Dagsbrún - 24.07.1915, Page 1

fremjið EKKI I I ^ sL. I 3 ■ J I I IV I þoliðekki
ranc,ndi j i j vj[ 0 d n KJ Lrangindi^
BLAÐ JAFNAÐARMANNA
ÚTGEFANDI: NOKKUR IÐNAÐAR- OG VERIiMANNAFÉLÖG
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: ÓLAFUR FRIÐRIKSSON
3. tbl.
Reykjavik, laugardaginn 24. Júlí 1915.
I. árg.
Yerðhækkunarskattur.
Fyrst að athuga.
Fyrst og fremst verður að
^enda á, að verðhækkunarskattur
«r ekki nýr skattur á þjóðina,
ekki aukin. gjöld á þá, sem jörð
turfa að nota (til þess að rækta,
l>ess að byggja á henni hús o.
s> frv.) heldur ráð til þess að láta
n°kkurn hluta af þeim skatti, er
einstakir menn annars munu leggja
11 Þjóðina, renna í landsjóð. Eng-
lnni sem er leiðuliði nú, þarf að
001 ga meir þó að verðhækkunar-
skattur komist á, heldur mun
hann þvert á móti þurfa að borga
eins og síðar mun sýnt
flani á, Sama er að segja um þá,
Sena gerast jarðareigendur, eftir*)
jarðirnar eru stignar (hér átt
vi^ heilar bújarðir jafnt sem smá-
ióðir undir einstök hús) þeir þurfa
ekki að gjalda meir þó verðhækk-
nnarskattur komist á nú, Munur-
lnn að eins sá, að þeir borga í
iandsjóð það, sem þeir að öðrum
kosti hefðu orðið að borga sem
Peningarentu.
: f{-:
Jö/rð stígur í verði.
Eftir því sem meira má hafa
nPíJ úr jörð (sama hvort stór eða
'llli> eða að eins húslóð) eftir því
stl§Ur hún í verði. Hún stígur því
1 verði við allar umbætur, sem
'gerðar eru á henni af hálfu þeirra
'Sr 6ig;i eða sitja hana, en á þessa
Verðh(ehkun á eJcki að legyja sJcatt-
i>ln. En jörð stígur í verði af
fleiri ástæðum en aðgerðum á
•íörðinni sjálfri, svo sem af því að
íólkinu fjölgar, nýjar ræktunar-
aðferðir eru fundnar upp, betri
'riipeningur (fyrir aukna búnaðar-
ðfikkingu) notaður, nýjar aðferðir
1 nieðferð á afurðum teknar upp,
Vegir og samgöngur bættar, verzl-
hnin bætt o. s. frv. Jörð heldur
^Vl jafnt og þétt áfram að stíga
1 verði meðan fólkinu fjölgar og
nieðan framfarir i framleiðslunni
81ga sér stað. En sérstaklega munu
jarðir stiga í verði hér á Islandi á
komandi áratugum (eða kannske
jafnvel það verði aðallega á þeim
áratugnum sem næstur er) því
ja'barverð hér á landi er sem
stenöur óeðlilega lágt. Liggja til
Þess einkum þessar orsakir: Sam-
göngurnar við útlönd hafa verið
afleitar, og því ilt að koma af-
ur^unum á heimsmarkaðinn. Verzl-
Ullin hefir verið ill, búskaparlagið
að mörgu leyti úrelt, og margt
mæu,i fl6ira tjj telja. En á síðustu
áitugum hefir orðið á þessu mikil
*) ^er átt við þá miklu verðhækkun,
sem getið er síðar í greininni, að koraa
»uni fljótlega.
breyting, svo nú er landbúnaður-
inn orðinn arðvænlegasti atvinnu-
vegurinn í landinu (skal sýnt fram
á það í annari grein) og mundu
jarðir vera stígnar langt fram úr
því, sem nú er, ef ekki hefði
fjársJcorturinn (bæði að gangandi
fé og veltufé) stórlega lamað land-
búnaðinn. En úr þessu síðastnefnda
hlýtur að verða bætt fljótlega,
enda þó svo verði eigi, þá hljóta
hinar mikilsverðu nýju landbún-
aðarumbætur, bæði þær sem
komnar eru, en eigi er alment
farið að nota, og þær sem eru á
leiðinni (t. d. gráðaostagerðin) að
valda mjög bráðri verðhækkun.
