Dagsbrún - 20.11.1915, Síða 1
FREMJIÐ EKKI
RANGINDI
] DAGSBRUN [ ÞOLIÐ EKKI RANGINDI
BLAÐ JAFNAÐARMANNA
CTGEFANDI: NOKKUR IÐNAÐAR- OG VERKMANNAFÉLÖG
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: ÓLAFUR FRIÐRIKSSON
' 20, tbl.
Reykjavík, Laugardaginn 20. Nóvember.
1915.
Hásetafélag Reykjavíkur
heldur fyrst um sinn fund í
Bárubúð hvert sunnudagskvöld
kl. 6. — Nýir meðlimir
teknir inn. — Sömuleiðis geta
'nýir meðlimir skrit'að undir
lögin og fengið félagsskírteini
hjá ritara félagsins, Ólafi Frið-
rikssyni, Suðurgölu 14, hvern
virkan dág miili 3 og 5. Á
sama stað og tíma geta þeir
meðlimir sótt félagsskírteini sín,
sem ekki liafa enn fengið þau,
sömuleiðis fengið lög félagsins
og aukalög.
Formaðurinn býr á Hverfis-
götu 58 A.
Bardaginn við auðvaldið
1 útlöndum.
— heimtar kotungum rétt,
og hin kúgaða stétt
hristir klafann og sér
hún er voldug og sterk.
E. B.
Öreigarnir í flest öllum menta-
'öndmu hafa tekið höndum
saiuan til að lyfta því fargi er
auðvatdið heflr lagt á herðar
hiannkynsins.
Bardagaaðferðirnar voru mjög
a reyki í fyrstu. En nú má
telja að öllum jafnaðarmönnum
komi saman um þessar þrjár
aðferðir: Verlcafálög, samvinnu-
tálög og þátttöku i stjórnmálum,
Þ- e. kjósu eigi aðra á þing og
1 sveita- og bœjarstjórnir en sína
ágin menn. Menn, sem bæta
1 kjör alþýðunnar með þvi að
breyla þjóðfelagsskipuninni í anda
lQfnaðarstefnunnar.
Til dæinis um hina óðfluga
ft'amþróun jafnaðarstefnunnar
»set eg hér eftirfylgjandi tölur,
að miklu úr »Sociafismen«, et'tir
^erner Sombart, piófessor i
stjói;nfræði í Berlín.
íýzkaland.
Álð kosningarnar til þý
Bkisþingsins 1912 voru gri
Á250.329 jafnaðarmannaatk\
°k vöru þá 110 þingtnenn,
39T. jafnaðarmenn.
Árið 1895 voru i þýzl
^kafélög um 259,175 féla
eírT5Tr Y,3207986."' '
^ignir félagatina voru 1
Á 'millj. kr., en 1911 5
kr.
. Sanjviniuifélagsskapnum er
þannig farið. Býzkir
^erkamenn fengu áhuga fyrir
tóMtlu eftir 1880 og tók hann
Pa skj'ótuifi- .Trartjföpunii * Sam-
band þýzkra samvinnufélaga
hafði 1911 1,313,422 félaga, og
höfuðstóliinn var 36 milljón kr.
Umsetningin óx frá 1903 úr 157
milljón krónur í 450 miiljón
krónur 1911. Eigin framleiðsia
var það ár 70 inilljón krónur.
Nú eru verkamenn lifið og sál-
in í hreyfingunni.
Frakkland.
Bar hefir auðvaldið gjörbreytt
þjóðinni á fánm árum. Öreigar
þessarar óstýrilátu þjóðar, sem
altaf hefir verið að gjora stjón-
arbyltingar, eru nú farnir að
vega með sömu löglegu vopn-
unuin og bræður þeirra í Þýzka-
landi, í bardaganum við auð-
vaidið.
í þinginu áltu jafnaðarinenn
77 fulllrúa 1910 og þá voru
greidd 1,125,877 atkvæði jafn-
aðarrnönnuin í vil, en 1906 voru
atkvæði þeirra að eins 880,000.
Meiri liluta eiga jafnaðarmenn
þar í 91 bæjar- og sveitarstjórn.
Verklýðsi'élögin frönsku höfðu
árið 1890 139,192 félaga en 1911
957,102.
Samvinnufélög hafa einnig
þróa'st vel í Frakklandi. Fram-
ieiðslufélög voru 1896 202, en
1906 362.
Kaupfélög og neytendaféiög
liafa þó fengið þar meiri byr,
1902 voru þau 1641, en 1907
voru þau 2166. Af því voru
836 samvinnubrauðgerðarhús.
England.
í öndverðu var verkiýðshreyf-
ingin ekki í anda jafnaðar-
manna, en atvikin hafa fært
enskuin verkamönnum heim
sanninn um að jafnaðarstefnan
er það eiria rétta.
Tala félaga í enskum verka-
félögum var árið T901 1,933,022
en árið 1911 3,010,346 í 1168
félögum.
Við kosningarnar 1906 fékk
verkamannaflokkuriun (undir
stjórn Keir Hardie) 30 fulitrúa
með 170,000 atkvæðum, og
önnur verklýðsfélög 20 fulltrúa.
En 1910 fékk verkamanna-
flokkurinn 33 fulitrúa og
505,690 atkvæði.
