Dagsbrún - 14.08.1915, Qupperneq 1

r----------
PREMJIÐ ekki
I RANGINDI
DAGSBRU N &,qB,m“
BLAÐJAFNAÐARMANNA
DTGEFANDI: N'OIvKUR IÐNAÐAR- OG VERKMANNAFÉLÖG
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: ÓLAFUR FRIÐRIKSSON
6. tbl.
Reykjavík, laugardaginn 14. Agúst 1915.
1. árg.
Bæjarstjórnin
Og
cíýrtiðin.
A'veg sömu orðin, sem sögð
voru í síðasta blaði um Alþingi
þingmennina) eiga við um
®jarstjórn Reykjavikur (og eflaust
eiri bæjarstjórnir). Það vantar
Þar alþýðumenn, eða menn, með
a Mðu-hugsunarhœtti, því ef eigi
Væn SVo> væri bæjarstjórnin fyrir
Öngu búin að gera eitthvað til
Þess að bæta Ur þeirri dýrtíð og
eini vandræðum, sem nU vofa
y r Verkalýðnum. En bæjarstjórnin
efir ekki gert neitt, og það er
ovíst hvort hún gerir nokkuð,
rátt fyrjr áskoranir þær, sem
f ,6 n^ar eru a öðrum stað hér í
a inu. £jtt sem bæjar_
JOrnin íyrir löngu hefði átt að
Vera kuin a8 koma lagi á, er
Mótekjan.
er ^ ^vi aiar“háa verði, sem nú
1 a kolum, gengur það glæp
oæst, að baejarstjórnin skuli ekki
átið taka upp svo hundruð-
,m Smálesta skifti af mó, eink-
Um Þegar þess er gætt, i hve á-
8ætu lan<ii tii mótekju, bærinn á
V°í að láta vinna, þar sem besti
m°r er í íandi Rvíkurbæjar, og
a meira að segja alveg fast við
utjaðra borgarinnar, t. d. spölkorn
fyrir austan gasstöðina. Það er
enginn vafi á því, að það gat jafnvtl
i)0rgað sig í fyrra, að brenna mó
hteðan kolin voru helmingi ódýr-
ari en Þau eru nú, svo hver
maður, með fullu viti, sér, að mór-
lnn mundi nUna mikið ódýrara
el(isneyti en kol, ef nóg hefði
Verið til af honum, og það jaín-
Vel þó verkakaupið við að vinna
ann, hefði verið töluvert hærra
en i fyrra. Pví það má gera ráð
,yrir> að mótekju í stærri stíl,
^8oi mátt framkvæma á mikið
agkvæmari hátt, en þegar ein-
staka
ffiaður, eða fáir saman, eru
a hauka við að taka mó. Það er
(vi iiklegt, að mórinn hefði, þrátt
^lr t'öluverða Jcauphcekkun, orðið
ert dýrari en í fyrra; en svo
Sern l
hsev KUnnuSt er> Þá var kaup-
sij,^ Un sU, sem fékst í sumar,
af öllu töluverð, þar sem hUn
e’ns nam einum 5 aur. hvað
al^
alls
9nna vinnu snertir. En það er
íöq 6lgi ósennilegt, að hefði bær-
upp tíax í vor látið fara að taka
arið (°g það hefir verið sum-
hefðj ' Þess að þurka hann) þá
orðið eItirsPurnin eftir vinnukrafti
fengistSv° toikil, að kaupið heféi
stað 5 Sett UPP um 10 aura> i
®n> eins og þegar er tekið
fram, þrátt fyrir það, þótt þessi
kauphækkun hefði fengist, mundi
mórinn að líkindum liafa orðið
helmingi ódýrara eldsneyti en
kolin eru nú.
