Dagsbrún - 30.07.1915, Blaðsíða 4

16
DAGSBRÚN
enginn kaupmaður í nefndinni.
Því nefndin á að vera til þess að
reyna að sporna við okri kaup-
manna, og ekki til nokkurs annars.
Það er þýðingarlaust — eins og
nefndin gerði í fyrra — að ákveða
hámark á vörum gegn peningum,
þegar mest viðskifti hér á landi
eru reikningsviðskifti. Sá ósiður
ætti að fara að leggjast niður hér
á landi að þeir fátæku verði að
kaupa vöruna mikið dýrari en þeir
ríku.
Orsakir peningaleysisins,
Það heflr mikið verið um það
rætt, að okkur hér á landi vant-
aði tilfinnanlega fé til allra fram-
kvæmda. Af hverju stafar þetta
peningaleysi? Flestir halda að það
sé af því, að það vanti, svo að
miklu muni, veltufé í landinu.
En það er nú ekki aðalorsökin,
heldur er hún sú, að bankarnir
hella öllu fé sínu í einstaka menn
— kaupmenn og stór-útgerðar-
menn — til íyrirtækja, sem eru
helmingi lengur að borga kostn-
aðinn, sem í þau er lagðnr, held-
ur en önnur fyrirtæki, sem bank-
arnir gætu lagt fé í, t. d. í smá-
lán til foænda, til þess að auka
bústofn sinn.
Önnur orsökin er sú að bank-
arnir eru reknir með hag banli-
anna fyrir augum en ékki hag
hjóöarinnar.
Mun þetta gert ljósara síðar, er
rúm verður í blaðinu.
Reykjavík.
Ingólí'sstræti.
Allir, sem farið hafa um Hverfls-
götu í rigningu, vita að sá hluti
hennar, sem næstur er Arnar-
hólstúninu, er ófær, að heita má,
þegar þannig viðrar, og margir
vita líka af hverju hann er það,
n.fl. af því að ofaníburðurinn er
gróðrarmold. — Það er verið
þessa dagana að lengja Ingólfs-
stræti frá Laugavegi ofan að
Hverfisgötu, og var tún áður þar
sem gatan á að vera nú. Hver
stjórnar nú þeirri vitleysu, að
hafa túnmoldina fyrir ofaníburð á
þessum nýja vegi?
Það verður þokkalegt þarna í
rigningunum!
Til kl. liálf ellefu
hafa sumar verzlanir og brauð-
búðir á Laugavegi opið. En verzl-
unarfólkið sem verður fyrir þessari
þrælkun bölvar bara x hljóði.
Bókbindararuir.
Bókbandssveinafélagið hér í
Reykjavík hefir lagt blaðinu fjörar
krónur fyrir hvern meölim sinn,
og ætla auk þess allir að kaupa
blaðið.
Hér er dæmi til eftirbreytni.
Einn úr blaðnefndinni.
Himin og jörð.
ísland
reis ekki úr sæ, eins og almenningur
heldur. Það hlóðu það upp eldfjöll, og
má víða í fjöllum sjá hvernig hvert
blágrýtislagið liggur ofan á öðru, eins
og steinaraðir í vegg. Landið var þá
mikið, mikið stærra en nú, og líklegast
áfast við bæði Grænland og Skotland.
, Síðar sukku stórar landspiJdur í sæ, og
ísland varð eyland. Komu þá þeir tím-
ar að afarmikill jökull hutdi nálega
gersamlega alt landið (líkt og sá er
hylur Grænland fram á þennan dag)
og gengu feikimiklir skriðjöklar niður
í sjó. Landið var þá helmingi stærra
en það er núna, en þó mjög svipað að
lögun. Skriðjöklarnir bjuggu til dalina
og firðina sem nú eru á landinu (gróp-
uðu þá með núningi sínum niður gegn-
um berglögin). Sjást víða hér á landi
greinileg merki eftir ísinn t. d. ísnúnar
klappir. í nánd við Reykjavík má sjá
þser í Örfirisey, við vegin í Öskjulrlíð-
inni og víðar. A Akureyri má sjá klöpp
gáraða fornum af skriðjökli við veginn
spölkorn utan við pósthúsið, og á Eski-
firði má sjá svipaða klöpp í gamla
Bliksár-farveginum.
Þetta og hitt.
Norska skipið Storstad,
sem rakst á farþegaskipið Empress
of Ireland í St. Lawrence-fljóti í Ame-
ríku, i fyrra, með þeim afleiðingum að
nið síðarnefnda skip sökk, og um 1000
manns drukknuðu, hefir nú verið dæmt
til þess að borga skaðan, sem varð af
árekstrinum.
