Dagsbrún - 30.07.1915, Qupperneq 1

Dagsbrún - 30.07.1915, Qupperneq 1
fremjið ekki RANGINDI DAGSBRU N Þ O L I Ð EKKI RANGINDI BLAÐ JAFNAÐARMANNA ÚTGEFANDI: NOKKUR IÐNAÐAR- OG VERKMANNAFÉLÖG RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: ÓLAFUR FRIÐRIKSSON 4. tbl. Reykjavik, föstudaginn 30. Júlí 1915. 1. árg. Yerðhækkunarskattur, (Frh.) Dœmi. Setjum nú að verðhækkunar- skattur yrði lögleiddur. Allar jarðir (og lóðir) á landinu verða þá metnar, segjum á fimm ára fresti. Nú býr maður, sem heitir Ari, á jörð, sem er metin 2 þús. krónur, þar af eru 15 hundruð krónur sjálft jarðarverðið, en 500 krónur eru umbæturnar á jörðinni (þar með ekki sagt að þær hafi kostað þessa upphæð, heldur að þær séu þess virði). Að fimm árum liðnum er jörðin á ný metin, og er þá talin 3500 kr. virði. Af þeim á eliki að borga verðhækkunarskatt af: Upprunalegu verði 1 20Q0 kr< + umbótum..........> Umbótum gerðum síðan fyrri virðingin var gerð ....... Það er því hér að eins af 1000 krónum, sem borga á skattinn, eða þeirri verðhækkun (það er víst aldrei of oft tekið fram) sem stafar af gerðum hins opinlera, eða verður vegna almennra framfara % þjóð- félaginu. Að öðrum fiœm árum liðnum verður jörðin metin á ný, og skatt- ur reiknaður næstu fimm árin eftir því mati. Segjum nú að jörð- in hafi á ný stigið um 1500 kr. (þar af 500 kr. fyrir mannaverk á henni) þá ber að gjalda skattinn af 2000 kr. næstu 5 árin. Hafi hún aftur á móti lœkkað í verði, þá minkar auðvitað skatturinn fyrir næsta tímabil, að sama skapi. (En lækkun er ekki hugsanleg á jörð á íslandi, á komandi ára- tugum, nema fyrir skemdir af völdum náttúruslysa). Að mannsalclri liðnum. Setjum nú að jörð Ara að 30 árum liðnum sé metin 10 þúsund krónur, þar af hið upprunalega verð jarðarinnar og jarðabæturnar 5 þúsundir. Hann þarf því að borga skattinn af hinum 5 þúsundunum, éða með öðrum orðum, landssjóð- ur sama sem á helminginn í jörð- inni, þó Ari hafi fullan og óskertan eignar- og umráðarétt á henni, og geti gert við hana hvað sem hann viH, t. d. selt hana, ef hann vill hætta að búa, eða hvort sem er. Eu hann getur ekki selt meira en h^nn á, þ. e. upprunalega jarðar- verðið og umbæturnar. Hið opin- bera mun samt á engan hátt skifta sói af því hvað Ari selur jörðina. En enginn mun vilja kaupa hana að því er miklu nemi dýrari en 5 þúsund krónur vegna afgjaldsins (verðhækkunarskattsins) sem hvílir á henni í landssjóð. Og þetta er einn af þremur aðalkostunum við verðhœkkunarskattinn, skal sýnt fram á það síðar. Ef nú enginn verðhækkunar- skattur hefði verið leiddur í lög, hefðu þessar 5 þúsund krónur, sem landssjóður nú fær, lent í vasa Ara, og væri það óréttlæti gagn- vart öðrum íslendingum, sem ekki eru jarðeigendur. Aftur fær Ari . með þessu móti álla þá verðliœkk- un sem stafar af aðgerðum lians sjálfs, en heldur ekki meir. Þrír kostir. Nú vill Ari að 30 árum liðnum hætta að búa (eða hann sálast) og annar máður — við skulum kalla hann Bjarna — tekur við jörðinni. Ef að nú engum verð- hækkunarskatti hefir verið komið