Dagsbrún - 08.01.1916, Blaðsíða 1

FREMJIÐ EKKI
RANQINDI
— -
DAGSBRÚN [§i
BLAÐ JAFNAÐARMANNA
GEFIN ÚT MEÐ STYRK NOKKURRA IÐNAÐAR- OG VERKMANNAFÉLAGA RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: ÓLAFUR FRIÐRIKSSON
1. tbl. Reykjavík, Laugardaginn 8. Janúar. 1916

Ijásetajélag Rvíkur.
Fund er ekki hægt að lialda
fyr en Miðvikudaginn 12. Jan.
(verður þá haldinn í Bárubúð
kl. 7 síðd.). Meðlimir félagsins
eru beðnir um að ráða sig ekki
á þilskip fyrir þennan fund.
Bacli.
Ranglátir tollar.
Kafji og sijkiirtollurinn.
Yegir eru lagðir, brýr eru
bygðar fyrir landssjóðsfé. Sam-
göngur með ströndum fram eru
styrktar af almannafé. Skól-
um landsins er haldið uppi af
því opinbera, og mikið af þvi
fé, sem til þess gengur, er tek-
ið með óbeinum sköttum úr
vasa þeirra manna, sem eng-
an möguleika hafa til þess að
nota þessi menningartæki. All-
ur fjöldi landsmanna verður
sökum fátæktar að fara á mis
við þá þekkingu, sem æðri
skólar landsins hafa að bjóða,
og samgöngutækjanna njóte
þeir frekast, sem efni hafa á
að ferðast á sjó og landi, og
þó geldur fátæklinguriun jafn-
háa fúlgu í landssjóðinn, eins
og sá ríki i óbeinum sköttum.
Blásnauður þurrabúðarmaður
leggur vegina og byggir brýrn-
ar handa þeim sem reiðhest-
ana eiga; hann geldur styrkinn
til skipaferðanna kringum land-
ið til þess að kaupmenn og
embættismenn geti létt sérupp
i sumarfríinu. Já, þurrabúð-
urinn, sem vakir nótt og dag
við fisk- og síldarveiði, hann
gerir þetta um leið og hann
drekkur kafíið sitt eða teið.
Enginn tollur er jafn ósann-
gjarn og kaffi- og sykurtollur-
inn.
Hann er ósanngjarn fyrir
þá sök, að mikill hluti lands-
manna getur auðveldlega losn-
að að miklu leyti við að gjalda
hann; sveitafólki, sem hefir
næga mjólk og smjör er innan
handar að losna við kaffidrykkj u,
en þurrabúðarfólk getur ekki
án þess verið að nota mikið
kaffi, sykur, te eða kakó, en á
öllu þessu hvílir þungur tollur
og hefir verir hækkaður fyrir
nokkrum árum. Árið sem sím-
inn var lagður ef eg man rétt.
' Já, eg gleymdi simanum áðanj
þið þurrabúðarmenn hafið lagt
ykkar skerf til þess að sími
yrði lagður til landsins og um
landið, en hvers hafið þið not-
ið i staðinn. Hver stórlyga-
sagan elti aðra eftir simanum
í fyrstu inn til kaupmannanna
og út frá kaupmönnunum til
ykkar og allar hnigu þær að
sama ósi, allar til þess að gera
ástandið ískyggilegra og til þess
að hækka verð á nauðsynja-
vöru. Þetta hafið þið grætt á
símanum, en fésýslumenn og
kaupmenn liafa grætt þetta ár
svo tugum og hundruðum þús-
unda skiftir á því að síminn
hefir fiutt þeim tíðindi um
hækkandi verð á fiski og síld.
Hér skal að eins nefnt eitt
dæmi af mörgum: Kaupmað-
ur Norðanlands frétti í gegn-
um símann, að síld væri að
stiga í verði á útlendum mark-
aði; hann bregður skjótt við og
kaupið 5—6 þúsund tunnur
síldar af útgerðarmanni, sem
ekki hafði verið eins fijótur að
ná í fréttina um hækkandi síld-
arverð. Nokkrum dögum seinna
seldi kaupmaðurinn þessa sömu
síld 50—60 þúsund krónum
dýrari, en hann keypti hana.
Þessar 50—60 þúsund krónur
græddi kaupmaðurinn á~einu
símskeyti, en hvað hefir þessi
kaupmaður lagt mikið til sím-
ans í öndverðu þegar hann var
lagður? sjálfsagt ekki eyri meira
en þú fátæki þurrabúðarmað-
ur, sem ástæðurnar hafa neytt
til að kaupa svo mikið af toll-
skyldri vöru: kaffi, sykri, kakaó
og tei, ef til vill leggur hann
minna til menningarþarfa, hann
á tvær kýr, svo hann getur
drukkið mjólk i staðinn fyrir
kaffi, hann kaupir smjör úr
sveitinni svo ekki þarf hann að
drekka kalfi með þurru brauði
eins og sjómaður í hákarlaleg-
um, eða fátæk síldarsöltunar-
kona.
En hver er leiðin út úr þessu
ósanngjarna tollmáli.
Uudunfarin þing hafa eitt
eftir annað fjallað um tollmál-
in og aldrei fundið rétta leið,
af þeirri einföldu ástæðu, að
rétta Jeiðin í tollmálunum verð-
ur aldrei fundin með óbeinum
tollum á nauðsjmjavöru. Með-
an munaðarvaran ein, svo sem
vín, tóbak og fl., gat borið toll-
ana í landssjóðinn voru óbeinir
tollar nauðsynlegir og réttlátir
og eru það enn, það sem til
munaðarvörunnar nær, en úr
því að henni sleppir eiga tekj-
ur landssjóðsins að vera fólgn-
ar í beinum sköttum, svo sem
eignaskatti, tekjuskatti og verð-
hækkunarskatti.
