Baldur - 24.12.1908, Side 2

B A L D U R, VI. ár, nr. 29.
ER GEFINN ÚT Á
GIMLI, ---- MANITOBA

OHAÐ VIKUBLAÐ.
mamsiaasaawsaaaiaasissa bí
KOSTAR $1 UM ÁRIfi.
BORGIST FYRIRFRAM
tÍTGEFENDUR :
TIIE GIMLI PRINTING &
PUBLISÍIING COMPANY
LIMITED.
ÖöíaSríí'} reiílfffíf íitiAíjAií .rfr'; A iv uVj iA'A',: rí
UTANÁSKRIFT TIL BLAfiSINS :
BALOIJB,
GIMLI,
3VCA..Tsr.
sem annaðhvort er gefin bending
eða lesa það sjálfir af táknum tfm-
anna, að ‘harðir tímar' sje í vænd-
um.
Allir þeir, sem ekki eru vissir I
um að peningafúlga sfn muni end-
ast svo og svo lengi, kcppast við
að selja eitthvað af cignum sfnum,
meðan fjöldinn er ekki bxiinn að
átta sig. Menn fara smámsaman
| að detta ofan á það, sem taiin eru
kjörkaup, miðað við það, sem áður
hefir tfðkast, og eru þó oft með
því að falla í eyfrileggjandi gildru.
Að lokum verður framboðið svo
mikið, að allir sjá hvað er um að
vcra, og hver og einn fer að hugsa
um það, að lafa sem lengst á sínu.
án þess að hugsa til þess að bæta
Yerðmætí.
^■/T. ♦>» o
Verð á smáum auglýsingum er
25 c. fyrir þumlung dálkslengdar.
Afsláttur cr gcfinn á stærri auglýs-
ingum, sem birtast í blaðinu yfir
lengri tfma. Viðvíkjandi slfkum af-
slætti ogöðrum fjárjmálum blaðsins,
eru menn beðnir að snúa sjer að
ráðsmannínum.
.!■ «jtÍT ■á'í;
.. ^ ‘f#'
ARFERÐL
¥
Þegar verið er að tala um ár-
ferði, þá halda margir af gfimlum
vana að verið sje að tala um tíðar-
farið. Mönrium finnst það auðvit-
að svo eðlilegt, en þó er þetta nú
orðið allra rncsta fjarstæða.
Þcgar talað er um árferði, cr
enn þá, eins’ og að undanförnu, átt
við það, hvernig almenningi f land- j
inu gangi það að afla sjer viður- i
væris og þæginda. Það er talið;
gott 1 ári þegar fólki vcitist það
við sig.
Svo kemur harðærið. Þeir sem
fasteignirnar eiga og taldtr eru
rfkir^ geta samt ekki lagt út f nein
ný fyrirtæki. Þeir geta ekki selt
til þess að íá innstæðufjeð, cg þeir
fá ekki lán, hversu góð trygging
scm boðin er. Þrátt fyrir þctta
heldur fólk áfram að flykkjast inn
í Iandið, cn af þvf ekkert nýtt at-
vinnutækifæri bætist við til þess
að talca á móti þcirri fólksviðbót,
þá hrapar kaup verkalýðsins, sem
fyrir er, cftir sömu hlutfiöllum scm
framboðið eykst.
Þvf meir sem kaupgjald lækkar, j
Auðfræðingar heimsins rita
mikið og margt um vérðmæti
þeirra hluta, sem ganga kaupum
og sölum milli manna.
Verðmæti hlutanna fer ekki eft-
ir þvf hvers virði þeir eru í sjálfu
sjer, heldur eftir því hversu erfitt
er að veita sjer þá. Þeir hlutir,
sem allir menn eiga jafn hægt með
að veita sjer, eru verðmætislausir,
én eru þó sumir í sjálfu sjer mikils
virði. Loftið er mikils virði, en
það hcfir ekkert verðmæti, — það
kostar ekki neitt.
