Baldur - 22.02.1909, Blaðsíða 3

B A L D U R, VI. ár, nr. 36.
Um fiskiveiðarnar
á Winnipegvatni.
(Niðurlag).
H vað láta f i s k i mennirnir við
Winnipegvatn sjer verða úr þvf,
sem mætti vera milljón dollarar ?
Úr vetrarveiðinni um $8o,oooþeg-
ar vel gengur, og þykir ekki all-
lftið fjc. í sumarveiðinni liggur
ekki líkt því eins mikið af vinnu-
brögðum, þvf hvorki eru mennirn-
ir lfkt þvf eins margir — (haust-
veiðin er að mestu geymd út með
vatni til vetrar) — nje tfminn eins
langur, en við þann veiðiskapinn
er miklu meiri höfuðstðll f vcltu.
Setjum nú svo, af þvf mánaðar-
kaupið mun að jafnaði hærra yfir
sumarið, að verkalýðnum innhend-
ist þá aðrar 80 þúsundir. Þá hefir
fjelagið, sem kaupir fiskinn, yfir
300 þús. til viðhalds og arðs á
þcim höfuðstól, sem f útgjörð þess,
bátum og húsakynnum liggur. Og
þá hafa þeir, sem leggja til alla
vöðvana 160 þús. yfir árið af þeim
60O—700 þús., sem nú er um að
ræða, og sem mætti vera miklu
meira.
Sannlcikurinn cr, að fslenzka
þjóðin hefir algjörlega misst marks-
ins hjer vestan hafs. Þar sem iðn-
aðarástand heimsins útheimtir nú
óhjákvæmilega vinnuskiftingu. Þá
er það órjúfanlegt auðfræðislögmál,
að hver þjóðflokkur verður að
leggja rækt við það, sem honum
er bezt lagið. Það á hver að taka
það pláss, scm hann skarar fram úr
í, og gefa öðrum eftir þau pláss
sem þeir skara fram úr f. íslend-
ingar áttu og eiga að gjöra sjcr
veiðivötnin í þessu landi undirgef-
in, yrkja þau og vakta. Þar gætu
þcir um aldur og ævi skarað fram
úr öllum, nema kannske Norð-
mönnum, hvað fjölmcnnt sem þctta
þjóðfjelag verður.
En þvf gjöra þeir það ekki ?
Hvað skortir?
Ekki dugnaðinn. '“Þess bcra
menn sár". Ferillinn er stráður
satinindamerkjum upp á það, —
einn helfrosinn, aðrir drukknaðir,
bæði á auðu vatni og Iögðu. Það
er oft og löngum tilefni til að segja
hjer eins og sagt var f Noregi
forðum daga: “Þarna siglir fslend-
ingur eða vitlaus maður“. Svo
mikinn röskletka ciga fslenzkir pilt-
ar enn í fórum sfnum til sjó-
mennsku. Þar kemur ætternið
karlmannlcgast fram í taugum
þeirra. Á sjónum “kunna þeir ekki
að hræðast“.
Eru það þá ckki peningar, scm
mest skortir ? Nei ; ekki að lfkt
þvf eins miklu leyti, eins og menn
telja sjer trú um. Það er meira
vert að ciga sjálfur það atgjörvi,
sem bezt hentar, heldur en að eiga
peninga til að kaupa atgjörvið fyrir
af öðrum mönnum. Einmitt f þvf
hefir máltækið allra mest sannleiks
gildi, að “betra er hjá sjálfum sjer
að taka en sinn bróður að biðja“.
Aðalvandræðin eru tortryggni.
Ekki er samt ætlast til að þessi
staðhæfing komi hjer fram sem
nein ný opinberun, þvf hún er á
hvers manns vörum, en hinu gjöra
menn sjer ekki nærri nógu vel
grein fyrir, hvernig þeirri tor-
tryggni er varið, og hvað henni
veldur.
