Dagsbrún - 11.12.1915, Page 1

fremjið ekki RANQINDI DAGSl B I R 1 U í N f ÞOLIDBKKI RANQINDI
BLAÐ JAFNAÐARMANNA
ÖTGEFANDI: NOKKUR IÐNAÐAR- OG VERKMANNAFÉLÖG
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: ÓLAFUR FRIÐRIKSSON
23. tbl.
Reykjavík, Laugardaginn 1 1. Desember.
1915.
AliílMi og Alliir isa í iag A-li
Kosningin i dag.
í dag á að kjósa endurskoðunar-
fflenn bæjarreikninganna. Sam-
bandsnefnd verkalýðsfélaganna hér
í Rvík hefir sett upp lista rneð
tveimur reikningsfróðum mönnum
á, þeim Pétri Lárussyni úr Prent-
arafélaginu og Birni J. Blöndal úr
Hásetafélaginu. Kosningin fer fram
í bæjarþingstofunni (í tugthúsinu)
og byrjar kl. 12 á hádegi.
Allir sem hafa kosningarrétt til
bæjarstjórnar hafa það einnig við
þessa kosningu. Haflð konurnar
ffleð ykkur þegar þið farið að kjósa,
og set.jið x við A-listann.
Byrgja brunninn.
Það heyrist einstöku sinnum
sagt, að það sé ekki neitt auð-
vald t.il á íslandi, og þess vegna
þurfi hér ekki jafnaðarstefnunnar
við. En slíkt skraf er álíka viturt
og sagt væri um einhvern brunn,
að það þyrfti ekki að byrgja hann
af því að ennþá hafi ekkert barn
úrukknað í honum.
Einmitt af þvi, að íslenzkt auð-
vald stendur ennþá á veikum fót-
um (fó það hafi magnast geysi-
fflikið á þessu ári) ríður mikið á
að barátta sé hafin gegn þvi nú
þegar. Auðvaldið má aldrei fá að
setjast að auðsuppsprettum þessa
lands, eins og það situr við og
hefir náð tangarhaldi á auðsupp-
^prettum hinna landa Norðurálf-
unnar, og víðar. Þó mikill sé nú
þegar orðinn munurinn á ríkum
°g fátækum á Islandi, þá er bó
ekki ennþá staðfest það djúp milli
ríkra og fátækra sem er í öðrum
fflentalöndum, en engum sem skyn
ber á þjóðhagsfræði getur dulist
að sama tvískiftingin á lands-
íólkinu í fámenna ríkismannastétt
°g fjölmennan öreiga almúga, sé
ekki nú þegar tekið i taumana.
Og það er það, sem við jafnaðar-
^henn viljum að gert sé, og sem
aHir góðir drengir íslenzkir, sem
^hálið hugsa, vilja að sé gert. En
hver á að gera það; hver á að
taka í taumana? Alþýðan, þ. e.
bjóðin sjálf á að gera það. En til
^ss að geta það, þarf hún að trúa
^ eigin mátt og megin, en hætta
atlri embætt.is- og auðmanna-
^rkun. Sú þjóðtrú þarf að hverfa,
þeir menn séu betur færir til
tess að ráða í opinberum málum,
sem gengið hafa embættisveginn
og lært eitthvert hrafl í „gramma-
tík, og vitlausan framburð á Qrísku
og Latínu"*) eða þeir, sem hafa
getað hrúgað undir sig peningum.
Skynsemin hefir ekki aðsetur í
penipgabuddunni.
Alþýðumenn, sem skiija hvað
er að gerast í kringum þá, ættu
því framvegis eingöngu að greiða
alþýðumönnum, sem halda fram
alþýðumálstað atkvæði sitt, því
það er spor í áttina til þess að
byrgja brunninn, enda er auð-
og embættisklíkan nógu lengi búin
að draga alþýðuna á eyrunum.
Ölvesá.
Máttur gulls í glærum Btraumum
geisar fram í jötunmóði
óhindraður takmarks taumum
tryllist hátt að bakkaflóði,
geymir þrótt til stórra starfa
sterka hvöt til landsins þarfa.
Metinn ei að maklegleikum
máttur gulls á klöpp og sandi
ónotaður enn af veikum
öreigum í feðralandi,
kosta-auðugt hafdjúps hjarta
holar strauminn silfurbjarta.
Framtíðar i skauti skýru
skyldi vaxa dáðrík menning?
Náttúrunnar auðlegð djru
allir meta þarfa kenning?
og máttur gulls frá laudsins lindum
ljóma yfir dal og tindum.
J. S. Húnfjörð.
Alþýðupólitík.
Fram undan stafni rofar nú til
lands. Sá tími er kominn, að fá-
tækir kaupstaðarbúar sjá að þeir
hafa elt villuljós í st.jórnmálunum.
Nú er komið á 11. ár síðan við
fengum innlenda ráðherrastjórn.