HvorJci vit né réttlœti.
Athugum nú hvernig fer verði
alt látið aískiftalaust og ekki lög-
leiddur verðhækkunarskattur. Jörð
stígur í verði (hér er auðvitað að
eins átt við þá verðhækkun, sem
eJcJci stafar af aðgerðum þess sem
jörðina á, eða situr) og verðhækk-
unin lendir í vasa þeirra, sem
eiga jarðirnar, meöan þær eru að
stíga.
Hvað mikill hluti af íslenzku
þjóðinni er það nú, sem á landið,
sem við lifum á? Ja, því er ekki
vel hægt að svara. Yið vitum að
liðlega þriðjungur af bændum eru
sjálfseignabændur, en ekki megum
við samt af því álikta, að þriðja
hver fjölskylda í sveit sé jarðeig-
andi, því ekki megum við gleyma
vinnufólkinu. í kaupstöðunum er
munurinn miklu meiri, því viða
á jafnvel einn maður nær allar
lóðirnar. Af þessu má sjá, að það
er að eins lítill hluti af þjóðinni,
sem á landið, segjum einn tíundi
hluti (og mundi þó líklegast nær
sanni að segja einn tuttugasti).
Athugum nú á ný hvers vegna
jörð stígur í verði. Það er af því
þjóðin teJcur framförim. Er nú
nokkurt vit í því eða réttlæti, að
það skuli aðallega vera þessi eini
tíundi eða tuttugasti hluti þjóðar-
innar' sem græðir á framförunum,
en ekki öll þjóðin?
Það er hvorki vit né réttlæti.
Ekki sízt þegar athugað er, að
þessi r/io eða hluti, mundi
brátt breytast í r/so hluta, því
mestur hluti landsins (reiknað eftir
verðmæti) mundi fljótlega lenda
í vösum gróðabrallsmanna (þess-
konar menn er hvorki verri né
betri hér á landi en erlendis).
(Framh.)
Byggingarefnið.
Hr. Guðjón Samúolsson er farinn til
útlanda til þess að ransaka byggíngai’-
efnið, er getið var í siðasta blaði.
Pví þá það.
Gaman er að börnunum, þegar
þau fara að sjá, og gaman er að
þeim háu herrum uppi í stjórnar-
ráðsskrifstofunum, hvað þeir eru
sjónlausir.
Eg hefl fyrir framan mig tvö
stjórnarfrumvörp, annað til laga
um atvinnu við siglingar, hitt. til
laga um atvinnu við vélgædu á
íslenzJcum gufuslcipum.
í hinu fyrra hljóðar 18. gr.
þannig:
Nú verður maður, er fengið hefir
skipstjóra- eða stýrimannsskírteini,
sekur um eitthvað það verk, sem
svívirðilegt er að almenningsdómi,
og hefir hann þá fyrirgert skír-
teini sínu.
En í hinu siðara er 15. gr. á
þessa leið:
Nú verður maður dæmdur í
hegningarvinnu fyrir eitthvert það
verk, sem svívirðilegt er að al-
menningsáliti, og hefir hann þá
fyrirgert skírteini sínu sem vélstjóri.
Takið nú eftir: Skipstjórar og
stýrimenn fyrirgera rétti sínum,
ef þeir verða sekir um eitthvert
það verk, sem svívirðilegt er að
almenningsdómi, en vélstjórar að
eins, ef þeir eru dæmdir í Jiegn-
ingarvinnu fyrir það (þar með
skýrt sagt, að þeir missi það ekki,
þó peir séu dæmdir til fangelsis-
vistar upp á brauð og vatn, fyrir
það er svíviröilegt þykir).