Nú sem stendur er ekki
goldinn tekjuskattur af beinum
útgerðar- og landbúnaðargróða,
tekjuskattinn gjalda þvi aðal-
lega kaupmenn, iðnarmenn og
embættismenn, en allur sá stór-
gróði sein fallið hefir í skaut
útgerðarmanna og bænda þessi
tvö síðastliðin ár, hefir verið
laus við tekjuskatt. Þessi af-
skaplega meinloka í skattalög-
gjöfinni, slafar óefað frá ofríki
útgerðarmanna og bænda á síð-
ustu þingum, hver ýtir þar
byrðinni af sér yfir á þann
máttarminni. Síðasta þing er
beztur spegill þeirrar myndar,
eins og það breytti í dýrtíðar-
málinu, talaði í tvo mánuði
um striðsskatt á land- og sjáv-
arafurðir, — sem hækkað hafði
í verði vegna striðsins — en
gerði ekkert annað en mála-
myndarkák, sem betra hefði
verið ógert, en svo auðvirðilega
gert.
Þeir skatfar sem eg hefi bent
á hér að framan sem framtíð-
ar tekjustofna tyrir landssjóð-
inn, verða þá þessir: Verð-
hækkunarskattur og tekjuskatt-
ur af eign og atvinnu.
Um verðhækkunarskatt er að
likindum ekki að ræða í nán-
ustu framtið, sem stóra tekju-
lynd fyrir landssjóðinn, en sjálf-
sagt er að hafa hann til þegar
á þarf að halda, og með sér-
stöku fyrirkomulagi gæti hann
komið til framkvæma þegar i
stað.
Tekjuskattur af eign og at-
vinnu er aftur á móti mjög
líklegur til þess að verða lands-
sjóðnum drjúg féþúfa, ef hann
væri hækkaður sæmilega, og
lagður á gróða af sjávarútvegi
og landbúnaði, eins og eðlilega
á að vera; slíkt nær engri átt
að draga undan vissar tekju-
greinar. Bóndi og útgerðar-
maður er jafn skyldugur til
þess að greiða skatt til þess
opinbera eins og iðnaðar- og
embættismaður og kaupmaður
og skatturinn á að hækka að
minsta kosti upp í 10 kr. af
100 krónum í hreinum árs-
gróða. Tekjuskattur af atvinnu
eins og hann er nú lagður á,
er ekkert annað en málamynd-
ar kák, 1 kr. til 4 kr. af hundr-
aði, og aldrei hærri en 4 kr.
þó gróðinn sé tugir og hundr-
uð þúsunda eins og hann er
hjá sumum útgerðarmönnun-
um þetta ár. Já, meira að
segja útgerðarmennirnir með
tugi og hundrnð þúsunda í
hreinum ársgróða, eru lausir
við þennan lága tekjuskatt.
Síðasta þing mundi eftir að
framlengja vörutollslögunum,
en það gleymdi, náttúrlega af
vissum ástæðum, að skattskylda
útgerðarmennina. Þingið, sem
ekki hafði ráð á þvi að veita
nokkur þúsund krónur til
kvennaskóla á Norðurlandi.
í framtíðinni býst eg við og
vona, að það verði stefna verka-
manna og jafnaðarmanna, að
koma skattamálum landsins í
betra horf en nú er, og fyrsta
atriðið á þeirri stefnuskrá verði:
Afnám kafíi- og sykurtolls.
Hærri tekjuskattur.
Verðhækkunarskattur.
Erlingnr Friðjónsson.
Úr eigin herbúðum.
Hásetafélag Hafnarfjarðar.
Meðlimir þess eru nú orðn-
ir yfir 70.
Hásetafélag Rvfkur.
í lögum félagsins er gert ráð
fyrir því að félagið hafi fastan
starfsmann. Kom til umræðu
á síðasta fundi, livort eigi væri
ráð nú að fara að framkvæma
þennan hluta laganna. Var
kosin 3ja manna nefnd til þess
að athuga málið. Þessir voru
kosnir.
Guðm. IÝristjánsson,
Ingvar Einarsson,
Jósef Húnfjörð.
Bróf.
p. t. Leitli 15. Des. 1915.
Kæri Óli!
Þó eg skrifi mig í Leith þá
er það í rauninni ekki alveg
rétt, því þangað má enginn koma.
Það er eins og Englendingar séu
að tapa vitinu, og hér er alt
orðið strangara en í Rússlandi.
Eg er á leið til Hafnar á e.s.
Island og við liggjum í Leith-
Docks, megandi ekki stíga fæti
á land. Alstaðar hermenn á
verði með steyttar byssur. Um
daginn lá við að þeir dræpu
einn ástkæran landa okkar, sem
var ekki nógu fijótur að segja
til sín í myrkrinu. Byssusting-
urinn var á leiðinni inn um
naflann á honum, þegar hann
gat stunið því upp hver hann
væri og hvert hann færi. Allir
landar, sem hér eiga heima,
verða að hafa skirnarseðilinn í
vasanum (en bóluattestið er
ekki heimtað), og þeir eru undir
ströngu eftirliti hvar sem þeir
fara. Læt eg nú þetta vera, en
»eg sló þá á mitt lær«, þegar eg
heyrði, að við mættum engin
ensk blöð fá um borð. Það er