Tortryggni manna, hvers á öðr-
um, er ekki eiginlega þannig varið,
að þcir væni hver annan neinnar
sjerstakrar þrælmennsku eða beins
þjófnaðar. Hitt er heldur, að einn
beri kvíðboga fyrir þvf, að annar
láti “hafa áhrif á sig“, og það sem
menn meina með því, er það að
einhver verzlunarmaður eða verzl-
j unarfjelag, nær cða fjær, smeygi
sjer svo klóklcga inn á meðlimi
fjelagsskaparins, að þeir annað-
hvort gjöri sjer fjelagsskapinn í
heild sinni að fjeþúfu eða mölvi
hann með þvf að koma af stað ó-
samlyndi innan fjelagsins. Ótti
þessi er á mjög góðum rökum
byggður, svo t^rtryggni þessi er í
eðli sfnu alls ekkert heimskuleg,
svo langt scm það nær. Verzlun-
arlýðurinn hjerna, bæði enskur og
fslenzkur, er vel að henni kominn.
En þó að nú tortryggninni sje
ekki eins mikið hallmælandi, eins
og venjulega má heyra á hverjum
þeim, sem f það og það skiftið er
að tala um einhvern annan en
sjálfan sig, þá er samt jafn nauð-
synlegt fyrir þvf, að geta losnað
við hana.
Hvað er tortryggni ? Ein teg-
und af hræðslu, og það ein versta
tegundin, eftir þvf, scm Gestur
heitinn Pálsson sagði: “Ekkert
er eins hræðilegt eins og það. sem
maður veit ekki hvað er“. Tor-
tryggnin er hræðsla við sfna eigin
fmyndun um eitthvað í ókomna
tfmanum, sem maður veit ekki
hvað verður, eða hvort að verður
nokkuð eða ekki neitt. Tortryggn-
in er hugleysi, samkynja myrk-
fælninni, og kátlegast af öllu er
það, að hún er allajafna verst f
Ifkamlega fílhraustum mönnum.
Menn, sem gætu gengið hlægjandi
móti áþreifanlegri hættu, grimm-
um hundi, hafróti eða manndráps-
býl, geta verið alteknir af þessum
hugleysistegundum, tortryggni og
myrkfælni.
Og hvaða ályktun er svo af
þessu hægt að draga ? Þessa:
Lfkamleg og andleg þroskun sam-
svara ekki hvor annari. Likam-
lcga þrekinu hefir verið safnað á
kostnað hins andlega, svo maður-
inn getur vcrið hetja þar sem áræði
þarf til líkamlegra hreystiverka, þó
Iiann rcynist vesælasta gunga, ef
hann áað færast tiokkuð það f fang,
sem andlegt atgjörvi þarf til.
Undirrótin undir allri mishöndl-
un og framkvæmdarleysi hjer f
fiskiveiðamálunum f nærri heilan
mannsaldur er ekkert annað cn
þessi skortur á andlegu atgjörvi,
skortur manna á því að bera virki-
lega með sjálfum sjer innanbrjósts
trr.ust til sinna eigin hæfileikr,
þrátt fyrir öll ytri stórmennsku-
læti og sjálfbirgingssrkap f munnin-
um. Það cr nú meiri vantrúin, að
trúa ekki einu sinni sjálfum sjcr,
gctur manni f fljótu bili fundist, en
svo er ekki við betra að búast,
VWV'W'W'V%'V%.'WW-'fc%'%'%'W'W'V%V
HINAR AGÆTU
SHARPLES TCBBLAR
RJOMASKILVINDUR
standa nú Ný-Islendingum til boða.
Verð þeirra, sem aðskilja 200 pund á klukkustund, er $40 (aðrar tegundir
sem afkasta jafn miklu verki, kosta venjulcga $65 til $75), og þær scm dýrari eru
afkasta að sama skapi meira verki.
Sá sem hefir þær til sölu hjer f nýlendunni er
G-ISLI G”OTsTSSOLT.