Ilið sanna gildi hvers hlutar fcr
eftir þvf, hversu mikla eða litla
j mannlega vcllíðun hann gctur af
sjer leitt, annaðhvort mcð viður-
haldi líkamlegra eða andlegra
krafta. Þótt verðmæti vissrar bú-
jarðar breytist eftir þvf hvernig
la:tur í ári, þá er gildi hennar í
sjálfu sjer öbreytt fyrir þvf.
Þegar peningamál landsins eru
komin í það horf, að bújörð leigist
ekki einu sinni fyrir skatti, þá er
hún ónýt eign öllum ncma þeim,
sem á henni vill búa.
Margar bújarðir f óbyggðum
hafa mikið gildi í sjálfu sjer, en
ekkert verðinæti.
Verksmiðjur, scm standa lokað-
ar, cg járnbrautir, sem ekkert hafa
Hæstmóðins orgei og‘
píanó.
Hinir einu umboðsmenn fyrir
Heintzman & Co. píanó.
II. McLean & Co.Ltd.
528 Main St. WlNNTPG.
-m
Samræður við vini okkar um
orgel og píanó eru okkar ánægju-
efni, þvf okkur cr óhætt að ábyrgj-
ast hvaða hljóðfæri, sem valið er
úr okkar búð. Þær tegundir, sem
við höfum á boðstólum, eru allar
reyndar að þvf, að standa fremstar
allra þeirra hljóðfæra, sem seld eru
hjer í landi.
. Jón Hrak.
Eftir
Stepiian G. Stepiiansson.
þvf meir verður fólk að spata við : a^ flyfja, tapa sínu verðmæti.
SIS- | Iilutabrjefin í -þeirn falla f vcrði.
Það fiytur úr dýry húsunum {; Dollarsvirðið f þcim verður stund-
þau ódýru og kreistist scm ,flest
saman f hverju húsi. Þá lækka
eigendur clýru húsanna leiguna á
þeim, og öll húsalciga lækkar, svo
þar kreppir skórinn að þeim, sem
fest hafa fjármuni sína í þesskonar
eignum.
Þeir verða lfka að fara að spara,
eftir þvf scm tekjur þeirra rýrna.
um að 50 eða 25 centa virði, og
eru þannig seld f stórslumpum f
verzlunarsamkundunum.
Þetta er augnamið þeirra auð-
manna sem árferðinu stjórna. Þeir
hætta ekki fyr cn landsnytjar og
starfstofnanir hafa tapað vcrðmæti
'sfnu, og þá ná þeir því á sitt vald
fyrir miklti minna fje, en hinir
h-ftir því sem sparnaðuiinn j fyrr; eigendur hafa kostað til að
eykst, fer það minnkandi, sem j kpma j,eim f iag/
Með þessum hætti fækka allt af
og stækka hinir ríku, en öreigarnir
kaupmennirnir panta frá verksmiðj-1
unum. Þá er farið ð fækka vinnu
fólki í verksmiðjunum, og sumum j fjíilga Þcir gcta ekki smækkað úr
cr alveg lokað, og þegar svo ei , þvj sem ekki er ncitt, —- þeim að
eins fjölgar.
Loftið er sú aðalnauðsynjavara,
yfirleitt auðvelt að lata sjcr líða | geta hjáipað öðrum f' sinni stjctt. j scm ckki kostal- neitti af þvf eng-
bærilega, en hart f ári þegai tor- j pæja og sveita stiórnir verða ráð-
komið, er vinnuleysingjahópurinn j
orðinn svo stór, að enginn fcr að j
velt er að fullnægja þörfum sítium.
Það er ekki meðhöndlun veðr-;
iþrota. Kyrkjufjel'ig og líknar-
inti getur höndlað það.
sama sem
allir eigi það.
Það er
Hinar
stofnamr hafa út úr hiniím cfnaðri i naugSynjarnar eru látnar breytast
að verðmæti, eftir því sem hinum
Og þar
anna hjá skaparanum, heldur með- þann ^fðasta pening. sem við-
höndlun viðskiftanna hjáauðmönn- kvæmni hinna efaaðri vill f tjc j rfku býðu.r við að horfa.
unum, sem mestu veldur um það iáta. Jafnótt og sá^ peningur er j af flýtur harðærið.
hvernig lætur f ári.
