Baldur - 29.07.1908, Síða 3

B A L D U R, VI. ár, nr. 16.
-V-
til að fá tækifæri til að vinna fyrir
sfnu eigin, án ails tillits til þess,
hvort þessir aðrir leggja nokkuð
fram í staðinn, hafa sósfalistarnir
kallað kaupgjalds-ánauð (wage sla-
very). Á fyrstu dögum verk
smiðjuiðnaðarins, var það oft að
eigendurnir lögðu fram einhvcrja
starfsemi ; þeir að minnsta kosti
höfðu sjáifir eftirlit með verka-
mönnum sfnum, og ljetu þannig í
tje starfscmi, sem verðskuldaði
einhver laun. En efcir því sem
iðnaðarstofnanirniir urðu stærri og
margbrotnari, eftiv því varð eign-
arhald og virkileg umsjón á iðnað-
inum meir og meir fráskilið hvað
Allur þorri trúaðra kristinna
manna hcfir vfst aldrei veitt þvf
eftirtekt, að þvf er svo varið, að
N. t. hefir ekkert um það atriði að
segja. Lesendunum mun flestum
vera það nýung að heyra minnst á
það, eins og áheyrendunum var
það f dómkyrkjunni við páskaræð-
una.
Og nú er samfundavonin við ást
vinina einmitt svo mikill þáttur f
trúarlffi voru. í vöku og svefni
brúar kærleikurinn, til ástvinanna
látnu, milli keggja heima. Og
það er miklu fremur kærleiksþráin
en lffsþrá sjálfra vor, sem lyftiross
yfir stærsta brotann, eða örðug-
öðru. Nú er svo komið, í hinum | asta farartálmann, á trúarbraut
stærri iðnaðarstofnunum að minnsta
kosti, að eignar'nald er algjörlega
fráskilið aHri þarflegri starfsemi við
framleiðslu v'arningsins. I hinum
stóru iðnaðarfjclíigum eru þeir eig-
endur, sem á einhverjum gefnum
tfma eiga hlutabrjef fjelagsin?®
Slfkt eignarhald getur gengið kaup-
um og sölum þúsund sinnum á dag
ef vera vill, en eigtiarhaldið er orð-
ið svo gjörsamlega fráskilið allri
hluttöku f starfsemi við framleiðsl-
una, að öll þessi eigendaskifti hafa
alls engin áhrif á starfsemina, senr
heldur áfram eins og þó engin eig-
endaskifti hefðu orðið. Oftast
veit enginn, og fáir láta sig það
nokkru varða, hverjir hinir virki-
legu eigendur eins iðnaðarfj
Og Nýja testamentið, með alla
sfna gnótt trúarhugsjóna, snertir
eigi þennan viðkvæma streng.
— Nýtt kirkjublað.

SAMTININGUR.
Eftir JÓvi.
DAIBUTSU
FRÁ
KAMAKUROS.
“hað hefir þá verið hjer?“
“Já, það var hjerna“,
“Hvít, smaragðgræn, purpura-
rauð, gullin blórn — að eins blóm,
hvert sem litið var — haf, bylgj-
eru. Hinum stóru iðnaðarstofn- I ancii haf af blómum, og innan um
unum okkar er stjórnað af miinn- I þau bænahúsin, litlu bænahúsin
U
HINAR AGÆTU
SHARPIES IUBDLAR
RJOMASKILVINDUR
standa nú Ný-íslendingum til boða.
Verð þeirra, sem aðskilja 200 pund á klukkustund, er $40 (aðrar tegundir
sem afkasta jafn miklu verki, kosta venjulega $65 til $75), og þær sem dýrari eru
afkasta að sama skapi meira verki.
Sá sem hefir þær til sölu hjcr f nýlendunni er
g-isli crozEsrssonsr.
JRNES P. 0. MAN.

um, sem eru að eins f þjónustu
eigendanna, og þeir halda venju-
lega áfram f sfnum stöðum, svo
lengi sem þeir leysa verk sitt vel
af hendi, tillitslaust til hinna ótölu-
legu eigendaskifta.
Hjer urn bil heimingur alls ágóð--
ans af starfi verkamannanna, geng-
ur til þessara starfleysingja, og
sem eigendur leggja þeir ekki til
neina starfsemi, sem endurgjald
ti! þeirra er þeir á þenna hátt taka
lífsframfærslu sfna frá. Eiger.dur
nútíðar iðnaðarstofnana eru f flest-
um tilfellum eins mikið komnir
upp á annara manna crfiði með
Iffsframfærslu sfna, eins og fbúar
fátækrahælanna eða gustukastofn-
ananna. I raun og sannleika virð-
ist sósfalístunum sem ölmusu-
mennska sje eins tfð meðal hinna
ríku eins og meðal hinna fátæku ;
þvf samkvæmt hinni rjettu inerk-
ingu orðsins, ‘ölmusumaður*, ersá
rjettflega nefndur þvf\ nafni, er
sakir getuleysis eða viljaleysis til
að sjá fyrir sjer sjálfur, þiggur Iffs-
framfærslu sfna frá mannfjelaginu
f kring um sig. Hluthafar hinna
stóru iðnaðarfjelaga f þessu landi,
eru konmir upp á vinnu heillaher-
skara meðbræðra sinna, er veita
enga þjónustu sem endurgjald fyr-j
ir lífsframleiðslu sfna.