JRNES P. O. MAN.
u
þegar engum finnst annar neitt
geta bætt sig upp eða sje trúandi
til þess.
í þessum málum hefir frá upp-
hafi gengið S'’o berlega að okkur
þekkingarleysi; aðá því
verður sem fyrst og sem bezt að
ráðast bót, ef nokkur bót á að
fást á meðhöndlun þeirra. Ekki
þekkingarleysi fiskimannanna ein-
ungis, heldur þekkingarleysi okkar
Ný-íslcndinga og Selkirk-íslend-
inga, allra í heild, sem aldrei höf
um rjettilega metið þá gullkistu,
sem liggur hjer rjett við fætur
okkar. Ekki gengur heldur ein-
ungisaðokkur það þekkingarleysi,
að skilja ekki eins vel f fiskiræktun,
eins og vísindamenn, sem það hafa
rannsakað ; heldur einkum og sjer
f lagi þekkingarleysi á verzlunar-
hliðinni, sem viðkcmur þessum
málum, og svo náttúrlega stjórn-
málahliðinni, sem stendur f svo
nánu sambandi við það verzlunar-
lega.
Fiskimennirnir, fyrst og fremst,
og svo helzt allur almenningur
hjer, verður að fara að reyna að ná
sömu þekkingu f þessum sfnum
cigin atvinnumálum, eins og fáein-
um kaupmönnum hefir sýnilega
auðnast að komast yfir. Svo eru
þeir mennirnir, sem allra mestu
eru látnir ráða í allri pólitfk, ein-
mitt mennirnir sem sízt skyldi, ef
sjerhver starfsmaður hverrar at-
vinnugreinar hefði nokkra hugsun
á þvf, að lfta eftir hagsmunum
sinnar stjettar. Samhyggðartil-
cfnið milli smalans og gemlinganna
hefir allt af verio og verður allt af
— reifið. Það er þýðingarlaust að
ætlast til ^þess að framsýnir og á-
ræðnir gróðamenn leggi hagsmuni
j sjálfra sín f sölurnar fyrir hagsmuni
! óþakklátrar, vanþekkingarfuilrar,
tortrygginnar og samtakalausrar
alþýðu. Þótt það sjc ekki dæma-
j laust í veröldinni, að jafnvel auð-
i ugir menn gjöri sig að pfslarvott-
| um fyrir hugsunarlausan almenn-
ing, þá er það svo sjaldgæft, að
fiskivciðamálin í Winnipegvatni
mættu lfldcgast lengi bfða þess, að
það yrði þeim til lagfæringar,
Ekki þar fyrir, að þau lofi ekki
VEGGJAPAPPIR
eftir allra n ý j u s t u tízku hefir
Hannes Kristjánsson
hjer eftir á reiðum höndum í búð
sinni. Hann tekur einnig að sjer
að sjá um að setja hann á veggina
hjá ykkur, ef þið óskið þess.
skcði hjer um sumarið, þegar fyr-
verandi forseti fiskimannafjelagsins
gekkst fyrir þvf, að fá fótum troðna
rjettarbót, sem stjórnin var nýbúin
að veita samkvæmt bænarskrá frá
honum og 517 öðrum hlutaðeig-
endum hjer við vatnið, og svo
runnu allir bátaformcnnirnir f kjöl-
farið, nema hr. Vigfús B. Arason,
sem einsamall gekk frá skipi sfnu
á þeim tfma sem friðunartfminn
byrjaði að rjettu lagi.