“Heyrðu mjer hjerna, Mr.Mor-
gan“, segir Rockefeller í gegmtm j scm hann skuldar. Sá scndir hann
telcfóninn, “jeg held að við ættum j fr£ sjer f sömu erindum, og svo
koll af kolli, inn í bankann, og
goldinn fyrir fæði eða klæði. send- j Þetta sjá ai|ir nú orðið og sjá að
ir kaupmaðurinn hann til þcss, j hj(,r þarf h(tl.
að ‘draga inn‘ peninga okkar“.
“Jæja, ef þjer sýnist að hafa j banka úr banka
það svo, Mr. Rockefeller, þá hefi j sjálfan, sem upphafinu veldur.
jeg ekkert á móti því“, svarar
Morgan.
Klukkutíma sfðar eru þðsund | verið einn vondan vcðurdag lítffdur i fuglinn þinn*
Auðug stúlka : ‘Hvað vil.t þfg
inn f svelginn j litli maður?*
Jóhann litli (heldur.áketti); ‘Jcg
Og engínn skyldi láta sjer til' kem til að fá fundarlaunin sem voru
hugar koma, að það hafi fremur | lofuð þeim sem kæmi með kanarí-
Stúlkan : ‘En þetta er kfittur‘.
Jóhaun : ‘Já, en kanarífuglinn
bankastjórar búnir að fá tilkynn- 1 en einn góðan veðurdag, sem auð-
ingu um hvernig Mr. -Rodæfellcrj'A'mnunum hugkvæmdíst það f
sýnist að hafa það. r j fyrstu að fara að ‘draga inn‘ pen- er innan í kettinumö
Næsta morgun finna viðskifta- ! inga sfna. j --—m——------;—•—
menn bankanna tregðu á þvf að fáj Þvf miður er það allt of satt
til láns sömu upphæðif eins og þeir ; j,ótt Jeiðinlegt sje að láta sjer það | slæmur
cru vamr. Bankarnir taka tafar- um munn fara, að Mammon drottni
laust til starfa að ná inn öllu sem j yfir árferðinu, hánn sje eiginlega
þeir geta, cn l.ána -sem minnst. út ‘menningarinnar1 guð.
Móðirin : ‘S.vei, Stjáni, þú.ert
Sjáöu hann Andrje.s,
aftur, og óðfluga fer þeirn fjölgandi, |
Kristján : ‘Já, það er nú munúr.
með ha.n.n, hann misstje sigí yinstri
fótinn'.
Kyrkjubækur þar um þegja,
þó er fyrst frá Jóni að segja: . ,
Hann kom inn í ættir landsins
utanveltu hjónabandsins;
fyrir sök þá ekkcrt erfðL.’ann,
uppeldinu fyrirgerði ’ann.
Það var byrði, bundin valdi,
byggðin hans sem eftir. taldi. —
Sncmma var hann kenjakrakki,
kúrði, cr aðrir vo.ru á flakkj. , ...
Vakti í þrá við þekkt og hæfi
þegar fóstran vildi ’ann svæfi,
rak upp óp og æfði róminn,
Eins fór það með kristindóminn,
eíginleikum guðs hann gleymdi
grautaði um þá, scm hann drcymdi,
Þá, sem: voru vissir tfu
velta Ijet á fimm, og nfu,
mundi aftur auðvcldlega
allt hið fáa veraldlega :
Tölu lýða, er lfindin ólu,
ljós sitt fcngi tungl frá sólu.
Verkahæfnin hrökk þó minna —
hugsaði þegar átti að vinna.
Þcgar cltist á var stágast
aldrci gæti Jónki Iagast ;
Hann 'varð fyrir öllu illu,
alla tíð á rangri hi'flu. v '
Fjelaus, varð að flækings grc.yi,
fór þó sjaldan þjóðar vegi,
milli bæja’ og brattra fjálla
brautarleýsu þræddi alla,
Ijct sjer tálma torfæfð neina,
tfndi upp fásjeð grös og' stci'na. —
Spursmálslaust var að harin ætti
einhver mök við hulda vættii —
Gróf upþ hverja' gamla bögu,
gleymda kafla úr þjóðarSöguþ
Reyting af þvf rusli leifði
rásin tfða’ cn sumu drcifði. —•
Sjídfsagt var þess óráaldur
átti skylt við Svartagaldur. —
Sjcrlegt þótti al.lt hans æði,
orðin hans og skoðun bæði.
