Dagsbrún - 31.12.1915, Blaðsíða 1

tEMJID BKKi*1 A T T ÍVI rÞOLIO >Kt
J U Jr\ U O D n U 1N L ^01™
BLAÐ JAFNAÐARMANNA
GEFIN ÚT MEÐ STYHK NOKKDRRA IÐNAB/VI!- OG VERKMANNAFÉLAGA
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐAHMAOUR: ÓLAF'CR FRIÐRIKSSON
27. tbl.
Reykjavík, Föstudaginn 31. Desember.
1915.
Þetta tölublað
er siðasta tbl. þessa árgangs.
Kaupendur blaðsins eru vin-
samlegast beðnir hafa það
hugfast að »Dagsbrún« er seld
svo ódýrt að blaðið gæti ekki
á nokkurn hátt staðist, ef það
væri ekki borguð fyrir fram.
Menn verða því að taka því
með góðu, að þeir verða nú í
byrjun Jan. krafðir um 1 kr.
25 aur., borgun fyrir næsta
hálfa árganginn.
Bæjarstjórnarkosningin.
Eftir mánaðartíma eða svo
eiga að fara fram bæjarstjórn-
arkosningar hér í Reykjavík.
Alþýðufélögin ern búin að
koma sér saman um að hafa
samtök sin á milli um þátttöku
i þessari kosningu, og í kosn-
ingum vfirleitt framvegis, því
ætlun alþýðuflokksins er að
ná meirihluta í bæjarstjórninni
áður, en mörg ár eru liðin.
Kosningarrétt til bæjarstjórn-
ar hafa undantekningarlaust
allir karlmenn og alt kvenfólk,
sem er fullra 25 ára að aldri
og sem ekki hefir þegið af
sveit, eða með glæp glatað
mannorði sínu, og verið til
heimilis hér í Ilvík minst eitt
ár undanfarið. Giftar konur
hafa atkvæðisrétt þó þær séu
ekki 25 ára gamlar.
Kosningin fer fram leynilega,
og það er kosið um lista. Eftir
lögunum má með tölustöfum
færa til nöfn mannanna, sem
eru á listanum, og eins strika
út nöfn, en *ið þetta tapast
atkvœði jrá listanum.
Enginn alþýðnflokksmaðnr
niá því, málefnisins vegna,
flytja til nofnin á þeim lista,
sem alþýðnflokknrinn býðnr
fram, þó hann kynni fyrir sitt
leyti, að hafa víljað að röðin
væri öðruvisi, en hún er á
listanum.
Verkamenn á Akureyri
mynduðu við kosningarnir í
fyrravetur gott fordæmi, því
þar féllu atkvæði þau, er list-
»nn fékk, næstum undantekn-
ingarlaust á listann í heild sinni,
en kjósendur kaupmannalist-
úns höfðu hringlað svo á hon-
(með því að setja töluna
1 við neðri manninn, og 2 við
Þann efri), að það vantaði ekki
úema 20 tíl 30 atkvæði til þess
verkamenn hefðu komið
báðum sinum mönnum en
höfðingjarnir hvorugum þeirra
er þeir buðu.
Einkunnarorðið erþví: Ekk-
ert hringl með nöfnin á list-
anum. Við skulum sýna flokks-
bræðrum okkar á Akureyri,
að við kunnum að fylgja, með
fylktu liði, þvi merki, er við
höfum sjálfir reist, og að við
kunnum að að kjósa eins og
þeir.
Alþýðumeirihluti í bæjarstjórn.
þeir segja suinir höfðingj-
arnir: Hvað ætla alþýðumenn
með það að koma sinum mönn-
um að í bæjarstjórn?
Þvi er auðsvarað: Við ætlum
að koma þar að svo mörgum
mönnum, að við getum farið
að ráða bænum, ráða þvi hvernig
Reykjavíkarbœ er stjórnað; skilj-
ið þið það?
Hefði verið kominn alþýðu-
meirihluti í bæjarstjórnina nú,
hefðu áhugamál alþýðunnar
ekki verið látin sofa þar þeim
væra svefni, sem þau gera nú.
Togari fyrir Rvíkurba;.
Einkennilegt er það, að þó
svo virðist, sem allir bæjarbúar
séu svo gersamlega sammála
um að bærinn eignist sjálfur
togara, áð likindi eru til þess,
að sýna mætti þann mann fyrir
ærna peninga, sem játaði flónsku
sina eða skammsýni, með því
að segja að hann væri á móti
þessum togarakaupum, þá gerir
hin núverandi bæjarstjórn ekk-
ert til þess að hrinda þessu
afar þarfa máli áleiðis.
Hvernig skyldi nú standa á
þessu? Ætli að aðalorsökin sé
ekki sú, að flestir þeirra, sem í
bæjarstjórninni eru, finna ekki
til þess, þó ekki sé hægt að fá
fisk, af þvi þeir háfa nóg efni
til þess að kaupa sér niðursoðið
fiskmeti, frosnar rjúpur og kjöt
(hvernig kjöt er á bragðið fara
þeir fátækustu hér i Rvík nú
bráðum að gleyma).
Að bærinn keypti togara er
sæi bæjarbúum fyrir nægum
fiski til matar fyrir sanngjarnt
verð, mundi verða eitt af þeira
fyrstu málum er alþýðumeiri-
hluti kæmi i framkvæmd.
Byggíngar.
Annað mál, er alþýðuflo^kur-
inn mundi hrind'a í framkvæmd
er að láta bæinn fara að byggja.
