Baldur - 23.09.1908, Blaðsíða 2

B A L D U R, VI. ár, nr. 22.
BALD

ER GEFINN ÚT Á
GIMLI, ---- MANITOBA

OHAÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIÐ.
BORGIST FYRIRFRAM
tÍTGEFENDUR :
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
UTANÁSKRIFT TIL BI.AðSINS :
BALDTJR,
G-IMLI,
nvr_A_nsr.
Verð á smáum auglýsingum er 25 cent
yrir þnmlungdáikslengdar. Afalátt.urer
efiun á stcerr auglý»ingum,«em‘birta»t í
blaðnu yfir lengri tíma. Viðvíkjandi
1 í kum afslættiog öðrum f jármálum hlaðB
ns.eru menn beðnir að anúa sjer að ráð*
anninum.
^ r2r&
MINNI
V estur-Islendinga.
Eftir Guðmund Ólafsson.
—:o:—
Það hefir fallið f mitt hlutskifti
að segja nokkur orð um Vestur-
íslendinga. Og í fljótu bragði
virðist það nú ekki vera svo vanda-
samt, þegar Vestur-íslendingur á
að tala, því ekki þyrfti nú annað
en segja nokkur orð í fleirtöiu um
sjálfan sig. En þegar betur er að
gáð, er hver maður sjáifum sjer
ráðgáta. Svo maður gctur ekki á
þann hátt synt út fyrir blindsker
vandaseminnar.
Jeg ætla hverki að tala um
menntun, menning eða efnalegt
sjálfstæði okkar Vestur-íslendinga,
þvf okkar stutta saga hjer, ætti og
er eflaust öllum okkur svo vel
kunn, að slfkt væri að bera f bakka-
fullan lækinn.
En tilfinninga srmrsmál eitt vak-
ir fyrir mjer viðvíkjandi þjóðerni
okkar Vestur-Isiendinga, og það
er, hverrar þjóðar eiguin við að
vera ?
Þegar jeg er búinn að bera upp
þessa spurningti fyrir mjer, fara
strax tvö öfl að togast á í mjer, og
stundum í svo miklum hamförum,
að mjer fer að detta f hug að þeim
ætli að takast að skifta mjer f
tvennt.
Við annan endann á þræðinum,
sem togast er á un, situr í gullnu
“Elskaðu, elskaðu maður landið
sem ól þig og fæddi, elskaðu land-
ið sem söng fyrir þig þín vöggu-
ljóð, elskaðu landið og þjóðina,
sem gaf þjer mál og sögu og til-
veru, elskaðu þjóðina þfna, sem
hefir barist við eld og ís og marg-
ar aðrar hörmungarí iooo ár, elsk-
aðu landið sem gaf þjer æsku-vor-
drauma, sem reyndar ekki rættust,
af þvf þú varst óverðugur“.
Við hinn enda þráðarins situr á
járnstóli tíguleg, hávaxin og fölleit
kona ásýndum, það er hún skyn-
semi, hálfsystir mfn, og hún hróp-
ar til mín háum rómi:
“Rjettlæti, rjettlæti maður og
jafnrjetti, elskaðu þjóðina sem þú
ert að hálfu leyti hluti af, og scm
börn þfn og afkomendur verða að
öllu leyti hluti af. Hafðu heims-
ást ekki landást, hafðu mannást
ekki þjóðást“.
Jeg get hugsað mjer að lfkt
standi á fyrir mörgum Vestur-ís-
lendingi og mjer, að tilfinningin og
skynsemin sje að togast á í þeim,
og verði að togast á f þeim til
dauðans. Við fluttum f smáhóp-
um vestur á Amerikusljetturnar
og þegar þangað kom, lcit hver
sfnumaugum á silfy'ð, sem vonlegt
var, og dreifðu þeir úr sjer eins
aðdáanlega eins og framast var
unnt, út yfir allan norðvesturhluta
þessa meginlands, til stórtjóns fyr-
ir þjóðerni sitt, og um leið til stór-
blessunar fyrir tvær Norður-Ame-
ríkuþjóðirnar. Einir voru þeir þó
ekki um dreifinguna, því amerfl
ánska stjórnkænskan Var fyrir
löngu búin að reikna dæmið og
skrifa niður hjá sjer útkomuna,
sem var til svona: ‘al-ameríkönsk
þjóð á nokkrum áratugum‘. Ogsvo
studdi hún hendi sinni á dreifing-
una, uudurmjúkt en ákveðið, og
dreifingin vai*ð fullkomnuð, þjóð
ernagrauturinn soðinn og þvaran
reist upp, til að vera veldissproti í
komandi tfð.