(Framh.)
H-
1 vers vegna talar Nýja testa-
mentið ekki um samfundavon ást-
vina ?
Þessari spurningu var hreyft f
einni páskadagsræðunni f dóm-
kyrkjunni að þessu sinni.
með bröttu þökunum, og upp úr
þessu öllu gnæfði hin stórvaxna,
ógeðslega, risalega myndastytta af
sitjandi Buddha: hinum há-hei-
laga, lofsungna Daibutsu frá Ka-
makura.
Menn óttast að hann muni
standa upp, og þá hlýtur himininn
að klofna. Menn óttast að hann
opni augun, þvf þá myndu menn
sjá aldanna, eilffðanna aflrænandi
þekkingu f augum hans. Með
kyrru, duldu afli, situr hann þarna
mcð kýmnisvip, sem innifclur f
sjer: en hvað þú ert Iftil þarna
niðri — ef þið þektuð það sem jcg
hefi sjeð á ferðum mfnum gegnum
tfmann! Og, samt sem áður!
Samt sem áður!
í þessu lifandi, andrfka æfintýri,
mitt á meðal fallandi blómablaða,
marglitra fiðrilda, syngjandi fugla,
skrautklæddra manna — að deyja?
Allt verður að deyja------
“Vesalings Collins“, sagði Tom
Dicks.
“Já, vesalings Collins“, endur-
tók Van Emerick. Hann var lft-
ill tilfin ningamaður.
Og mcðan þeir bragða á teinu
og hinu vólga hrfsgrjónavfni, sem
hinar smávöxnu japönsku rneyjar
f fjólublóa klæðnaðinum færðu
þeim, varð þeim ósjálfrátt að minn-
ast sögunnar um “vesalings
Collin“.
Sem umboðsmaður enskrar iðn-
deildar korn Collin til ‘Libella'-
eyjarinnar, og fór innan skamms
að svipast um eftir tfmabilskonu,
meðan hann dveldi á eyjunni.
Þetta er siður f Japan. Hinn
dýrslegi skilningur á sambandinu
milli karls og konu, endar við sjáv-
arströndina. Grfskur hugsunar-
háttur er ráðandi.
Hugsunarsljóu mennirnir sem
þangað koma, lfkja japönsku kvenn-
fólki við laglega ketti með undur-
frfðu brúðuhöfði.
Leikföng! En sá sem þekkir
fólkið, veit hver ógrvnni af tápi,
hyggni og menntun býr í þessum
bömum.
Þessi tfmabilskona Collins var
ung,
hávaxin, srönn og lagleg með
dökk og falleg augu.
Hann fjekk ást á henni, og end-
urnýjaði leigusamninginn tvisvar
eða þrisvar.
Hann dvaldi lengur á eyjunni
heldur en hann ætlaði sjer upp-
runalega.
En loks varð hann að fara og
yfirgaf hana mcð leynd. Bob Col-
lin flúði, sem ávalt vann sigur f
öllum aflraunum og fþróttum.
En það var gagnslaust, hún
vissi af eðlisávfsun hvað f geri var.
Þegar hann stóð á bryggjunni í
Yokohama, bfðandi gufuskipsins
sem hann ætlaði með, og sá reyk-
inn úr þvf þar sem það kom, vafði
sig einhver upp að handlegg hans
— hún !
Ekki talaði hún neitt — en stóru
augun hennar störðu inn f huga
hans. Fljótt sagt. Gufuskipið
fór án þess Collin væri með.
Ef til vill hefir hann óttast rifr-
ildi, eða hann hefir orðið heillaður
af angistinni f augum hennar.
Hann dvaldi enn f nokkra mán-
uði, en nú voru peningar hans að
þrjóta og staða hans á völtum fæti.
Hann varð að fara.
Til þess að losna, varð hann að
brúka slægð. Hann ljet hana fá
sjer sæti f hraðlestarvagni, en varð
sjálfur eftir á stöðvarpallinum eins
og af ógáti, til þcss eftir 5 mfnút-
ur að fara f gagnstæða átt við þá
sem hún fór, í áttina til sjóarins,
til Kamakura, fegursta staðarins f
Japan. Þar dvaldi hann hálfan
dag dl þess að kveðja Japan, en
hann kvaddi fleira.
Þegar hann gekk upp mosa-
vöxnu steintröppurnar hjá Daibut-
su, stóð hún við hliðina á honum.