Hibýlaskorturinn er orðinn al-
veg afskaplegur hér í Rvík, og
eiga menn þó ekki góðu að
venjast. Mörg hundruð fjöl-
skyldur búa i svo lökum húsa-
kynnum, að það er með öllu
óveijandi; eða skyldi nokkur
álita það sæmilegt, að láta börn
— komandi kynslóðina islenzku
— alast upp í húsakynnum,
sem ekki þætti hæfur bústaður
fyrir svín annarsstaðar — vegna
kulda og raka. Það er til reglu-
gerð um það hvernig híbýli
megi vera lökust hér í Rvík,
en það væri alveg eins gott að
sú reglugerð væri ekki til, úr
því ekkert er eftir^enni farið,
enda er bezta ráðið til að út-
vega bæjarbúum hæfar og ódýr-
ar ibúðir, ekki að setja reglu-
gerðir, heldur að byggja.
Og það er engu siður skylda
bæjarins að sjá borgurunum
fyrir hoilum og ódýrum ibúð-
um, heldur en að sjá þeim fyrir
vatni eða gasi, því eigi eru þær
siður nauðsynlegar.
Rærinn á nógar lóðir til þess
að byggja á, og nóg er grjótið
til, til þess að byggja úr, og
nógar, því miður nógar, yðju-
lausar hendurnar, sem fegnar
vildu vinna, ef vinnu væri ^ð
fá. Hvernig stendur nú á því
að bæjarstjórnin skuli ekki gera
neitt i þessu þarfa máli? Ja,
svarið verður líkt og í togara-
málinu, þeir góðu menn, sem
eru í bæjarstjórn, eru ekki í
vandræðum með húsnæði sjálfir,
og sumir þeirra eru stórhúseig-
endur sjálfir, svo það er í þeirra
hag að húsaleigan haldist sem
allra hæðst, en vitanlega mundi
það þegar hafa þau áhrif að
húsaleigan lækkaði, ef bærinn
færi að byggja að nokkru ráði.
Stutt en laggott.
Kaupmenn og embættismenn.
»Dagsbrún« berst af öllu afli
móti kaupmanna og embættis-
mannavaldinu, en menn mega
ekki álíta það skoðun blaðsins,
að allir káupmenn séu þjófar
eða allir embætjismenn ræn-
ingjar. í þessum tveimur stétt-
um eru auðvitað upp og niður
góðir og vondir menn, eins og
í öðrum stéttum, og rangt er
það sem einn kaupmaður sagði
við ritstjórann, að »Dagsbrún«
hafi sagt urn kaupmenn, að
þeir væru óheiðarlegir. Þvert
á móti er vafalaust meirihluti
þeirra mjög heiðarlegur, því
enn sem komið er, er það
ekki talið óheiðarlegt að selja
búðarvöru dýrara verkafólki i
kaupstöðum og fátæku sveita-
fólki, heldur en embættis-
mönnum, stórbændum og öðr-
um efnamönnum.
Islenzkt og útlent skyr.
Eftir Gisla Guðmandsson gorlafræðing.
Tekið moð leyfi höf. úr Búnaðarritinu.
Frh.---------
VIII.
Hvenær er skyr heilnæmastf
Á hverju stigi skyr er heil-
næmast til neyzlu er erfitt að
scgja, vegna þess að ekki er
fullkunnugt, hvort það eru af-
urðir mjólkursúrgerlanna eða
þeir sjálfir, sem hafa bætandi
áhrif á meltinguna. Úr viku til
hálfsmánaðar gömlu skyri er
auðvelt að rækta mjólkursúr-
gerla, en sé skyrið hálfs árs
eða þar yfir er mjög erfitt að
ná þeim úr þvi, enda úrkynjast
mjólkursúrgerlarnir jafnan við
langa geymslu í mjög súrri
næringarsamsteypu. Líklegast
þykir að mjólkursúrgerlarnir
sjálfir hefji baráttu í þörraun-
um gegn hinum skaðlegu ristil-
gerlum, og fyrir því þurfi að
komast sem mest af mjólkur-
súrgerlum i þarmana, til þess
að meltingin sé í lagi. Eftir
þessu að dæma ætti nýlegt skyr
að vera hollara en gamalt skyr,
og er það í fullu samræmi við
matarhæfi Búlgara; þeir búa til
skyr daglega og neyta þess
jafnótt allan ársins hring.
IX.
Heilnæmi íslenzkra mjólknr-
súrgerla.
Hvað viðvikur heilnœmi hinna
íslenzku mjólkursúrgerla hygg eg
þeir sé að minsta kosti jafngildir
hinum búlgþrsku, Fyrst og fremst
virðast íslenzku gerlarnir ná-
skyldir hinum búlgörsku, og svo
eru allar tíkur til að islenzku
mjólkursúrgerlarnir þróist ekki
síður i þörmunum, þvi að eg hefi
margreynt að þeir þróast bezt
við 3í—37° C., en búigörsku
gerlarnir nokkuð fyrir ofan 37°
C. Metschnikoff telur hina
mjóu, striklöguðu súrgerla í
búlgörsku skyri ha(a meát bæt-
andi áhrif á meltinguna, en nú
vill svo vel til, að i istenzku
skyri cru einmitt þesskonar gerl-
ar, og bera þeir meira að segja
perlubandssúrgerlana ofurliði,
þegar skyrið tekur að súrna.
Að skýr- eða súrmjólkur-
neyzla hafi yfirleitt góð áhrif á
meltinguna, á þvi leikur enginn
efi. Súrmjólkin hefir einkum
bætandi áhrif á meltinguna, álíta
menn; veit eg líka mörg dæmi
þess, að illkynjað garnakvef
hefir læknast með góðu skyri;
vil eg geta þess, að nokkrir menn
I hafa fengið hjá mér bœði búlg-
’ arska og islenzka súrmjólk lil