Dagsbrún - 31.12.1915, Side 4

96
DAGSBRÚN
Gamlar og- nýjar sögn- og
fræðibækur,
innlendar og erlendar, fást með iO°/o—7B#/o afslætti í
JókabúBinni á faugaveg 22.
l*eir sem þurfa að spara vegna dýrtiðarinnar, græða á þvi
að verzla \4ð Bókabúðina.
Fyrir sáttanefnd
stefndi Kristján Kristjánsson
skipstjóri, ritstjóra þessa blaðs
hér á dögunum, út af ummæl-
um í greininni »Trollstjóradýrk-
un« í 22. tbl. »Dagsbrúnar«.
Varð það samkomulag og sælt
milli þeirra, að þess skyldi getið
hér í blaðinu áð eigi væri átt
við Kr. Kr. í þessari grein, enda
mun enginn hafa haldið það.
I*ar eð engu var dróttað að
konum togaraskipstjóranna í
þessari nefndu grein, getur
ekkert verið móðgandi í henni
fyrir þær, hvorki konu Kristjáns
Kristjánssonar né aðrar.
„Opnið kirkjumar fyr^.
JEitt. af þeim mörgu og megnu
óreglum seih ennþá ríkja í þess-
um bæ (höfuðborg íalands) er það,
hvað seint kirkjur bæjarins hafa
verið opnar um hátíðir og má
það merkilegt heita. Frá mínu
sjónarmiði ættu kirkjur að vera
opnar tveimur tímum fyr on
ákveðið er að messa skuli byrja.
Það mun vera hjá mörgum fá-
tæklingum þessa bæjar, næstum
þau einu hátíðabrigði að fara í
kirkju og er þá hart. að þurfa að
standa einn til tvo tíma til að
bíða eftir áð opnað verði, og vita-
skuld í svo miklum þrengslum
að víð meiðslum liggur oft og
tíðum. Finst ekki safnaðarstjórn-
inni mál að leggja þenna ósið
niður, eða hver það nú er sem
ráðstafar þessu. Eg vil skora á
hlutaðéigeudur að kippa þessu í
Iag nú á í hönd farandi hátíð,
nema ef þeim herrum þykir uýj-
ársgleði sin ekki vera fuilkomin
nema þeir geti séð börn og gam-
almenni ásamt fullfrísku fólki vera
með hljóði og veini af þrengslum
að veltast þarna í lengri tíma.
Þetta finst mér að ætti að vera
nóg undir svona kringumstæðum.
Njáll.
Úr eigin herbúðum.
Hafnarfjarðartorin.
Svo sem getið var um i síð-
asta blaði sendj Ilásetafélag
Rvikur nokkra menn (6) á
opinberan fund er Hásetafélag
Hafnarfjarðar hélt. Héldu Rvik-
ingarnir margar ræður, en af
Hafnfirðiugunum tóku fáir til
máls (Davið Kristjánss., Sveinn
Auðunsson og einir 2—3 aðrir,
sem vér eigi kunnum að nefría).
Tala félagsmanna i Hásetafél.
Hafnarfj. mun vera nálægt (50.
Yerkamannafél. Dagsbrún.
t*ar hafa lagabreitingar yerið
á ferðinni, og þar af ein mjög
merkileg (tillaga frá Hejga
Bjjörnssyni). Eru ákvæði henn-
ar þannig, að þegar búið er að
samþykkja hana, geta hvorki
vinnuveitendur, verkstjórar, er
sjálfir ráða kaupgjaldinu, né
kaupmenn, er verzla með sömu
vöru og kaupfélag í Reykjavík
verzlar með, verið meðlimir.
Breytinh þessi verður vafalaust
samþykt, enda má það ekki
eiga sér stað, að nokkur mað-
ur sé i verkalúðsfélagi, sem
heíir hag af þvi að kaupgjald-
ið sé sem lægst, eða búðar-
varningur sem dýrastur.
Stjórn Hásetaf. Hafnaríj.
skipa þessir menn:
Björn Árnason form.
Guðm. Ólafsson ritari
Jón Sveinsson gjaldk.
Sveinn Jónsson
Ketill Greifsson.
Bóleg vikn.
