Dagsbrún - 15.12.1915, Qupperneq 1

D AG S B R Ú
BLAÐ JAFNAÐARMANNA
ÞOLIÐ BKKI
RANOINDI
ÚTGEFANDI: NOKKUR IÐNAÐAR- OG VERKMANNAFÉLÖG
RITSTJÓRI OG ÁRYRGÐARMAÐUR: ÓLAFUR FRIÐRIKSSON
24. tbl.
Reykjavik, Miðvikudaginn 15. Desember.
1915.
Sólin, jólin
og okur auðvaldsins.
Margir landar, sem sá, er þetta
skrifar hettr átt tal við, heflr þótt
ótrulegt að auðvaldið erlendis
°kraði á sól-<kininu, en svona er
Það nú samt. í stórhýsum með
snaá-íbúðum (einskonar Bjarna-
borgir . í stórum stíl) eru þær í-
búðirnar sem snúa móti sól, seldar
10—20% dýrari en hinar, sem
snúa undan sól. Með öðrum orðum,
beir fátæku verða að kaupa sól-
skinið, sem skín inn um gluggann
bjá þeim.
t>etta var nú erlendis, en ekki
það betra hór hjá okkur, því
bér notar auðvaldið sjálf jólin til
°kurs og kúgunar. Margir hásetar,
Sem 12 aura útgerðin hefir, með
Því ag binda þá með löglegum
sarnningi, getað haft 3 — 7 hundruð
brónur af (af ]>eirra parti hálf-
órsettisins) eru um þessar mundir
larnir að verða peningaiitlir, og
verða fyrir jólin orðnir peninga-
laúsir. fetta veit útgerðarmaður-
lnn, og lika það, að háeetinn þarf
fá peninga til láns fyrir jólin,
nú eins og í fyrra, og hugsar því
§°tt til glóðarinnar að riota jólin
bil þess að kúga með þeim há-
Setann til þess að skrifa undir
ráðningarsamning svo óhagstæð-
atln, að hásetinn verður að gjalda
ðO—ioo kr. lán með mörg
hundruð króhum.
En slíkt okur 'má ekki líðast
7
lengur. Þú háseti, sem átt konu
°8 börn, og ert peningalaus orð-
lnn fyrir jólin, það er hart að hafa
0bkert til þess að gefa þeim á
bátíðinni nema daglegt brauð og
biolakaffi, en einmitt konunnar og
barnanna vegna máttu ekki ráða
k'S upp á sömu ókjörin og i fyrra.
Öefirðu reiknað út hve mikið
^beira þú hefðir fengið, ef þú hefðir
att hálfdrætti þitt frjálst, og ekki
Veriðj neyddur til þess að selja
b&ð útgerðarmanninum ? Ef þú
ert óvanur útreikningi, þá komdu
^ð viðskiftareikning þinn til rit-
stióra þessa blaðs, og hann reiknar
bá snöggvast fyrir þig (auðvit.að
bkeypis) hvað mikið þú hefðir
aít meira upp úr krafsinu, hefð-
lrðu fengið gangverð fyrir hálf-
ar*ttið þitt.
^ kemst ekki af án þess
fá lán, og getur hvergi fengið
að nema hjá útgerðarmanninum,
á taktu það samt ekki hjá hon-
Um- Parðu heldur til borgarstjóra
°8 fáðu hjá bænum 50 eða 100 kr.
ráðabyrgðalán, sem þú svo borgar
aftur í vor. Þú missir engin rétt-
'utli, þó þú takir slíkt lán, og hitt
er tífalt meiri skömm fyrir þig
sem frjálsborinn íslending, að láta
kúga þig til þess að gera þannig
lagaðan samning við útgerðar-
mann, að þú verðir að borga
4—500 kr. eða kanske meira
fyrir 100 krónu lán.
Það verður nóg atvinna, þó þú
ráðir þig ekki strax; flýttu þér
bara að ganga í Hásetafólagið, svo
þú verðir ekki álitinn félagsskítur,
og láttu ekki auðvaldið komast
upp með það, að nota sjálf jólin
sem vopn á þig, til þess að geta
okrað á þór, og seldu þig ekki
fjandanum og út.gerðarmanninum
i ár eins og í fyrra; þú varst
neyddur til þess þá, en nú, úr því
Hasetafélagið er stofnað og oiðið
svona öflugt, þarft þú ekki að
gera það.
Frá hásetum.
Einn skipstjóri
sagði að það hefðu verið „menn
sem ekki hefðu dugað á trolJurum"
sem hefðu samið aukalög (=kaup-
taxta) Hásetafélagsins. Sjálfsagt
ber að skilja orð skipstjórans
þannig, að honum finnist kaup-
taxtinn svo lágur, að honum
þyki það sem Hasetaf. fer fram á
i ekki sæmileg borgun fyrir aðia
en liðléttinga.
6 Rkpd. soin urðn 2 skpd.
Þorsteinn Guðmundsson yfir-
fiskimatsmaður biður þess getið,
að það sé honum algerlega óvið-
komandi hvað undiifiskimatsmenn
gera þegar þeir eru í vinnu hjá
útgerðarmönnum, eða öðrum og
að þetta mál því sé honum al-
gerlega óviðkomandi. Er þetta sett
hér eingöngu eftir ósk hans, en
mun algerlega óþarfi, því eftir því
sem „Dagsbrún" hefir frétt um
hann, hefir víst engum dottið í
hug að hann væri við annað eins
mál og þetta riðinn.
Endurskoðendakosningin
fór þannig að A-listinn fékk 91
atkvæði og B-listinn 104 atkvæði.