Atkvæðisrétturinn í Englandi
er mjög takmarkaður, ef hann
væri almennari, niundu atkvæð-
iu verða miklu fleiri.
í bæja- og sveitastjórnum
hefir fuiltrúatalan einnig vaxið
mjög fljótt, 1904 vorn þeir 395
en 1909 953. Frh.
F. J.
Verkefni fyrir
sálarrannsóknarfræðinga ?
Þegar »Goðáfoss« var nýfar-
inn frá Irryggjunni á Akur-
eyri í næst síðuslu ferð sinni,
koni það á daginn, að á skip-
inu var niaður einn, sem ekki
ætlaði með. Maðúr þessi las
sig, eftir kaðli, niður í bát, sem
að skipshliðinni kom, og sáu
þeir, sem á bryggjunni stóðu,
áð hann misti vínilöskur úr
barmi sinum í bátinn. Lög-
regluþjónn er á hryggunni var,
sá það þó ekki. Maðurinn
slapp þvi upp til bæjarins og
þótti flestum hann ærið fyrir-
ferðamikill.
Maðurinn var síðan ákærð-
ur af nokkrum áhorfendum,
fyrir bannlagabrot. Og kann-
aðist liann við að hafa flult
,vín í land úr skipinu. En ekki
muudi liann hver selt hafði
honum áfengið, hann var þó
ódrukkinn þegar hanu fór um
horð.
Skyldi það ekki vera eins-
dæmi að niaður drekki frá sér
minnið * um það, sem skeði
áður en hann bragðaði vín,
það ætti að rannsaka.
Hér er líklega viðfangsefni
fyrir sálarrannaóknarfræðing-
ana — eða þá dugandi lög-
reglustjóra.
Eipn aj Eijrinni.
Stutt sn laggotí.
»Full speed«.
Þann 16. Okt. var haldinn
%
undirbúningsfundur og kosin
nefnd til þess að sernja lög
fyrir hásetafétag, er menn vildu
stofna. Nefndin hélt því næst
fundi hér um bil hvern dag í
vikunni, sem í hönd fór, stund-
um 4—5 tíma í einu. Og áðnr
en vikan var á enda var hún
búin að semja uppkast að lög-
um og aukalögum fyrir félagið.
Pann 23. Okt. (vikndaginn eftir
fyrsta fundinn) var 2. fundur
haldinn, og kom hann af að
samþykkja öll lögin, og eru þau
þó löng (31 gr.), 3. fundur var
haldinn 29. ökt., og var þá
iiosin stjórn, 4. fundur var
lialdinn 3. Nóv. og voru þar
samþykt aukaiögin (kauptaxt-
inn). Þar nieð var félagið full-
stofnað og iekið til starla á
nitjánda degi frá þvi fyrsti
var haidinn (að þeim degi með-
töldum). Er þelta sett liér til
eftirbreytni, og til þess að sýna
Bókband,
ódýrt en vandað fæst hjá
Guðmundi Höskuidssyni.
Frakkastíg 24.
fram á, hvað mikið má gera á
stuttuin tíma, þegar gengið er
að því með ötulleik.
Anðvirðilegt kvikindi
er það sem skrifað heíir undir
nafninu »gamall háseti« í Vísi,
tnóti grein B. J. Blöndal, er
getið var um í síðasta biaði.
Hann reynir ekki með einu
orði að hrekja útreikning B. J.
B., sem heldur ekki verður gert,
enda er það ekki tilgangur hans.
Tilgangurinn er að kom sér vel
við útgerðarmenn, því þó hann
skrifi undir dulnafninu »gamall
háseti«, þá vita allir hver hann
er. Hann er fyrverandi skip-
stjóri, sem heíir haft atvinnu
við 12 aura útgerð hér í bæn-
um, sem einskonar yfirmaður,
en sem nú hefir mist atvinn-
una þar, og skiifar svo þetta
til þess að bæta fyrir sér á
öðrum stað. Er ekki ótrúlegt
hvað menn geta veríð auðvirði-
legir?
Matthías Jochumsson
varð áíl.æður 11. þ. m. mán.
Akureyringar sáu sóma sinn í
því að halda honum stórt sam-
sæti þenna dag. En fleiri hugs-
uðu til lians en Akureyringar,
því honum barst á annað
hundrað heillaóska símskeyta
(þar á meðai skeyti*t'rá Georg
Brandes).
Slcáldið síra Matthías þekkir
livert mannsbarn hér á landi,
en mpnninn þekkja fáir.
Hér dettur hér í hug göm-
ul og íslensk saga um þá
Gunnar á Hlíðarenda og bróðir
hans, sem koinu frá útlöndum
og á Alþing. Þótti þá mikið til
þeirra koma, og voru engir þar
jafnvel búnir, en ekki hafði
dramb þeirra vaxið við utanför-
ina, þeir töluðn við hvern mann,
sem við þá vildi tala, og var
haft orð á þessu.
Þelta tninnir á síra Matthias,
því þó orðstýr haus haldi áfram
að vaxa jafnt og þétt eins og
hingað til, þau tuttugu ár, sem
hann, eftir öilum líkindum á
eftir óiifað, þá mun hann haida
áfram því að vera eins í við-
móti við lágan sem háan, ríkan
sem órikan.