Hvaða gagn gera nú þessi ákvæði?
Í>ví er fljótsvarað, að þau gera
eJcJcert gagn, því það dettur víst
engum lifandi manni í hug, að þau
verði til þess, að aftra frá því, að
glæpur sé framinn. Þau eru því
að eins til þess, að draga þann,
sem fallinn er, lengra niður. —
Setjum svo að skipstjóri, stýri-
maður eða vélstjóri lendi í þá ó-
gæfu, að fremja víxilfölsun eða
þjófnað, og verði hegnt fyrir það
(vélstjóranum með hegningar-
vinnu !!), því á þá að hegna þeim
meir en öðrum mönnum með því,
að taka af þeim atvinnuna? Og
því á að hegna konu og börnum
þeirra með því, að gera þann, sem
fyrir þeim á að sjá, atvinnulausan ?
Burt með þessi ákvæði!
Jbn SJcýri.
Vetrarvinna.
iii.
Svo árum skiftir hefir verið
ritað um það i blöð og tímarit,
hve nauðsynlegt það væri fyrir
íslenzku þjóðina að geta haft eitt-
hvert arðvænlegt starf fyrir auðu
hendurnar á vetrin.
Það ætti því ekki að þurfa
langar skýringar á því, hve mikið
gagn vel tiUmið prjónles má vinna
fjárhag þjóðarinnar, enda skal hér
að eins drepið á nokkuð af því.
Vil ég þá fyrst benda á, að arð-
vænleg vetrarhandavinna getur
bætt úr hjúaeklunni í sveit, því
bændur geta þá gefið hærra kaup;
en af því mun meðal annars leiða,
að fólkið streymir síður i kaup-
staðina, þar verður því minna
vinnumagn, og kaupið því betra.
Mér er næst skapi að halda, að
vetrarvinnan geti bætt lífskjörin
alment, svo að það taJci að mestu
fyxir AmeríJcuferðirnar, sem er
með þeim verstu blóðtökum, er
hinn íslenzki þjóðlíkami hefir orðið
fyrir, ekki sizt vegna þess að
megnið af þeim, sem farið hafa
vestur yfir hafið, eru meðal mestu
atorkumannanna, þrátt fyrir allar
skammir, sem á þeim hafa duniO,
fyrir vöntun á föðurlandsást o.s.frv.
Þá er þessum greinum nú lokið,
og vona ég að þeim, sem lesið
hafa, sé málið ljóst.
Nú verðið þið, Alþingismenn, að
taka það að ykkur, og leiða það
til lykta, og það nú á þessu þingi,
Alþingi hefir undanfarið búið til
nógu mörg bráðónýt lög, sem ekki
hafa verið annað en pappírslög,
eins og t. d. lögin, sem skipa
fyrir um að þvo skóla, sölubúðir
o. s. frv. (út úr meiripartinum af
sölubúðum á landinu má moJca).
Það er þvi kominn tími til þess
að Alþingi fari að búa til góð og
þörf lög. Látið lögin um mat á
prjónlesi verða ein af þeim!
Ó. F.
Striðið.
Þjóðverjar og Austurríkismenn
hafa síðustu mánuðina unnið stóra
sigra á Rússum, enda er haft
fyrir satt, að Rússa vanti mjög
fallbyssuskotfæri. Samt eru þessir
sigurvinningar Þjóðverja, af her-
fróðum mönnum, taldir hafa afar-
litla þýðingu fyrir úrslit ófriðarins.
Á vesturstöðvunum hafa Þjóð-
verjar unnið smásigra, En á víg-
stöðvunum á landamærum Ítalíu
virðist litið gerast, svo og á Galli-
polis-skaga,
Bráðlega byrjar hér í blaðinu
greinaflokkur er nefnist Þjóðir í
ófriðarriJcjunum.