Hjelt þvf fram að hver sem kunni
kynjatök á náttúrunni,
gæti ljettar lffsins starfa
lokið, og til mciri þarfa.,
Hugði ei.sannlcik hótfi betri
hafðan eftir Sankti Pjetri,
heldur cn cf svo hending .tækist
að húsgangurinn á hanri .rækisL
Erindi hann orti lfka, , . .
um það, sem mcnn yildu’ ei flíká,
nema svona f hálfum hljóðum
hcima, og í veizlum góðum.
Hegðun sú var hefndar efni
“.IIrak“ hann fjckk að viðurnefni,
það var svo sem sýnilegur,
sá er gekk hann, slysavegur, ■
að hann .stefndi- f átt til fjandans,
á afturfótum tíðarandans. -—
Þegar alþjóð cinum spáir
óláns, rætist það, — ei tjáir
snilli mikilmenna og sómi
móti fólksins hleypidómi.
Talin er í illspá hverri
ósk um hrakför, Icngri og verri;
hún er aflsins heit að vinna
hnekki ’inu kraftaminna. —
Þó hapn væri ei þeirra maki,
það gat ræzt á Jóni Hraki.
Hrfðin b'ljes með hörku afli,
hcífreði'nn Iá Jón í skafli.
Allt af hafði ’ap.n sama sinni
svona að .deyja. f ótíðinni!
Enn til .meins og maeðu varð hann \
mönngrn,:. scrp að þurftu að jarða
’ann.
Þegar átti að husla hræið
hart og þykkt var frostalagið ,
klakahögg á aðra alin,
illgræf jörð f legstað valin,
svö‘ var'leíðá, þýfða þr.engdin,
þáð fjekkst varla grafarlengdin. -L
Jörðu á, og f, er'sriauðum
ofaukið, jafnt lífs og dauðum. -—
Þá kvað einn : “Við úrráð höfum,
út og suður karlinn gröfum.
Ei. þarf lubbi ösiðaður
eins að liggja og dánumaður“,
Eftir japl og jag cg fuður
Jón var. grafinn út og suður. ,
Kveíd það tókir hvílunáðir
kúga-þrcyttir grafmenn báðír.
Geig þcir ckki gáfu flúið,
gröfin Hafði öfifgt snúið.
Var það óljós óró, sfðást
af á dáuðum bjálfa níðast ?
Eða, hræddu huga þannin
hiridurvitni um kynjamanninn ?
Hvort seiri var, ‘nú, við þeir lágu
vonda dráuma, og illa sváfu ; > '
kvcðandi f hverjuíri blundi
kom hann Jón, og slvalf og stundi.
Heljar sár og. svalur klaki
sagoi að værj ^ð kyrkjubaki.
Afturgenginn orti vers. um,
illt sjcr þæ.tti að liggja þvers um.
Já, þau ónot ckki að lofa
alveg dauður, fólki að sofa.
# ■* *
Mcðari nokkrir, satt að segja/
svipað Jóni'lifa'ög deyja,
lertgi, í þcssum heimska heimi,
hætt er við rnenn;il!a drcymi.
* -x- -*•
Kvæði þetta var endur fyrir
löngu prcntað f 'einu af Reykjavík-
urblöðunum, og riiá þ.ví eins og
h'öí.' sjálfur /hefir • komist að crði
teljast ‘almennings’ei,gn,‘.. ’Af þvf
það hcfir ckki' áður verið. prentað
vestan hafs, cr það t.ekið hjer upp.
'Það er eitt af þfinj' kvæðum h<öf.,
sem meíri speki liggur fólgin í,
hcldur en'ahnenrit gjörist f kvcð-
skap, t.-d. ‘Ta'lrií er f illspá hvertf
Óí>k nra hrakför, íengfi'.sd.g-’Veííi’*";