í þessari viku hafa engar stefn-
ur verið birtar ritstjóranum.
Mjólkin.
Verðlagsnefndin heíir sett
hámarksverð á mjólk 22 aur.
pottinn. Sumir mjólkursalar
voru farnir að selja mjólkina
24 aura og einn jafnvel 25 au.
Dálítið gagn getur orðið að
þessari ráðstöfun, en gott lag
kemst ekki á mjólkursöluna
fyr en bærinn tekur hana í
sínar hendur.
Á Eyrarbakka er seld mjóilc
á 16Vs eyrir potturinn.
Sjö menn,
hvorki færri né fieiri, hafa komið
til ritstjóran8 og beðið hann gota þess
að þeir voru ekki höfundar „Troll-
Btjóra“ greinárinnar. Höfðu þrír þeirra
verið kallaðir á cintal, sinn áf hvorum
skipatjóra og spurðir að því hátíðlega
hvort þeir hefðu skriíað greinina.
Ritstj getur ekki orðið við tilmæl-
um þessara manna, því ef allir, sem
álitið kynni að vera að væru höfundar
greinariunar, bæðu um yfirlýsingu um
að þeir væru elcki höf. hennar, mundi
að lokum koma að þeim, sem hana
skrjfaði, en nafni hans hefir ritstj. ein-
sett sér að halda leyndu hvað sem
laular. Þeir sem tekið hafa greinina
til BÍn, eru því vinsamlegast beðnir
að láta alt hatur sitt lenda 4 ábyrgð-
armanni þessa blaðs*), sem með því
að taka nafnlausa grein, og neita að
segja nafn höfundar, tekur alla á-
byrgðina á sig, og þar með . .' .
Dómarinn.
Víða erlendis fer réttarhald fram
opinberlega og er oftast fjöldi fólks,
sem hlustar á. Saga sú er hér fer á
eftir, er frá Ameríku:
Dómari nokkur, sem var meira en
góðu hófi gengdi gefin fyrir að tala í
réttinum, sagði eítt sinn við vitni:
„Þér segið að þér haldið, en þér eigið
ekki að halda, þár eigið að vita. Ég
hélt líka i morgun að ég hefði látið
gullúrið mitt i vestisvasann minn, en
gleymdi því þá á þvottaborðinu“.
Þegar Dómarinn kom heim að afloknu
dagsverki sagði konan hans víð hann:
„Hvaða ósköp hefir þér legið á að fá
urið.þitt, fyrst þú sendir svona fjóra
monn, hvern á eftir öðrum, eftir þvi“.
*) Það er lika óhætt, homum verður
ekki óglatt af því.,
Dómaranum fór ekki að verðo um sel,
og tók að gruna margt. „Þú fókst þó
vonandi engum þeirra úrið?“ „Jú, ég
fékk auðvitað úrið þoim sem fyrst kom.
Hann sagði að þú hefðir sagt að það
lægi á þvottaborðinu, og þar lá það
lfka“. Það er sagt að dómarinn hafi
ekki verið nærri þvi eins gefin fyrir
að tala um allan fjandann í réttinum
eftir petta.
Verð á blöðum.
Morgunblaðið . . . 7,80 árg.
Vísir...............7,20 —
Eréttir.............7,20 —
Lögrétta............5,00 —
ísafold.............5,00 —
Dagsbrún þegar borg-
aður er fyrir fram
minst liálfur árg. i einu 2,50 —
Þjóðir í ófriðarríkjunum.
Niðurl. -----
í Ítalíu er þjóðin óskiftari, hvað
sjálfstæð tungumál snertir, en
önnur lönd jafnstór er nefnd hafa
verið í þessari ritgerð. Þó er töluð
Franska í nokkrum fjallahéruð-
um í Piemont og Þtjzka í nokkr-
um þorpum í Norður-Ítalíu, og í
norð-austurhluta landsins er nær
hálf milljón íbúa, hverra móður-
mál er Ladinska.
Eiginlega er Ladinskan ekki eitt
heldur þrjú tungumál, og heitir
það af þeim, sem hér er um að
ræða Púrlanska.