Við erum gleyptir af stórþjóð,
og við munum bráðum verða grúi
af frumlum út um allan amerfk-
anska þjóðlfkamann, en ei
heild.
Hv^rnig Ifður okkur nú andlega
f þessu dreifingarástandi ? Hvernig
lfkar okkur við Bretann, nábúa
okkar ? Okkur líðpr líklega betur
en margur heima mundi hugsa,
þvf riú er Brctinn ekki lengur
brezkur. En, hvað er hann þá ?
Er hann kannske orðinn íslenzkur,
eða erum við kannske orðnir
brezkir ? Ekkért af þessu, nema
þá að einhverju litlu leyti, hefir
átt sjer stað. En við erum að
verða það sair.t, með öðrum orð-
um, við erum byrjaðir á þjóðmynd-
un áður en blóðblöndunin hefir átt
sjer stað. Og hvað segir nú sú á
gullstólnum um allt þetta, hún seg-
ir : “Þú mátt elska og virða ná
búa þinn, Bretann, bara ekki eins
mikið eins og Islendinginn“, og
hún rykkir í þráðinn um leið. Jeg
geng aldrei að þvf grublandi hver
togar, þegar hún gjörir það, þvf á-
jaxlinn og segir : “Þetta er rugl,
allir menn eru jafn verðugir fyrir
sama velgjörning, hvar svo helzt
sem þeir fæddust. Þjóðir, með
sjerl<ennilegum hagsmunum, ættu
helzt ekki að veratil, heldur mann-
fjelagsheild með sameiginlegum
hagsmunum, og þjóðerni erísjálfu
sjer miklu minna en vanalega er
skilið við það orð, þvf þegar við
gjörum tvær þjóðir að nábúum,
hverfur þjóðernið eða verður að of-
urlitlum, stundum nærri ómerkjan-
legum, sjerkennilegleika hjá hvor
um flokk. Þið eigið að veraþeirr-
ar þjóðar sem þið hljótið að verða.
Þið hafið skilið við fslenzku lindina
og kastað ykkur f amerfkanska
fljótið, og ykkur til hugfróunar
getið þið reynt að synda á móti
straumnum, þó það sje árangurs-
laus viðleitni, þvf ykkur hrekur,—
ykkur hrekur í hafið“.
THE LIVERPOOL & LONDON &
GLOBE INSURANCE CO.
w se at
Eitt sterkasta og áreiðanlegasta lífsábyrgðarfjelag í heimi.
m m m
Tryggir hús fyrir eldsvoða, bæði í Gimlibæ og grenndinni.
* efc sfc
G. THORSTEINSSON, agent.
viðhafnarhásæti fyrsta unnustan,
sem jeg eignaðist, hún tilfinning, hrifin verða ætfð merkjanleg á
blóðrjóð út undir eyru af áreynslu! sama stað, efst f grindarholinu.
og ákafa, og segir við mig:
En sú á járnstólnum bftur á
Framtíðarhorfur
Y estur-Islendinga.
m
Framanprentuð ræða var flutt í
samkvæmi, sem haldið var á flet-
inum við Hólaskóla í syðri Vatns
dalsbyggðinni, hinn 7. ágústsfðast-
liðinn.
Að þvf leyti er ræða þessi sjer-
staklega eftirtektaverð, að hún lýs-
ir átakanlega skýrt hugarfari þeirra
Vestur-íslendinga, sem einnaheit
ast elska fslenzkt þjóðerni, en eiga
jafnframt manna erfiðast með að
reka sjálfa sig úr vitni um það, að
hjer sje ekkert færi undan því að
hverfa f sjóinn. Tilfinningin er
tengd við íslenzku endurminning-
arnar, en störfin taka allt vitið f
sfna þjónustu. Fyrir hugskots-
sjónum þeirra er enginn vegur op-
inn, sem þeir vildu fara, og svo
morra menn áfram í einskonar
sinnuleysi þær brautir, sem fjöld
inn fer, án nokkurs verulegs vilja-
kraftar f sjálfs sfns brjósti.
Hugurinn getur ekki gjört upp
þann reikning, hvað gjöra skuli,
þvf þeim finnst eitt, en þeim nýn-
ist annað.
* *
*
Leitist þið nú við, Islendingar,
sem eruð gefnir fyrir að grafast
dýpra en fjöldinn, að gjöra ykkur
fulla grein fyrir hinurn virkilega
virkileika. Hlustið þið á þessi orð
úr “Hafblikum“ (sem gjarnan
mætti nefnast “Spekinnar bók, hin
íslenzka“) eftir Einar Benedikts-
son :
“Hugann grunar, hjartað finnur
lögin.