Hún var f skrautbúningi sfnum úr
fjólubláu silki, með silfurkamb f
dökka hárinu sfnu, þögul eins og
guðslfkneskið gagnvart þeim.
Áður en hann gat sagt nokkurt
orð við hana, sat daggarðurinn
hennar í hjarta hans, gegnum
hjarta hans.
“Hvað varð svo um stúlkuna? ‘
spurði Emerick.
“Það er nú mcrkilegast af öllu.
Hún hefði getað sloppið. Segl-
bátarnir þar eru hraðskreiðir og
landar hennar nefðu eflaust hjálp-
að henni, ef hún hefði leitað ánáð-
ir þeirra, en hún stóð kyr þangað
til hún var tekin. Það cr sagt að
hún hafi ráðið sjer bana f fangels-
inu, en um það veit jeg ekki með
vissu“.
Vindblærinn lagði leið sfna
gegnum veröndina þar sem vinirn-
ir sátu.
Unaðsrfkan ilm lagði til þeirra
frá blómaskóginum, og fuglaskar-
inn sveif syngjandi upp í loftið.
Vindurinn hringdi litlu klukkun-
um á bænahúsaþökunum, og ómur
þeirra var lágur og angurvær.
“Það hefir sjálfsagt verið flokks-
hatur Austurálfubúa til Norður-
álfumanna sem orsakaði þetta, eða
það er fyrirmynd hins væntanlega
heimsófriðar“, sagði Emerick.
“Getur líka skeð að það hafi
verið ást“.
“Getur verið — alft er mögu-
legt; en hver veit það?“
“Máske hann þarna“, svaraði
Tom Dick, og skotraði augunum
til myndastyttunnar.
En, hann þarna, þag_ði.
STÖRA- REIKISTJARNAN.
milj, mílna, og frá okkar hnetti
aldrei minnaen 385 miljónir mflna.
Þó er mögulegt f gegnum beztu
fjarsjár að sjá hann svo glöggt, að
maður getur kynnst ýmsu mark-
verðu hjá þessum stóra bróður okk-
ar. Júpfter snýst um möndul sinn
með afarmiklum hrrða. Þráttfyrir
stærðina er dagur hans að eins 10
tfma langur. En efni har.s hlýtur
að vera að nokkru leyti fljótandi,
þvi sá hlutinn sem næstur er miðj-
unni, snýst hraðara en hinir. Þar
eru þung ský, sem fjúka yfir flöt
hans með að minnsta kosti 250
mílna hraða á klukkutíma, og af
því má draga þá ályktun að storm-
ar sje á Júpfter, sem ofsarokin, er
við köllum svo, komast ekki f neinn
samjöfnuð við, eru bara eins og
lítilfjörlegur blær f samanburði við
þá. Sökum hins mikla snúnings-
hraða má geta sjer til að Júpfter
sje mjög flatur við skautin, enda
þó maður sjái það ekki. Þvermál
hans um miðjuna er hjer um bil
6000 mílum lengra en frá skauti
til skauts. Júpfter hefir 5 tungl,
og eru 4 þeirra lengra í burt frá
honum heldur en okkar tungl er
frá Jörðunni. Þegar verið var að
athuga formyrkvan þessara tungla,
komust menn að þvf að hraði
Ijóssins er hjer um bi! 296,000
mílur á sekúndunni, og er það sfð-
an sannað á annan hátt.
Reikistjarnan Júpfter, semhæst
Venus er bjartasta stjarnan á okk-
ar hiinni, og bjartari en fastastjörn-
urnar. Hún er hjcr um bil þúsund
sinnum stærri en jðrðin og þyngd
hennar 300 sinnum meiri. Efni
hennar er rúmum heimingi meira
en f öllum hinum reikistjörnunum
f sólkerfi voru. Saturnus, sem er
enn lengra í burtu frá okkur en
Júpfter, er honum næsturað stærð.
Fjarlægð Júpíters frá sólu er 480
BREZKA PARLAMENTIÐ.
Parlament eða þing Breta er f
tveim dcildum, lávarða deild og
neðri deild. Lávarðadeildin hefir
S76 meðlimi, af þeim eru 506 frá
Englandi, 16 frá Skotlandi og 28
frá Irlandi. Auk þess eru 26
biskupar sem eigá sæti f lávarða-
deildinni, enda þótt þeir sje ekki
eins og hinir meðlimirnir, það sem
kallað* er ‘Peers', að hafa Iðgtign
íð erfðum.
Neðri deildin, ‘House of Com-
mons' samanstendur af nálæet
700 þingtnönn-um., af þeim eru 72
frá Skotlandi og 103 frá ftiaadi.
Londou hefir 60 þingmenn í aeðri
deitdinni. Lögin .ákveða að út-
lendingar, iávarða deildar þin.g-