Fimm jarðgöng nndir Pyreneaíjöll
er verið að grafa, til þess að gera
auðveldari samgöngurnar milli Frakk-
lands og Spánar og eiga að ganga
eftir þeim rafmagnsbrautir. Verkið
heldur jafnt áfram fyrir stríðið; spánskir
verkamenn tóku við af þeim frönsku,
er kallaðir voru í herinn. Verkinu á
að vera lokið í Júní 1916.
Skipshleðsla af stígvélnm
var send í vor frá Ameriku til Rúss-
lands. Alls voru það 2‘/2_mi]jön pör, og
áttu að fara upp á lappirnar á rúss-
neskum hermönnum.
Fallinn
er í striðinu sonar-sonur „mikla“
Gladstones — W. G. C. Gladstone.
Hann var þingmaður, óvenjulega friður
sýnum, og íramtíð hans talin hin
glæsilegasta. Hann fór sem sjálfboði í
stríðið, en náði ekki þrítugsaldri. Móðir
hans er ekkja, og hann var einkasonur.
Verkfail
gerðu um daginn nær 300 þús. kola-
námu verkamenn i Englandi. Þeir
fengu að miklu leyti kröfum sínum
fullnægt._______________
Barngóður maður,
sem mætti hágrátandi dreng á
Hverfisgötu, beygði sig niður að hon-
um, og spurði því hann væri að gráta.
„Hann pabbi“ svaraði drengurinn án
þess að hætta að gráta „er búinn að
drekkja kettlingnum" „Nei það var
leiðinlegt" sagði barngóði maðurinn
„Já“ bætti nú drenguri nn við „og
hann var búinn að lofa mér því, að ég
mætti gera það“.
Kannske 100 ára.
Gamall maður kom að þar, sem sátu
tveir ungir menn hálf-fullir og staupuðu
sig.
„Fjandi er að sjá ykkur, hvernig
haldið þið að þið getið haldið heils-
unni með þessu móti. Lítið á mig, ég
er nú orðinn áttræður og þó svona
srn. Haldið þið ég hefði orðið svona
gamall ef ég hefði drukkið eins og
þið?“
„Já ég held nú það“, svaraði annar
þeirra er á var yrt, „ef þú hefðir
drukkið værir þú máske orðinn hundrað
ára“.
Silf urhj örðin.
---- (Frh.)
Klukkustund seinna óku þeir
um gjá eða gil niður af sléttunni
ofan að fljótinu, og fundu þar
sleðaslóð, sem var glerhörð undir
lausamjöllinni. Hér lagði kaldan
gust npp frá hafinu. Framundan
ferðamönnunum var ójafn ís, en
það var augljóst hvar leiðin lá;
þeir settust upp á sleðann, og
það var sem mókið hyrfi nú af
hundunum, því þeir settu á all-
hart úlfaskeið, það, sem eiginlegt
er sleðahundum. Eftir nokkra stund
var komið að vegamótum, og lá
önnur leiðin burt frá ströndinni,
og var auðséð að hún lá til þorps-
ins. Ferðamennirnir fóru því þá
leið, en ísinn var hér svo ósléttur,
að þeir stigu báðir af sleðanum
og hlupu með honum. Leiðin lá
hér í ótal hlykkjum, fram hjá og
yfir mishæðir í ísnum, en hund-
arnir héldu áfram sama skeiðinu.
Alt í einu tók að braka í ísn-
um. Emerson hrópaðí og herti á
hundunum, sem tóku undir sig
stökk, en fyr en hann varði' brast
ísinn undir þeim og hann fór sem
snöggvast alveg í kaf. Fraser lenti
í upp undir hendur, og saup á-
kaft hveljur. Sleðinn og tveir öít-
ustu hundarnir lentu einnig í vök-
ina, en hinir, sem voru á vakar-
barminum, settust niður og horfðu
með spyrjandi augnaráði og lafandi
tungum á mennina og hundana,
sem brutust um í vökinni.
Hundarnir, sem höfðu lent ofan
í, hömuðust eins og þeir væru
vitlausir, við að komast upp á
skörina, en þeir komust hvergi
fyrir aktýgjunum. Þeir reyndu til
þess að komast upp á ísinn, sinn
hvoru megin, EmersoD og Fraser,
en skörin brotnaði alt af undan
þeim og vökin stækkaði.
Kuldinn var sárbeittur eins og
hnífsegg. Hundarnir í vökinni
flæktust í aktýgjunum og tóku
að emja aumkvunarlega. Emerson
bað Fraser skera þá lausa, en
hann spúði munnfylli af söltu
vatni, og kvaðst ekki vera syndur.