á, þá þarf Bjarni á 10 þúsund kr. að halda (eða á ábyrgðarmönnum fyrir þá upphæð) til þess að geta keypt jörðina. Höfum við þar á móti komið á hjá okkur verð- hækkunarskatti nú, þarf hann ekki að hafa ráð yfir nema 5 þús. kr., því hinar 5 þús. kr. standa eins og nokkurskonar óuppsegjanlegt lán í jörðinni (sem þó heldur ekki á að afborga). Yerðhækkunarskattur er því til stórgagns fyrir framtíðar- sjálfseignarbændur þessa lands, eins og yflrieitt fyrir alla íbúa þess í nútíð og framtið, nema þá, sem eru jarðeigendur meðan jarðirnar stíga. Og þó liggur nær að halda, að verðhækkunarskatturinn verði einnig heinn gróði fyrir nokkurn hluta jarðeigenda, sem sé þann hluta, sem á jarðirnar, sem liggja lengst frá sjó (eða á annan hátt eiga erfiðast með að koma afurð- um sínum á markaðinn). Þvi þær jarðir munu stíga minst í verði, og er líklegt að sá gróði, er eig- endum þeirra mun áskotnast, ef við vanrækjum að koma á verð- hækkunarskatti nú, verði minni en almenni skattaléttirinn á þeim, komizt verðh.sk. á, af því aðal- gróði landssjóðs af skatti þessum mun verða af lóðum í kaupstöðum og sjávarþorpum. Ekki úr vegi, að minnast þess hér, að ekran af meðal akurlandi í Englandi kostar 4 sterlingspund, en í Lundúnum, þar sem lóðirnar eru dýrastar, 38000 sterlingspund. Svona óhemju mikið munu lóð- irnar auðvitað ekki stíga hér, en það getur nú verið mikið þó minna sé. T. d. þó mismunurinn yrði ekki nema fimmtugasti eða jafnvel hundraðasti partur af því sem hann er á sveitalendum og borga- lóðum í Englandi. Þetta, að sá sem vill fara að búa (eða yfirleitt nota jörð til hvers sem er, t. d. byggja hús) þarf ekki í framtíöinni að borga út alt jarðar- verðið til þess að fá full umráð yfir jörðinni (eða lóðinni) er einn af aðalkostum verðh.skattsins. Annar kosturinn er sá, að skatt- urinn heldur jarðarverðinu niðri í sannvirði, af því það er ekki til neins fyrir gróðabrallsmenn að kaupa jarðir til þess að græða á því að þær stigi, þegar verðh.sk. er kominn á. Nú eru jarðir að stíga þá óhemju, sumstaðar hér á landi í nánd við kaupstaði, að við borð liggur, að þær leggist í eyði vegna þess hvað þær eru dýrar (enginn ráð á að borga svo mikið afgjald, sem svarar rentunum). Þriðji kosturinn er það, að alt það fé rennur í landssjóð (og auðgar þar með almenning) sem að öðrum kosti alveg óverðskuldað lendir til einstakra manna. Komizt verðhækkunarskattur á, þarf alþingi ekki á hverju ári að vexa í vandrœðum íitaf því, hvernig það eigi að íctvega fé til nauðsyn- legra útgjalda þjóðarinnar. Ef þér líkar blaðið, og þér fellur í geð hugsjónir þær, er það boðar, þá verður þú að gera það, sem í þínu valdi stendur, til þess að styðja það. Þú verður því að gerast áskrifandi, og borga fyrsta hálfa ár- ganginn fgrirfram með 1 kr. 25 aur., því þú hefir einhver ráð með að gera það ef þér er það nokkurt áhugamál. flafirðu ráð á meiru, verðurðu að borga 4 fyrstu árgangana fyrirfram með 10 kr. það eru margir búnir að gera það, meira af vilja en mætti. Kaupmannavaldið allstaðar. Á fiskiþinginu, sem haldið