Þá skiftu nokkrir embættismenn
fólkinu í landinu í tvo flokka með
fallegum nöfnum. Annar hét
Heimastjórnar- en hínn Sjálfstæðis-
flokkur. Báðir voru þeir fullir af
löngun til að frelsa landið, og öll
þessi ár hafa þeir verið að fást við
það. Þetta átti að gerast með
samningum við Dani. Loksins kom
svo langt að farið var að semja,
og höfðingjar úr báðum flokkum
*) B. Shaw.
fóru í þeim erindum til Dan-
merkur. En alt lenti í glundroða,
og . hringluðu menn mjög milli
flokkanna. Síðan reyndi sá flokk-
urinn sem kröfuharðari var að
semja, en kom engu áleiðis. Svo
deildu höfðingjarnir enn um stund,
þar til foringjunum þótti meiri
gróði að sættast. Þeir rendu niður
öllum þeim óbótaskömmum, sem
þeir höfðu ausið hver yfir annan,
og skriðu saman í Bræðingsflokk-
inn. Enn átti að frelsa landið með
að semja, en upp úr því hafðist
grúturinn. Þá sér einn „hers-
höfðinginn" sér leik á borði og
gerir uppreist móti herra sínum
og eyðilagði þá báða og flokkinn
með, en landið var eigi fremur
frelsað en áður. Loksins kom
fyrirvara-pólitikin. Tveir Sjálfst.-
menn hafa orðið ráðherrar, flokk-
urinn margklofnað og eyðilagst.
Eftir alt þetta strit við að „bjargaH
landinu með að semja við Dani,
og það hafa báðir flokkarnir reynt,
þá situr alt í sama horfinu, og
menn eru búnir að fá ’svo mikið
ógeð á samDingunum, að sjálfir
forsprakkarnir bannsyngja þá, og
enginn leggur þeim liðsyrði opin-
berlega. í stuttu máli: Embættis-
manna-pólitíkin er dauð og hefir
drepið báða flokkana og meira eða
minna spilt áliti allra þeirra, sem
hæst hafa galað í þessum skolla-
leik um völdin, þvi að þar eru
sigurlaunin. Flokkarnir hafa ráðið
til skiftis, og hver komið sínum
tryggu fylgismönnum í embætti
og vegtyllur.
En nú byrjar annar kapítuli í
pólitík landsins. Alþýðan vaknar
og sér að hún hefir verið leikin
grátt. Bændur eru byrjaðir að taka
höndum saman og hafa nú mik-
inn viðbúnað uridir landkosning-
arnar. Má búast við að þeim tak-
ist að koma að tveimur til þremur
mönnum. Er mælt að embættis-
klíkunni í Rvík þyki súrt í broti,
því að þeir þóttust vissir um að
koma „sínum“ mönnum í öll sex
sætin. En ef bændum tekst þetta,
þá mun varla líða á löngu áður
þeir hrinda af sér „sýslumanna-
okinu" í einstökum sveitakjördæm-
um. Þá hafa flokkarnir ekki á
annað að treysta en sina fáu eðli-
legu fylgismenn, kaupmenn, em-
bættismenn, og hyski þeirra, og
svo fátœklingana í bæjunum, og
á þá treysta þeir. Það á að verða
þrautavigi þeirra manna, sem í
10 ár hafa hringlað með stjórn
landsíns, skrafað margt en engu
komið áleiðis í þeim málum, sem
þeir þykjast hafa barist fyrir,
mannanna sem hafa sigað saman
flokkunum, alið á úlfúðinni í land-
inu, skammast sjálfir og borið
hver á annan æruleysisbrígzl, en
þess á milli sleikt sig saman
„við kjötkatlana". Á rústum þess-
ara hrundu flokka byggja nú al-
þýðumenn sina pólitik. Þeir þurfa
ekki að leita í mörg ár að við-
fangsefnum. Þau eru við hendina.
Skattarnir liggja á fátækum bæjar-
mönnum, öreiginn ber oft meiri
gjöld en stórríkur maður. Þessu
þarf að breyta, og verkamenn á
þingi munu fljótlega finna, hverir
geta borið skatta. Erlingur Frið-
jónsson, í bæjarstjórn Akureyrar,
hefir a. m. k. fundið, hvernig
breyta má álagningu útsvaranna
þar í bænum, eius og getið var
um í síðasta blaði. Þá virðist ekk-
ert til fyrirstöðu að landið tryggi
betur rétt alþýðumanna, láti líta
eftir að sjómenn séu ekki sendir
út í opinn dauðann á grautfúnum
manndrápsbollum. Þá er sjómanna-
vátryggingin ekki beinlínis sóma-
samleg. Ekkjur drukknaðra sjó-
manna fá 400 kr. eftir menn sína
látna, útborgað á fjórum árum,
og er búist við minni kröfum frá
þeirra hendi. Bankarnir haga nú
lánum sínum þannig, að varla fá
aðrir fé að láni, heldur en þeir
sem stunda útgerð eða kaupsýslu-
brall; er engín von að fátæklingar
geti rétt sig við, þar sem lög-
gjöfin öll er á móti þeim. Hún er
verk raanna, sem hafa látið hags-
muni efnuðu stéttanna sitja í fyrir-
rúmi, sem von var, þar sem verka-
menn hafa alt til þessa látið ginn-
a3t af fagurgala þessara manna
og látið þá fara með umboð sitt
í löggjafarþinginu, þótt ómaklegir
væru. Viðar.
»Trollstjóradýrkun«.
Blaðinu hafa borist nokkur bréf útaf
þeirri grein, og hefði yerið réttast að
láta „Einn“ svara þeim, en ekki er
það hægt, þar eð hann er kominn á
flot.
Einn bréfskrifarinn segir að greinin
ráðist á konur togaraskipstjóranna, en
slík er svo mikil fjarstæða, að manni
dettur í hug að bréfskrifarinn hafi alls
ekki lesið greinina sjálfur, heldur að
eins heyrt um hana Hitt er rétt, að
það andar kalt til kvenfólksins yfir-
leitt, úr greininni hans „Eins“.