Breiðablik - 01.05.1908, Blaðsíða 2

178
BREIÐABLIK
þeirra,— trú þeirra á almætti hans
og sig'ursæld. Það er hitamælir-
inn ogfsýnir stigafjöldann.
Slíkur maður verður ekki vond-
ur út af ágreiningi um nokkurt at-
riði lífsskoðunar sinnar. Þann
ágreiningf álítur hann sjálfsagðan.
Að setja bönd og hömlur á menn í
þjónustu sannleikans sé fásinna.
Hann verði sigursælastur þá, er
hverjum sé heimilt að flytja hugs-
anir sínar og skoðanir fyrir öðr-
um tálmanalaust.
Skoðanafrelsi og kenningarfrelsi
fyrir alla, leikmanninn, kennarann
og klerkinn, ætti að vera sjálfsögð
einkaréttindimeð hverri sannment-
aðri þjóð. Guði er engin þægð í,
að honum sé þjónað í hafti.
Heilög skylda hvers manns að
segja það, sem hann veit í dag
sannast og réttast. Öðru má
hann aldrei lofa,— annað aldrei
gjöra. Sannleikanum verður alt
annað til háðungar og—sannleiks-
þjónunum líka. Fagnaðarboð-
skapnum er með því breytt í lög-
málsbölvan.
Sönnum manni er kærleikurinn
æðsta lögmálið. Hann er um-
burðarlyndur og þolir alt. Elur
ekki úlfinn og apann og tígrisdýr-
ið í manneðlinu með því að beita
brögðum þeirra. Skilur, að
mannfélagsmeinin eru öll af því
runnin, að þau eru látin leika þar
lausum hala, þessi dýr. Mein
mannanna ganga honum til hjarta
og mál lítilmagnans og umkomu-
leysingjans telur ham>sér skylt að
flytja.
Þegar ólíkar skoðanir eru á ferð-
um, fer hann eigi með tortrygg-
ingar og hnekkir ekki orðstír né
mannorði. Hann leitast við að
skilja það sannleiksatriði, sem
hver skoðan hefir til brunns að
bera, og kannast við það.
Bræðralag mannanna er honum
heilög hugsan. Hann veit, að
inst í hjarta þrá allir hið sama.
Hann er eigi hefnigjarn og forðast
að blása að eldi úlfúðar og óvin-
áttu.
Eftir eðli sínu er mannssálin
þekkingarþyrst. Hún er víðsýn
og skimar í allar áttir eftir þekk-
ing og Ijósi. Þegar hún er þröng-
sýn og ljósfælin, hefir hún ratað
út á villigötur. Sannur maður
óttast aldrei þekkinguna. Dyr
hans eru galopnar hverjum gesti,
sem að g-arði kemur op- hefir ein-
hverjar fréttir að flytja af sann-
leiksleit mannanna. Hugur
hans er ljóselskur, en eigi ljós-
fælinn. Hleypidómar og hindur-
vitni eru honum andstygð. Hann
leitast við, eftir föngum, að afla
sér eins fullkominnar þekkingar í
öllum efnum og samtíð hans hefir
á boðstólum.
Fyrir hugsunum og lífs-skoðun-
um feðra sinna ber hann lotningu.
Samt veltir hann þeim fyrir sér og
rannsakar, svo arfurinn verði hon-
um lifandi fjársjóður, en ekki
dauður. Hann setur hann á vöxtu
og samþýðir hann hugsunum