Þeir, sem ráða fyrir Reykja-
víkurbæ, finst það ef til vill af-
sökun fyrir sig í þessu máli, að
bærinn lét í fyrra taka upp nokk-
uð af mó, sem ekki gekk Ut, og
sem því stendur að mestu ennþá
við mógrafirnar (auðvitað nokkuð
skemdur eftir árs Utivist). En þetta
er engin afsökun. í fyrra horfði
málinu alt öðruvísi við, því þá
var lítill munur á því að brenna
mó eða kolum, því kolin voru
ekki stigin í verði, og mórinn var
orðinn blautur og ófær til elds-
neytis, áður en menn vissu í hve
afar hátt verð kolin mundu kom-
ast, vegna verðhækkunar á farm-
gjaldi.
Þess er vert að geta, að mál
þetta um ódýran eldivið er mikils-
verðara en margur gerir sér í
hugarlund. Því það er annað og
meira, sem hér kemur til greina,
en eingöngu það, hvort hver
maður þurfi að láta fleiri eða
færri krónur fyrir eldivið. Eins og
nú er ástatt fyrir fjöldanum, vegna
þess hve allar nauðsynjar eru rán-
dýrar, þá er auðsætt, að það er
ekki nema tiltölulega lítið, sem
hægt er að verja til eldiviðar-
kaupa. En af því leiðir aftur, þegar
veturinn kemur og kuldarnir, að
fólk neyðist til þess að hnypra
sig eins mikið saman og það get-
ur, til þess að halda hita. En af
því hlýtur að leiða stórkostlegur
heilsuspillir, því eins og þeir vita,
sem á annað borð vita nokkurn
skapaðan hlut um hag alþýðu-
manna hér í Reykjavík, þá er
þéttbýlið hér svo mikið og hUs-
næðiseklan svo mikil, að fjöldi
fólks verður að gera sér að góðu,
að bUa í svo þröngum híbýlum,
að það er slórhættulegt heilsu
þeirra, hvað þá heldur, ef það,
sökum afarverðs á eldiviði, neyð-
ist til þess að þrengja enn meir að
sér, og alveg steinhætta að opna
glugga, til þess beint að krókna
ekki úr kulda. Er húsnæðisleysi
þetta eitt af þeim málefnum, sem
það er skylda bæjarstjórnar að fara
að hugsa um (þótt ekki heyri það
undir ráðstafanir vegna dýrtíðar),
þar sem vitanlegt er, að meiri-
hluti íbúa þessarar borgar á bæði
við ónóg og rándýr húsakynni að
búa, að því ónefndu, að mörg
hundruð manns, hér í höfuðstað
þessa ,álfu vorrar yngsta lands",
hefst við í bústöðum svo óhollum,
að danskir bændur mundu ekki
taka í mál, að hafa svínin sín í
þeim.
Mjólb.
Þá er mjólkursalan eitt af þeim
málum, sem bæjarstjórnin fyrir
löngu hefði átt að vera búin að
koma lagi á.
í fyrsta lagi þarf að sjá um að
mjólkursölustaðimir séu eins og
þeir eiga að vera, því nú sem
stendur er langt frá því, að þeir
séu það, og bæjarmenn hafa enga
tryggingu fyrir því, að sú mjólk,
sem þeir kaupa dýrum dómum,
sé ósvikin, heldur vita menn þvert
á móti fyrir víst, að mikill hluti
af mjólkinni er svikinn (blandaður
vatni). Og engin trygging er fyrir
því, að mjólk sú, sem seld er hér,
sé eigi full af tæringargerlum og
óðrum sóttkveikjum. Það er að
sönnu heilbrigðisfulltrúi hér í
borginni, og í sumar auglýsti
hann, að þeir sem seldu mjólk til
bæjarins, yrðu tafarlaust að senda
dýralæknisvottorð, en það eru lík-
indi til þess, að þetta hafi haft
fremur lítil áhrif á heilnæmi
mjólkurinnar hér í bænum.
Bærinn þarf að koma upp
mjólkursölubúðum, er geri samn-
inga við nærsveitabændur, svo
búðir þessar hafi alt af næga, heil-
næma og ósvikna mjólk á boð-
stólum. En þessar ráðstafanir eru
ekki fullnægjandi. Eins og bærinn
þarf að eignast togara til þess að
geta séð bæjarmönnum altaf fyrir
nægum fiski, eins þarf hann sjálf-
ur að koma sér upp kúabúi, til
þess að geta selt mönnum mjólk-
ina fyrir það sem kostar að fram-
leiða liana.