Heilinn greinir skemmra en nem-
ur taugin.
Heimsins vjel er knúð af einu afli,
einum segulvilja er kerfin bindur.
Sama vald, sem veldur sólnatafli,
veitir sjer í gegnum mannsiris
æðar,
Milli lægsta djúps og hæstu hæðar
heimssál ein af þáttum strcngi
vindur.
Þarna er sá stófi sannleikur, sem
hver þarf að athuga fyrir sig, að
hjartað er hugsuninni vissara þeg-
ar það er sjálfu sjer trútt.
Gimli.
Man.
Hæstmóöins orgel og
píanó.
Hinir einu umboðsmenn fyrir
Heintzman & Co. pfanó.
J. J. II. McLean d' Co. Ltd.
528 Main St. WlNNIPEG.
Samræður við vini okkar um
orgel og pfanó eru okkar ánægju-
efni, þvf okkur cr óhætt að ábyrgj-
ast hvaða hljóðfæri, sem valið er
úr okkar búð. Þær tegundir, sem
við höfum á boðstólum, eru allar
reyndar að því, að standa fremstar
allra þeirra hljóðfæra, sem seld eru
hjer í landi.
Endurminning æskunnar.
Við kynntustum að eins um örstutta stund,
mfn ástkæra hugljúfa meyja ;
í hjarta mjer kveiktir þú eldheita und,
sem ei grær unz fæ jeg að deyja.
En hvað sem f lffinu mæta kann mjer
myrkt, eða sólskinið bjarta,
mi in hugur þjer fylgir, já, hvert sem þú fer
og hallar sjer þínu að hjarta.
En þegar loks slitna lífs síðustu bönd
jeg sje þig þá standa svo nærri,
með rósrauðar varir þú rjettir mjer hönd
og ljómar þá englunum skærri.
Þá svffum við bæði af sorganna strönd
um sólhnatta himinsins grúa,
er oss flytur dauðinn f ókunnug lönd
þar eigum við saman að búa. '
Valdimar DaVíðSSON.
Það sem að mönnum gcngur,
þcgar þeir örvænta um sigur þess,
sem þeir finna heitast f hjarta sfnu,
að er gott, þá gengur að þeim
TRÖLEYSI.
Það er sá sjúkdómur, sem svo mjög
þjáir okkur, að á þvf þarf öllu öðru
fremur að ráðast bót.
Sjálfsagt verða ýmsirtil að gjöra
gys að þcssari staðhæfingu, —
her.da gaman að þvf, hvað þetta
cigi að vera prestslega talað o. s.
frv., en hjer er þó alls ekki átt við
það, sem venjulega er nefnt trú
leysi. Jcg er ckkert, til cða frá,
að þessu sinni, að fást um vissar
bókmenntir vissra fornaldarmanna,
eða vissar útskýringar á þeim,
heldur um það, hvort menn skorti
eða skorti ekki sannfæringarafl
fyrir þvf, að þessari tilveru sje f
innsta cðli sfnu svo háttað, að það
sem gott er geti fengið að njóta
sín, — cða geti það ekki.
Það eitt svarar spurningunni um
trú eða trúleysk mannanna, f hin-
um sannarlegasta skilningi.
Þetta er að því leyti viðkomandi
þvf, sem snertir fslenzkt þjóðerni,
að það knýr mann til að spyrja
sjálfan sig að þvf, hvort fslenzkt
þjóðerni hafi nokkuð það f sjer
fólgið, sem er gott.
Hjer verður þó ekkert rcynt að
svara þeirri spurningu, þótt skeð
geti að jafnvel íslenzkt fólk skiftist
að skoðunum f því efni. Hitt er
hugleiknara, að fhuga þær ástæður,
sem valda örvæntingu þeirra
manna, sem hjartanlega elska það,
sem fslenzkt er, og álfta að mikið
gott sje í þvf fólgið.
Við hina er ekki neinum orðum
að eyða um þetta mál. Það cr ckki
þeirra málefni. Af hvaða ættum
sem þcir kunna að vera fæddir.
eru þeir annaðhvort einhverrar
annarar þjóðar menn eða þeir eru
ckki orðnir karaktjcrlega vaxnir
upp í það að vera neitt.
(Framh.)
Faðirinn : ‘Af hverju græturþú,
Karl ?‘
‘Mamma Ijet sennepsplástur á
Óla og mig, cn hans er stærri en
rninn*.