Baldur - 31.12.1908, Side 2

BALDUR, VI. ár, nr. 30.
-<
.1
ER GEFINN ÖT A
GIMLI, --- MANITOBA
OHAÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIð.
BORGIST FYRIRFRAM
ÖTGEFENDUR:
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
UTAN ÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
BALDUR,
GIMLI,
Verð & smáum auglýsingum er
25 c. fyrir þumlung dálkslengdar.
Afsláttur er gefinn á st;erri auglýs-
ingum, sem birtast f blaðinu yfir
lengri tfma. Viðvfkjandi slfkum af-
slætti ogöðrum fjármálum blaðsins,
eru menn beðnir að snúa sjer að
ráðsmanninum.

Skaðvæni
hins góða.
Hverju er ábótavant ? Helzt
öllu, að þvf er sjeð verður, sem
mannlcg þekking nær til. Jafnvel
hið bezta, sem ti! cr hjá mönnun-
um, kærieikurinn, virðist hræði-
legur þröskuldur f vegi sinnar eigin
útbreiðslu. Þegar hann hefur
göngu sfna f mannssálunni, leggur
hann af stað frá miðpunkti hrings-
ins, sjálfselskunni, út til barna eða
foreldra og annara ástvina. Allt af
vill hann f rauninni láta landar-
eign sfna stækka, láta hringinn
víkka, en samt getur hann orðið
sinn eiginn farartálmi, næstum þvf
á möti vilja sfnum hjá mörgum
góðum manni.
Það virðist næsta mikil fjarstæða
að nefna einu sinni skaðvæni
hins góða, og þ<5 eru einmitt
þröskuldar mannlífsins fjarska
margir smfðaðir úr þvf efni,
Þetta verður skiljanlegra, cf titið
er á ýmislegt af þvf, scm daglega
ber við, og talið er vont, jafnvel
glæpsamlegt. Fæst af þvf er
sprottið af hatri á nokkrum á-
kveðnum mcðbróður á jörðunni,
heldur einmitt af kærleika á viss-
um ástvinuin þess scm ranglætið j
fremur.
Hvað er nú t. d. lfklegast að
komi fyrir í sambandi við þann á- j
fellisdóm, sem hið stóra ameri-
kanska olfufjelag hefir verið látið
sæta, sem nemur 29 milljón doll-1
ara sckt ? Langlíklegast að dómn- í
um verði aldrei fullnægt.
Og hvers vegna ?
Að eins vegna þess hvað ógur-
lega mikil hætta er á því, að kær-
leikur einhverra hámenntaðra,
háttstandandi manna á ástvinum
sínum verði sjálfum sjer of sterk-
ur, fyrirmuni sjálfum sjer bess að
geta orðið að þjóðarást eða mann-
ást ótal þúsundum ‘vandalausra1
manna til gagns og góða,
Það er ekki svo sem það sje olíu-
fjelaginu tilfinnanlegast að verða
af með þessar 29 milljónir, þótt
það sje mikið fje. Þvf er langtum
tilfinnanlegra, að vera stöðvað á
framþróunarbraut sinni, verðaann-
aðhvort að breyta aðferðum sfnum
eða eiga á hættu að verða aftur og
aftur fyrir samskonar dómum, alla
tfð hjer á eftir.
Þess vegna skýtur það nú máli
sínu til hinna æðstu dómstóla, og
þar vildi það vafalaust kosta 29
milljónum til þessaðfá sektardóm-
inn ónýttan.
Og hverjir geta við það ráðið,
að ónýta þcnnan óskaplega stóra
dóm, þar sem vænta má að svona
feykilega mikið fje sje f boði ?
Bara menn, — sumir svo ogsvo
vel gefnir og vel hæfir til að vinna
að ónýtingn dómsins, — kallaðir
lögmenn. — og aðrir, sem að sfð-
ustu eiga ráð á þvf, að kveða upp
sfðasta úrskurð, — kallaðir dómar-
ar, — en þrátt fyrir allt bara menn,
rjett eins og við hinir, — menn
með holdi og blóði og tilfinning-
um, sjálfselsku, heimilisást, vin-
festu og öðru, sem teljast dyggðir
og eru dyggðir, en sem allt togar
fast f þá, að gjöra einmitt ekki það
sem rjett er.
Annarsvegar í þessu máli, er
rfkið, og ríkið væntir þess af hverj-
um manni og hverjum dómara að
hann gjöri skyldu sínu. En rfkið,
sækjandinn, er enginn einn. Það
er svo sem allir og cnginn, svo
enginn er persónulega meiddur
sjer á parti, þótt dómurinn sje
gjörður ónýtur. Þarna cr um það
að ræða fyrir þá, sem málið með-
höndla fyrir rfkisins hönd, og fyrir
þá dómara, sem úrskurðinn eiga
að gefa, að af verki þeirra leiði
það, að framvegis skuli hverjum
’einum, meðal 16 milljón fjölskyldu-
feðra, sparast nokkur cent á ári.