Fiskur og bjöt.
Eins og bærinn þarf að taka að
sér mjólkursöluna, eins þarf hann
að taka að sér og koma skipulagi
á kjötsölu og fisksölu. Hvorttveggja
vantar tilfinnanlega, og þarf að sjá
um að nægar byrgðir af hvor-
tveggju berist daglega til bæjar-
ins. Bærinn þarf nú þegar að gera
samninga, annaðhvort um að leigja
togara og sjálfur gera hann út,
eða við togaraeigendur, um að
flytja tilteknar birgðir af fiski
hingað, svo altaf sé hægt að fá
nýjan fisk í soðið; og það er engin
hætta á ferðum, þó meira bærist
hingað af fiski, en hægt væri að
selja nýtt, því þann fisk mætti
salta, og mundu færri en vildu,
upp um sveitir, fá hann. En þetta
eru að eins bráðabyrgðarráðstaf-
anir, því eins og tekið er fram
fyr í þessari grein, og áður hér í
„Dagsbrún", þá þarf bœrinn sjálf-
ur að eignast togara og það sem
fyrst. Þeir sem eru á móti þessu
munu segja að það vanti fé til
framkvæmdanna, en við nákvæma
athugun mun þetta reynast tómar
viðbárur. Til þess að kaupa togara
og gera hann út, þarf bærinn að
eins að hafa ráð á 75 til 100
þúsundum, því bankarnir hafa
fram á þennan dag lánað jafnháa
upphæð til togarakaupa, eins og
kaupendur sjálfir lögðu fram, og
ólíklegt er, að þeir geri einstökum
mönnum hærra undir höfði, en
sjálfu bæjarfélaginu.
Hvað kjötinu viðvíkur, þá er
þar skjótast af að segja, að það
er orðið svo dýrt, að það geta
ekki aðrir haft það oft til matar
en þjófar og ríkismenn, en engu
að síður ætti að koma skipulagi
á kjötverzlunina, svo að það væri
að minsta kosti altaf hægt að fá
kjöt, því það er mjög langt frá að
svo sé, þó ekki sé kjötverzlunin
eins mikið á ringulreiði og verzl-
unin með nýjan fisk, því fiskur
kostar 5 aura annan daginn, en
15 hinn, og er oft ófáanlegur
þann þriðja.
* *
*
Að líkÍDdum eru til menn í
bæjarstjórn Reykjavíkur, sem vildu
hugsa um hag alþýðunnar, en því
láta þeir þá ekki eitthvað til sín
taka? Auðvitað er það dálítil af-
sökun fyrir þá, að almenningur
lætur hér um bil aldrei heyra til
sín, kvartar ekki né krefst neins,
en þetta er að eins lítil afsökun,
því bæjarstjórn er til þess, að hún
sé vakin og sofin Yið að hugsa
um hag borgaranna, og mest
peirra sem mest þurfa þess með.
Reykjavík.
Einn af borgurum
þessa bæjar, hefir skrifað rit-
stjóranum og lagt þá spurningu
fyrir hann, til hvers hinn nýi
hluti Ingólfsstrætis væri ætlaður,
líklegast þó ekki til þess að ganga
um? — Jú, trúlegt er að það hafi
verið tilætlunin, en vel er skiljan-
legt að menn furði sig á því, þar
eð eigi er hægt að komast um
stræti þetta án þess að óhreinka sig,
nema með því að stikla á steina-
röðinni, sem er framan við gang-
stéttina. En fari maður út af stein-
unum, veður maður moldina upp
á rist, og hefir færðin þarna þó
batnað dálítið við rigninguna nú
á dögunum, því áður óð maður
moldina í mjóalegg (líka á gang-
stéttinni).
Sbotfélag
vilja nokkrir menn hér í borg-
inni stofna. Óvíst uin fram-
kvæmdir.