sem nauðsynleg voru fyr-
ir Iffsframfærslu þeirra. Jegsá að
sem starfsemi þessara ýmsu fje- j þe<si breyting á iðnaðarfyrirkomu-
laga kynni að geta verið, þá væri |ag,;nu þafði gjört verkamennina
mannfjeiag okkar sýkt af mcinum, algjörlega upp á eigendur vjelanna
sem lægju dýpra en þau, sem þessi komna> með tækifærið tii að vinna
fjelög eru að reyna að lækna. sjer fyrir daglegu brauði. Og
Einkum varð mjcr það ljóst, að þetta er að eins afleiðing af þvf,
tvö sósíalistisk orðatiltæki, sem jeg ag vinnuáhöldin eru orðin of marg-
hafði haft mjög mikinn- ýmigust á, þrot;n 0rr of dýr til þess, að verka-
gáfu f raun rjettri sanna lýsingu áj mennirnir, sem einstaklingar, geti
virkiiegu ástandi meðalþjóðarokk- e;„nast þau
ar. Jeg á við orðatiltækin : kaup- Regar eimknúðar vjelar voru
gjaldsánauð (vvage slavery) og j ;nnIeidc3*ii', snemma á síðustu öld-
stjettabarátta i class struggie). j ;nni, varð það sýnilegt að þeirein-
Mjer varð það ijóst, að mikill I ir menn gátu eignast hinar nýju
Hæstmóðins orgel og"
píanó.
Hinir einu umboðsmenn fyrir
Heintzman & Co. pfanó.
J. J. H. McLean Co. Ltd.
528 Main 3t. Winnipeg.
Samræður við vini okkar um
orgel og pfanó eru okkar ánaogju-
efni, því okkur er óhætt að ábyrgj-
ast hvaða hljóðfæri, sem valið er
úr okkar búð. Þær tegundir, sem
við höfum á boðstólum, eru allar
reyndar að þvf, að standa fremstar
ailra þeirra hljóðfæra, sem seld eru
hjer f landi.
DOGG-.

Hin þunga nótt í dag-geimsdali ifður
og deyr, er röðull gyllir fjallsins brún.
Nú árblær vorsins angar hreinn og blíður
um engin græn og blómum vaxin tún.
I ótal litum logar dögg á stráum,
sem leiftur skært frá ekta gimsteins baug,
sern stjörnur titri’ og tindri’ á himni bláum,
sem tfbrá glitri’ í morguns sólarlaug.
Sem meyjar vör af unaðs æsing titrar,
þá ástarkossinn brennir fyrsta sinn,
sem sælublik f sveinsins auga glitrar,
þá svannaris vangi snertir heita kinn —
svo brosa vöknuð blómin gegnum tárin,
þá bikarlcrónur opnar geisláns skin
og strýkur mjúkri mund um nætursárin,
sern mær, er ifknar særðum hjartans vin.
Nú gleymist nótt og hugarsorgin svarta,
þá sólin lftur kalórar jarðar til.
Nú vaknar ásthlý von í þreyttu hjarta,
sem vermir andann sælum fagnaðsyi.
Hvert demantsblik er djásn og augans ijómi,
sem dýrðlegt speglar lffsins undrahaf.
Hvert daggartár er drykkur handa blómi,
sem dimma nóttin jörðu þyrstri gaf.
Svo þorsti lffsins: — Þörfin eilff-djúpa
æ þvingar iffið fram á æðri braut,
og ncyðir andans díigg frá himni’ að drjúpa
á dauðþyrst barn, sem leljst við myrkurskaut.
Ilún knýr fram lind af köldum jarðarsteinum,
hún kallar eld frá björtum guðasal;
hún togar vfsír fram úr foldarleynum,
svo finni’ hann ijósið bjart, sem skín um dal.
Hver andans dcmant sögu sfna rekur
til svartrar nætur, þar sem einhver grjet.
Hver mannlffsbót, scm gilda tíminn tekur,
er tár, sem sorgin þyngsta eftir ijet.
Því þegar sálin sárt og iengi grætur,
hún sækir dýpstu spelci, líf, til þfn.
Hvert reynslutár, hver daggardropi nætur
í demant breytist þegar sóhn skín.
Þokstf.inn Þoksteinsson .
— Óðinn.