Með öðrum orðum, þeim er ætlað
að útkljá málið á þann hátt, sem
naumast getur talist nokkurt vel-
Ifðunarspursmál, ef litið er á hvern
einn meðlim þjóðfjelagsins sjer-
stakan, en er þó afarstórt þegar
allt er reiknað saman,
Á hinn bóginn, skulum við
segja, eru 29 milljónir til að eyði-
leggja dóminn, á boðstólum handa
29 mönnum, sfn milljónin handa
hverjum, eðaþá 10 milljónir handa
einum, 5 milljónir handa tveimur,
og þrjár milljónir handa þremur.
Með öðrumorðum, nógsamlegskil-
yrði fyrir ævilangri vellfðan, — að
svo miklu leyti sem fjármunir geta
veitt hana, — ekki einungis fyrir
mennina sjálfa, heldur jafnframt
fyrir alla, sem þeim eru kærastir í
veröldinni.
Þjóðástin f brjóstum þessaraj
manna, sem að eins örlítiili vellíð- j
un getur til vegar komið fyrir
hvern einstakan f svo stórri þjóð,
á hjer að ganga á hólm við þann
kærleika, sem þeir bera til sinna
nánustu, og sem í svona tilfelli
getur aflað svo ákaflega mikillar
vellfðunar fyrir þessa fáu.
Það er ekki nóg að segja, að
þessir menn viti hvað rjett sje, —
fjöldans heill sje auðvitað frammi
fyrir þeirra eigin samvizku meira
verð heldur en heill hinna fáu, —
því að eiginlega verða þessir menn
fyrir stærsta órjettlæti sjálfir.
Þær aðferðir stjórnmálamanna,
að láta milijónir fátæklinga og ör-
fáa auðkýfinga leiða saman hesta
sfna fyrir dómstólunum, eru ekki
upprunalega annað eri pólitiskur
plötusláttur til að koma sjerf mjúk-
inn hjá almenningi. Hjá þvf get-
ur aldrei farið, að freistingarnar,
sem slfkum málaferlum eru sam-
fara, verði tálgryfjur fyrir sam-
vizkur fleiri eða færri manna í lög-
manna og dómara stjettunum, og
hryggilegast er að dyggðirnar
sjálfar skuli þurfa að heyja strfð
hver við aðra í brjóstum ágætra
manna. Samt verður það svo á
meðan vellfðan í ellinni er ótryggj-
anleg með nokkru öðru en því að
sölsa undir sig fyrirfram sem
stærsta fúlgu af jarðarinnar gæð-
um. Svo lengi sem menn ekki
geta verið óhultir um framtíð sína
og sinna á hverju sem gengur, svo
lengi heldur kærleiki manns til
sinna nánustu áfram að vera þrösk-
uldur á vegum mannkærleikans f
heild sinni. Skyldurækni, sem svo
er nefnd f þröngri merkingu, á f
höggi við þjóðrækni, og f þeim við-
sk'ftum kemur helzt til oft f ljós
það, sem vel má kallast skaðræði
hins góða.
Og þetta varirámeðan sjereign-
arrjetturinn til gæða jarðarinnar
er eins og hann er.
Og sá rjettur helzt við á meðan
stjórnarfarsástandið f heild sinni er
eiris og það er.
Og það ástand er eins og það er,
af því að ekki er til nógu mikið af
nógu góðu hjá nógu mörgum.
Hertoginn af Roquelaure var
meira kunnur fyrir það hve orð-
snar hann var, heldur en fyrir það
hve góður þcgn hann var.
Einhverju sinni ók hann f ferða-
vagni sfnum gegnum lítinn bæ,
um sama leyti og bæjarstjórinn var
á morgungöngu sinni. Hann sá
hertogann, en þekkti hann ekki,
kallaði þó og sagði :
“Hæ, þú þarna“.
Hertoginn ljet stöðva vagninn
og bæjarstjórinn spurði:
“Hvaðan kemurðu ?“
“Frá Parfs“.
“Hvað er nýjast þar<““
“Nýjar grænertur“.
“Rugl. Jeg meina hvað fólkið
sagði þegar þú fórst ?“
“Vertu sæll“.
“Hver skrattinn, maður, Get-
urðu ekki svarað almennilega?
Hver ert þú ? Hvað heitir þú ?
Hvað kalla menn þig?“
“Aular kalla mig ‘þú þarna', —
siðað fólk kallar mig hertogann af
Roquelaur, — Haltu áfram öku-
maður“.
Hæstmóöins orgel og
píanó.
!■
Hinir einu umboðsmenn fyrir
Heintzman & Co. pfanó.
./../. II. McLean & Co.Ltd.
528 Main St. WlNNlPG.
Samræður við vini okkar um
orgel og píanó eru okkar ánægju-
efni, þvf okkur er óhætt að ábyrgj-
ast hvaða hljóðfæri, sem valið er
úr okkar búð. Þær tegundir, sem
við höfum á boðstólum, eru allar
reyndar að því, að standa fremstar
allra þeirra hljóðfæra, sem seld eru
hjer f landi.
ANDLEG HEILBRIGÐI.