ítalskan skiftist í margar mái-
lýzkur, er skifta má í fjóra aðal-
flokka, som eru Suður-, Mið- og
Norður-ítölsku, og Sardinsku.
Gáfaður ítali sagði þeim er
þetta ritar, að tveir ólæsir bænd-
ur eða verkamann, annar úr
Norður- en hinn úr Suður-ftalíu
skildu ekki hvor annars mál, svo
ólíkt væri mál þeirra. Um Sar-
dinskuna er það að segja, að
margir tolja hana sérstaka tungu,
enda skiftist hún sjálf í minst
þrjár, hvor annari töluvert frá-
brugðnar mállýzkur.
í ritgerð þessari hefir þeirri
reglu verið fylgt, að nefna aÖ eins
þjóðirnar í þeim hluta ófriðar-
ríkjanna, sem or hér í álfu, og
verður því hér að eins talað um
þann hluta Tyrklands, sem telst
til Norðurálfunnar, en það er nú
minstur hluti þess, siðan Bulgaría,
Serbía, Grikkland og Montenegro
herjuðu á það hér um árið. f
þessum umgotna landshluta er
aðalþjóðin Grikkir, en næstir
þeim eru Býlgarar. Grískan er
— að BÍríú leyti eins og Albansk-
an — al-sjálfstæð grein á hinuiö
indó-evrópska málstofni. Tungu-
mál Tyrkja — er sjálfir nefna
sig Ósmana, nafnið Tyrkir er í
þeirra eyrum ónefni — er grein
af hinum tyrknesk-tatarska tungu-
málaflokki, sem er alveg óskyldur
indó-evrópska tungumálaflokkinum,
sömuleiðis hinum finsk-ugrjska.
Er þettta sett hér af því að það
er algeng villa — líka í islenzkum
kenslubókum — að telja Finna,
IJngverja, og Tyrki „Mongóla".
Auk Grikkja og Búlgara er
töluvert af Armenniumönnum,
Sýrlendingum og Persum o. fl.
þjóðum, þ. á. meðal hinum spönsku-
mæíandi Gyðingum, er nefndir voru
þegar sagt var frá Búlgariu. Er
þeina ekki getið hér, af því að þeir
séu svo margir, heldur af því að
saga þeirra er all-merkileg. For-
feður þeirra höfðu um margar
aldir átt heima á Spáni, týnt þar
tungu sinni, og tekið upp Spánsk-
una, og lifað óáreittir af Múha-
meðstrúarmönnum, meðan þeir
réðu ríkjum. En þegar Spánverjar
unnu aftur landið, ráku þeir
Gyðingana úr landi, og fluttu
margir þeirra þá til Tyrklands,
og tala niðjar' þeirra enn þann
dag í dag Spánsku, svo sem fyr
var sagt.
Þá hafa nú verið taldar þjóðir
í öllum ófriðarríkjunum hér í álfu
nema í Rússlandi, Verður sagt
frá þeim að ári (1916).
jjKveðjur
»Rúsnneskt rcttarfar«.
Hr. Athugull! „Dagearún'* er ekki
um að byrta grein yðar. Ititstjóranum
er satt að segja ekki um það að láta
dæma sig til svona líklegast 3 til J
mán. fangelsisvistar fyrir meiðyrði við-
höfð um dómstóiana, af manni, sem
ritstjórinn ekki einu sinni veit hvað
heitir, Skrifið greinina á ný og hafið
hana meiðyrðalausa, eða segið til nafns
yðar og takið svo sjálfur við málaferl-
um, er af greininni rísa.
Ritstjórinn biður þann félagsmann,
er fékk honum miða og peninga 4
síðasta Dagsbrúnarfundi, um að gefa
sig sem snöggvast fram við hann á
næsta fundi.
Himinn og jörð.
Smágreinar
með þessari fyrirsögn, hafa, að einu
blaði undantekinu, verið i hverju
tbl. frá hyrjun, og mun verða það
framvegis. Tilgangur þeirra er að
reyna að fá lesendurnar til þess að
taka sjálfir eftir náttúrunni og þar
með ausa af þeirri óþrjótandi lind un-
unar, er islenr.k náttúra býður börntim
sinutn.
Préntsmiðjaft-Gutfcnberg.