Ekki er það heldur glæsileg fyr-
irhyggja að senda stjórninni bæn-
En vilji nokkur maður nokkuð j arskrál'um að meSa brúka svo smá'
sjerscaklega á sig leggja til þess að r‘ðin net, að ungi fiskurinn geti
fþessi atvinnuvegur fari batnandi ekki náð nokkurn veginn fullum
en ekki versnandi, þá tjáir honum j broska eftir sinni Ieg«ud- og skrifa
ekkiað krympa sjcr við það, að j undir slíkar bænarskrár að áeggjun.
mæta vanþakklæti og jafnvel! kauPmanna, sem liggja með slfk
brfgslyrðum, aðdróttunum og ó. |net í búðum sfnum og vilja koma
vinsældum fyrir framhleypni sína.Jbeim scm fyrst: af sjei.
Það virðist svo sem einhver verði ! Naumast mundi það heldur \ it-
að gjöra það, og cðlilegast er að j urleSt sPor af fiskimönnum hjer,
gjöra sjer von um að cinhver fiski- að láLa fara að ba*a siS bl Þess að
flestu fögru þingmannaefnin frá
báðum flokkum fyrir hverjar kosn-
ingar. En hvað kemur svo ? Skort-
ur á þekkingu hjá þeim kappanum
sem kosningunni nær, hvor þeirra
sem það er. Sjc svo þingmaður-
inn svo mikill maður, að hann
langi til að standa við það, sem
hann hefir talað, þá fer hann fyrst
að leita sjer eftir upplýsingum. Og
hvar ? Þar sem hann finnur glögg-
ast votta fyrir þekkingu, og það
er hjá fiskifjelögtmum og kaup-
mönnunum. Þarna er engan að
lasta, engum neitt að lá, allt sam-
an mjíig eðlilegur gangur málanna.
En afleiðingarnar eru óumflýjan-
legar. Löggjafarafskiftin verða
öll á bandi verzlunarstjettarinnar,
en ekki verkamannastjettarinnar.
Ef fiskimenn halda að það sje
bezt að lofa þvf að vera svona, þá
er það náttúrlega auðfengnast.
Fyrir þvf þarf ekkert að hafa.
maðurinn verði til þess. Það er
t. d. meiri þagmælskan og meira
sinnuleysið, að láta ckki skjóta
fcólu upp á neinu, þótt menn
horfi upp á hvftfisk veiddan til
þess að taka úr honum hrognin, í
| kagga eftir kagga, til þess að búa
til úr þeim ‘Caviar*. Lýsing einn-
ar þeirrar veiðifarar hjer á vatninu
i rifjaðist upp í huganum þegar
Frce I’ress scndi Baldri í vetur
biðja um að ‘loka‘ þessu vatni al-
veg, rjett til þess að menn þcir,
sem nú gramsaíhinum vötnunum,
sem stjórnin hefir verið að gefa f
einstaka vinar sfns hendur, geti
sem bezt geymt sjer þetta vatn og
látið safnast fyrir í þvf á meðan
þeir eru að tæma hin.
Nei, fiskimennirnir þurfa að
koma saman, fræðast saman, tengj-
asf saman, og starfasaman. Gróða-
caviardósirnar, scm minnst var á f væn'ctí<ir ftamltvaemdir þurfa aldrci
næstsfðasta blaði. En sje svo, að |
fiskimönnunum sjálfum liggi sú iðn-
aðarmáh missjónarstarfscmi auð- I vi]ja fá hann til mcðhöndlunar.
kýfinganna í Ijettu rúmi, þá geta j Væri ekki um neinn hæfileikaskort
að stranda á fjeleysi, ef ekki strand-
ar á vantraust’ þeirra, sem auðinn
I eiga til, á hæfileikum þeirra, sem
þeir varla mcð sanngirni ætlast til,
að þeir, sem aldrei veiða ugga úr
vatninu, muni að leggja það á sig,
að hafa vit fyrir þeim.
Það dugar t. d. hálfilla, að láta
oft ar.nað eins koma fyrir eins og
að ræða hjá þeim, sem þcssa iðn
reka, þá mætti vel, eins og fyr
var sagt, gjöra Winnipegvatn að
þeirri bújörð, sem gæfi af sjermilij-
ón dollara á ári um aldur og ævi.
J. l\ S.