Kom því sinn listinn hvorum
manninum að. Kosnir voru því
Pótur Lárusson prentari og Þor-
steinn Þorsteinsson hagstofustjóri.
Hefir þessi kosning sýnt að al-
þýðan getur komið að mönnum
ef hún vill, og mun kosning
þessi verða til þess að ýta stórum
undir þátttöku alþýðunnar við
bæjarstjórnarkosningarnar sem
verða í Janúarmánuði.
Úr eigin herbúðum.
Atkvæðagreiðsla í Hásetafélag-
inu. Á fundi félagsins 12. þ.
mán. var samþykt svohljóðandi
tillaga:
Enginn felagsmaður má sigla
út til sjós á togara, (gerðum út
héðan) ef utanfélagsháseti er á
skipinu.
Þar eð þetta er viðbætir við
aukalög félagsins þarf að fara
fram um hana skrifleg atkvæða-
greiðsla, þar ekki voru nógu
margir félagsmenn á fundi. At-
kvæðagreiðslan fer fram hjá Sjálf-
boðaliðinu á skrifstofu „Dagsbrún-
ar“ í Gamla Bio. Eru félagsmenn
beðnir að fjölmenna á skiifstof-
una næstu daga og greiða atkvæði,
já eða nei, með eða mót tillög-
unni. Ennfremur eru menn beðnir
að svara spurningunum: Hvenær
ertu fæddur? Ertu giftur? Er
konan þín fertug í byrjun Ágúst-
mán. næstkomandi? Þessum
spurningum eru menn beðnir að
svara til þess að félagið geti
gengið eftir því að allir meðlimir
þess, og konur þeirra, sem hafa
kosningarrétt, verði tilfærðir á
kjörskrá.
A Imenni verkamanniifunduriim
sem auglýstur var í síðasta
blaði, var haldinn eins og til stóð
á Sunnudaginn var, í Bárubúð.
Fundur þessi fór mjög vel fram,
og var áhugi fundarmanna sýni-
legur á því, að fundarmenn —
sem munu hafa verið yfir fimm
hundruð — sátu kyrrir allan
fundartímann út. Útdráttur úr
fundargerð, verður ef til vill byrt
síðar.
Það þarf fleiri svona fundi!
Ölvesá.
Prentvilla varð í kvæði Hún-
fjörðs í síðasta blaði, í 2. v. stóð
holar í stað heillar. 2. v. átti því
að vera svona:
Metinn ei að maklegleikum
máttur gulls á klöpp og sandi
ónotaður enn af veikum
öreigum í feðralandi,
kosta-auðugt hafdjúps hjarta
heillar strauminn silfurbjarta.
Bifreiðarnar.
Hvað veldur að bifreiðarstjórar
hér í bæ ekki mynda félagsskap
til þess að bæta kjör sín eins og
aðrir verkamenn?
Bifreiðarstjóri.
Bókband,
óíiýrt en vandað fæst hjá
Guðmundi Höskuldssyni.
Frakkastíg 24.
Fidla, guitar, gramófón,
gramófónsplötur, horn, úrval af
nótum fyrir Piano og Harmoníum,
alt sönglagaverk Jónasar Helga-
sonar og fl. til sölu á Langaveg
22 (steinh.).
Á sama stað fæst Piano til
leigu nú strax.
Himinn og jörð.
Seint 4 ferð
eru sandlóurnar í ár. Þær eru van-
ar að fara í Septeraber, en nú undan-
farna daga (í miðjnm Désember) er
krökt af þeim meðfram allri strand-
lengjunni meðfram höfninni hér í Rvík.
Auðsjáanlega er mest af þessum fugl-
um (og kannske alt) ungar. Sandlóan
verpir einkum með sjó fram, en þó
nokkuð uppi á heiðum við vötn og
tjarnir. Sjálfsagt hefir sandlóan verpt
tvisvar á þessu góða ári, eins og marg-
ir aðrir fuglar, og munu þetta vera
seinni börnin hennar. í sandlóuhópnum
sem eru hérna núna, er töluverður
slseðingur af sendlingum, sem halda
algerlega hóp með lóunum. Sendling-
arnir eru alt árið hér við land; á vetr-
in við sjó, en á sumrin við vötn uppi
á há-heiðum
Hvað skyldi verða um þessa sendl-
inga, sem fyr voru nefndir, þegar ló-
urnar fara? Líklegast skilja þeir ekki
við þær, en lenda með þeim á eitt-
hvert flakk suður í lönd.
Tveir sbipgtjórar!
1 og l eru 2. Jú, það voru
ekki nema tveir! valihkunnir(!!)
skipstjórar, sem töluðu á móti
hinum sanngjörnu og sjálfsögðu
launakröfum Hásetafélagsins á
fundi í „Öldunni" nýskeð. Allir
hásetar vita hverjir það eru, en
má ég spyrja, fá þessir — ja, bíddu
við, hvað voru þeir margir, skulum
sjá; 1 og 1 eru-2. Ja, það er rétt
þeir voru — tveir — fá þessir
skipstjórar nokkurn mann um borð
í sm skip? Ekki skil ég það. Heyrt
hefl ég að meðlimir Hásetafélags-
ins hafi allir rétt upp hendina
þegar þeir voru spurðir að hvort
þeir væru ekki með því, að ráðast
ekki hjá þessum tveimur valin-
kunnufl!) skipstjórum, sízt hjá þeim
brosleita — 1 og 1 eru 2, og ekki
voru þeir nema tveir.
Jónas tvísöngur.
Yílhjálmur Vigfússon biður þess get-
ið að hann sé ekki höf. greinarinnar
um togaraskipstjórana, þó honum finn-
ist hún að ýmsu leiti góð.