Emerson synti þá gegn um ís-
hrulið að sleðanum, dró upp
skeiðahníf og skar hundana lausa,
en þeir höíðu sig upp úr vökinni,
hristu sig, og veltu sér í lausa-
mjöllinni.
Emerson kom framenda sleðans
upp á ísinn, og skipaði hundun-
að draga, en þeir dingluðu bara
rófunni og ýlfruðu. Emerson
reyndi nú hvað eftir annað að
koma sleðanum upp á ísinn, ^en
hann brotnaði jafnharðan niður,
og að lokum brotnaði ísinn, er
þeir fjórir hundar sátu á, sem
ennþá voru íastir við sleðann, svo
þeir lentu í vökinni; en þar höm-
uðust þeir svo að þeir fljótt flækt-
ust í aktýgjunum. Fraser var um
þessar mundir að hafa sig upp úr
vökinni, en Emerson vildi ekki
skilja við hundgreyin þar. En það
var við ramman reip að draga,
og hann var ráðalaus hvað gera
skyldi. Hann var allur að dofna
af kulda, og hann gat ekki einu
sinni skorið lausa hundana, því
einn þeirra hafði með löppinni
slegið hnífinn úr hendi hans. Þá
heyrðist alt í einu kliður af mörg-
um litlum bjöllum, og út úr þok-
unni, úr þeirri átt er þeir ætluðu
í, kom hundasleði á fleygiferð og
staðnæmdist skamt frá, þar, sem
ísinn þó var traustur. Fyrir sleð-
ann voru spentir 12 úlfgráir og
illilegir hundar, og hafði Emerson
aldrei á öllu ferðalagi sínu i Al-
aska séð annað eins samval af
hundum, því þeir voru svo stórir
að þeir náðu fullorðnum manni í
mjöðm. Sleðinn var langur tága-
sJeði, og í honum sat einhver er
hafði um sig stór loðteppi úr hvít-
um tóuskinnum. Maðurinn í sleð-
anum sagði nú eitthvað ákaft, og
hár Indíáni sem hlaupið hafði við
hlið sleðans kom hröðum fetum
þaðan og í áttina að vökinni; en
er hann nálgaðist sá Emerson að
hann var kynblendingur, en eigi
Indíáni, svo sem honum hafði fyrst
virðst. Þegar kynblendingurinn kom
að veika isnum, fleygði hann sér
niður og skreið flatur út á vakar-
barminn, og með gætni og lægni
tókst honum að draga hundana
og síðan sleðann upp á trausta
ísinn; og að lokum hjálpaði hann
Emerson upp.
Maðurinn á sleðanum, sem hafði
þagað meðan á björguninni stóð,
sagði nú eitthvað á máli sem
Emerson skildi ekki, og kynblend-
ingurinn sneri orðum hennar —
því maðurinn var kona.
„Þú fara mílu — hús hvíts
manns — fara hratt — þér kalt“.
Fraser kom nú til þeirra kringum
vökina, fötin voru farin að frjósa
utan á honum, og hann var búinn
að fá tannhristing. „Hefirðu ekki
eitthvað af þurrum fötum í sleð-
anum ? Við erum rennvotir! “
Kynblendingurinn þýddi nú aftur
orð konunnar í sleðanum: „Nei,
þú flýta þér, ekki stanza hér. Við
erum flýta okkur, ómögulegt
stanza“. Hann flýtti sér nú að
sleðanum og hrópaði „únah!“ til
gráu hundanna, sem þutu af stað.
í því sleðinn fór framhjá félögun-
um, sáu þeir sem snöggvast framan
í konuna, sem sat í honum.
„Sástu það !“ hrópaði Fraser upp,
„það var kvenmaður, svei mér þá,
hvít kona“.
„Vitleysa" sagði Emerson, „það
hlýtur að vera kynblendingur8.
„Nei, kynblendingar eru ekki
Ijóshærðir! “
(Framh.)
Ófriðarskattnr.
Tillögur um ófriðarskatt hefir Jón
Asbjörnsson lögmaður hér í Reykjavík
komið með; eru þær fluttar í „ísafo!d“.
Þó tillögumaður, að því er virðist, líti
heldur mikið á hag landsmanna, þá
flytur hann mál sitt af svo mikilli skyn-
semi að skylt er að ræða það. Mun
meira um þetta í næsta blaði.
Dagsbrún fæst í Bókabúðinni,
Laugaveg 22.
Ritstjórinn býr á Hveriis-
gðtn 93.
Prentsmiðjan Gutenberg.