Ef maður ætti að lýsa þvf hvað
andleg heilbrigði er, segir “Tids-
skrift for Aandskultur", er sjálf-
sagt heppilegast að ákveða, að það
sje atgerfi til að vera farsæll.
Sælan er þýðing lffsins, hið
eina takmark þess. Keppnin eft-
ir vexti farsældarinnar er undir-
staðan undir tápi voru, frumlög
allra sálarhrcyfinga vorra.
Af þessum lögum leiðir, að víð-
tæki andlegrar heilbrigði manns-
ins byggist á stærð þeirrar orku
sem hann hefir til að ná f far
sældina.
Hcilbrigðin getur fengist, að
svo miklu leyti sem farsældarat-
gjörfið styður að því. Að öðru
leyti er farsældarorkan auðvitað
ekki sjerstakt atgjörfi, heldursam-
anhangandi röð af öflum. Sálar-
hreyfingar okkar ná yfir stórt urn-
ráðasvið, Iffið vqitirmörgum augna-
blikum rúm, hvert verksvið og
hvert augnablik hefir sfna farsæld-
ar-vfsbending.
Það t r árfðandi að geta skilið
I sem flestar af vfsbendingum
þessum.
Hvcnær scm þetta mannsins
endalausa ætlunarverk misheppn-
ast, og orsökin til þess felst í líf-
færakerfi andans, ef svo má að
orði kveða, þá erum við andlega
veikir.
Fyrst og fremst verða menn að
forðast allt andlegt framfaraleysi
og umbrcytingarskort.
Hið sama og gildir um Ifkám-
ann, gildir einnig um andann,
menn verða að hreyfa sig og kynn-
ast sem flestu.
í lfkamanum er það blóðið,
taugarnar, lungun, kirtlarnir o.
s. frv.
í sálunni eru það skynjanirnar,
eftirtektin, hugsanirnar, tilfinning-
arnar, skapsmunirnir, áformin,
krfifurnar o. s. frv.
ÖIl skilmerkileg og fljótvirk
starfscmi er holl. Gagnstæð henni
er leiðindi, þunglyndis hugsanir,
kæruleysi og allar andlegar tor-
færur.
I’yrir óteljandi hegðanir, hátta-
Jag °g sambönd hafa menn búið
sjer til vanabæli, sem menn líggja
f og vernda gegn öllum breyting-
um, oftast að ástæðulausu og sjer
til stórskaða.
P'ramkoma margra manna er
einræn, siimu kækirnir, sama við-
mótið, sömu orðtækin og hugsan-
irnar, sama andlega samkvæmnin
og ósamkvæmnin ár út og ár inn.
Og svo kvarta menn yfir því að
lffið sje stigmylna, að heimurinn
sje leiðinlegur sökum skorts á nýj-
um og markverðum viðburðum.
Ásökunin hittir manninn sjálfan.
Menn bcra ekki skyn á fjör og
hressingu. Menn vilja fá hana ut-
an að, en hún skapast bezt inn-
vortis.
Ný verkefni, ný áhrif, ný af-
staða og nýir vegir að ganga eftir,
skortir ekki. Heimurinn er auð-
ug stofnun. Það eru mennirnir
sem eru fátækir.
Vitavörðurinn við Katlandvit-
ann nálægt Farsundi f Noregi,
veiddi haustið 1907 óvanalega
stóra makríl-styrju. Hún var
rúmlega 6 fetálengd og 450 pund
að þyngd. Makríl-styrjan er rán-
fiskur, eins og kunnugt er, og var
að elta bráð sfna beina leið inn f
bátshöfnina við vitann, sem er Ift-
ill pollur, varinn á tvær hliðar af
öldubrjótum. Þegar vitavörðurinn
s& styrjuna, greip hann áhöld þau
sem fyrir hendi voru og rjeð á
hana, svo að hún að lokum varð
að missa Iífið.
Þar sem menn kunna ekki að
meta gildi mannanna, þar þrífast
að eins heimskingjar og illmenni.
Menn verða að skilja hugsun og
breytni vitra mannsins. Þar, scm
menn þekkja ekki að rautt gler og
gimsteina, þar borgar sig ekki að
vera gimsteinasali.
Mennirnir eru eins og skraut-
gripirnir — ef þeir eru á rjettum
stað og í rjettri birtu, þá sjestfyrst
gildi þeirra.
Sagt er að nú sje nýbúið að finna
upp nýjan leik, sem kallaður er
“Að kitla blaðútgefandann“.
Menn taka venjulegan skrifpappfr,
skrifa á hann fáein viðeigandi orð,
vefja honum svo utan um póstá-
vfsun, Money Order eða banka-
scðla, sem er.dast til að borga
skuldina og næsta árgang blaðsins
fyrirfram. Það kvað vera gaman
að sjá blaðútgefandann þegar hann
fær slík skjöl. Brosið nær aftur
undir bæði eyrun.. Nú ér einmitt
tfminn til að gjöra honum þenna
grikk. Ef margir leika sjer að þvf
að “kitla blaðútgefandann“, hcfir
það áhrif á innihaíd blaðsýjs, það
verður skemmtilegra, spaugsam-
ara. Reynið þið bara.