var hér í Rvík fyrri part þessa mán- aðar, var steinoliumálið tekið fyrir og rætt, og nefnd kosin til þess að athuga það. Kom nefndin fram með svohljóðandi tillögu er var samþykt: „Fiskiþingið skorar á Alþingi að fela landstjórninni að gera nauðsynlegar ráðstafanir til að tryggja landið með nægilegum, og svo ódýrum steinolíubyrgðum, sem kostur er á, og að það veiti henni jafnframt heimild til að kaupa einn eða fleiri steinolíufarma frá Ameríku, er hún láti útgerðar- menn og fiskimenn fá með inn- kaupsverði, að meðtöldum kostn- aði.“ Nefndin vildi ennfremur fela stjórninni að undirbúa stofnun félags um land alt til þess að taka að sér kaup á steinolíu, en sú tillaga var feld. Þetta er gott dæmi þess hvernig kaupmanna- valdið alstaðar er að ná sér niðri hér á landi. Kaupmenn vilja láta landstjórnina taka steinolíufarm frá Ameríku, til þess að láta sig hafa hann fyrir innkaupsverð (að viðbættum kostnaði). Því eins og sést á tillögunni, er þar tekið fram, að það eru að eins útgerð- armenn og fiskimenn, sem þeir vilja láta fá steinolíuna fyrir þetta verð, en ekki þeim, sem þó allra mest ríður á að fá hana ódýra í þessu árferði, sem sé verkamönn- um, sem nær alstaðar (utan Reykjavíkur) elda hér um bil allan mat á steinolíuvélum. Til þess að sleppa við okrun steinolíufélagsins danska (eða ís- lenzka!!) viija þeir láta landstjórn- ina kaupa steinolíufarm frá Ame- ríku, til þess svo sjálfir að okra á henni, því öðruvísi verður það eigi skoðað, að þeir settu sig á móti því, að stofnað yrði félag til steinolíukaupa. Minnir þetta á reiði nokkra kaupmanna yfir þvi að þeim skyldi ekki vera gefinn kostur á að leggja á HermóÖsvörurnar (frá Ameríku) í fyrra. Já, þeir voru hálreiðir yfir því að almenn- ingur skyldi fá matvöru án þess að það væri lagður á hana kaup- mannsskattur, því þeim finst al- þýðan vera til fyrir sig, já, bein- línis að þeir eigi hana. En nú er tími til þess að þeir fari að átta sig á þessu. Jón Hvass. Skák. í skák-viðureign, sem nokkrir af beztu skákmönnum heimsins áttu með sér í vor í New York, varð Capablanka (hann er Kúpa-búi) snjallastur. Hann tapaði að eins einu tafli af fjórtán. Næstur honum varð Marshall (ame- rikumaður), hann tapaði tveimur. Mar- shall er fríður maður rauðhærður. Ég sá hann eitt sinn tefla við 17 menn í einu, sitt taflið við hvorn, og vann hann 15 töflin, en tvö voru jafntefli. Engan nef ég séð vera fljótari að leika, en Marshall, og engan, sem bar eins utan á sér framúrskarandi vitsmunina. Lasker, sem eitt sinn var talin bazti skákmaður heimsins, varð sá 6. i röð- inni, vann 61 /2, tapaði 7^/a tafli. Hvað er um Magnús Smith? Kannske hann hafi verið þarna með, þó þess vseri eigi getið í ameríska tímaritinu, sem þetta er haft eftir? Jón Hér-og-par. Stríðið. Stöðugt sama þófið. Það þykir ekki lengur tíðindum sæta þó nokkur þúsund menn láti lífið. 500 kr. 2500 kr.

x

Dagsbrún

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagsbrún
https://timarit.is/publication/173

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.