Dagsbrún - 12.02.1916, Blaðsíða 3

DAGSBRÚN
21
fPfr* 6leytni9 ekki að gá að hvort þið eruð á alþmgiskjSrskránum!
Hvað gera menn erlendis?
m.
í Zúrich í Svisslandi hetir nú
rnn nokkur ár verið starfað
mjög að því að byggja hus
fgrir bœjarins jé, svo að bærinn
á nú hér um bil einn fjórða
hluta allra húsa i borginni, með
tilheyrandi lóðum. Bærinn byrj-
aði að byggja ytir sína eigin
verkamenn, menn sem unnu
við gas, vatnsleiðslu, og sam-
göngufæri bæjarins. Áður en
byrjað var að byggja var húsa-
leigan stöðugt að hækka, og
húsaskortur var mikill í borg-
inni. Árið 1907 veitti bæjar-
stjórnin, svo að segja einróma,
1,800,000 kr. til að byggja 225
hús. Málinu var skotið til borg-
arbúa, og voru 18,000 atkvæði
með, en 7,500 á móti. Hús
bæjarins eru að ýmsu leyti
betri en hús þau sem einstakir
menn byggja og leigja, einkum
af því að snyrtilegir garðar og
leikvellir handa börnum fylgja
þeim. Tölur þær sem hér fara
á eftif sýna muninn á ársleigu
fyrir ibúðir sem bærinn leigði,
og ibúðir í einstakra manna
eign:
Bærinn. Einst.m.
2 herb. og eldhús 280 kr. 310 kr.
3 — — — 360 — 430 —
4 — — — 430 — 570 —
Þá er ennfremur sá munur
á, að þó* að jöfn sé herbergja-
talan þá eru ibúðir bæjarins
betur bygðar og rúmmeiri,
heldur en i leiguhúsum einstakra
manna. Milli 1902 og 1909 liefir
húsaleiga i Zurich hækkuð um
29°/o hjá einstökum mönnum,
en síðan bærinn fór að eiga
hús hefir hann ekki hækkað
lejguna, enda miðað hana upp-
runalega við sannvirði bygging-
anna og sæmilegt gjald fyrir
fyrningu. Fróði.
Nýju bæjarfulltrúarnir svívirtir.
Á öðrum stað hér i blaðinu
eru hinar mörgu firrur hr. G.
Sv. i 9. tbl. »ísafoldar« hver
af annari brotnar á bak aftur.
í sömu grein er klausa sú er
hér l'er á eftir:
»Af þessu er það nú ljóst, að
það er hin mesta fávizka, ef
nokkrir menn hér ætla að gera
tilraun til þess að »slá sér upp«
hjá almúganum — verkalýðn-
um — á því að gaspra um
»jafnaðarstefnu«, er nauðsyn-
leg sé hér til þess að reisa
rönd við kúgun r>hölðingjanna
°g stóreignamannanna«(I) —
en svo eru allir aðrir titlaðir
en verkalýðurinn og í munni
»foringjanna« á það að þýða
sama sem hinir örgustu þrjót-
nr og bófar! Telja þeir fólk-
inu trú um, að alt ilt stafi frá
þessum mönnum, þeir séu böðl-
ar og blóðsugur, sem lifi á al-
menningnum, er þeir hneppi í
eymd og volæði og þar ætli
þeir sér að halda honum. Þess
vegna sé nú áriðandi að rísa
upp og — kjósa þá, »foringj-
ana«, í stöður þjóðfélagsins.
Þá geri þeir landið að ódáins-
akri og útrými öllum »höfð-
ingjum og stóreignamönnum«!!«
Það er með öllu óskiljanlegt
hvers vegna lir. G. Sv. með
þessu reynir að svívirða þá
Jörund, Ágúst og Kristján. Með-
limir verklýðsfélaganna vita
allir, að enginn þessara manna
sóttist eftir því, að vera settur
á lista, heldur þvert á móti
færðust undan því, enda átti
enginn þeirra sæti í Verklýðs-
sambandsnefndinni, er í'éði list-
anum.
En spurningin er: Hvers
vegna eru þessir menn svívirt-
ir fyrir þá sök eina, að almenn-
ingur sýnir þeim traust?
Ávarp
I til verkakvennafél. »Framsókn« í Rvik.
Kveðið 30. ian. 1916.
Htustið nú á, fögur fljóð!
Freyjusöngva kæra.
Ástavorsins vögguljóð
vil eg ykkur færa.
Heillagyðjur móðurmálsj
minninganna btómi!
Sálargöfug fljóðin frjáls,
Fósturjarðar sómi!
Dýpsta alheims auðnulind
ykkar dygðin merka!
Ódauðleikans mótuð mynd
móðurástin sterka!
Eigið þið i ykkar sjóð
öflug böndin trygða,
móðurástar glæsta glóð,
gultið allra dygða.
Og á leiðum lífstíðar
lærdóm fagran kennið;
móður ást og ættjarðar
ef pið saman brennið.
Framsókn ykkar efli ráð
undir kærleiksmerki!
Sýnt þið hafið hyggni, dáð,
hug og dug i verki.
Styrkir viljans viðnám bezt
víðsýnið frá tindum.
Ykkar frjálsa fylking berst
fyrir mannréttindum.
Kosninga við flokkaflug
frelsi ykkar metið!
Sýnið fylgi, sýnið dug,
sýnið hvað þið getið.
Pað mun reynast rökföst trú,
— rétt á skilning haldið —:
Yflrvöldin eru hjú;
alþýðan er valdið.
Lyftum engum andans dverg
upp til valda-deilda!
Standi traust sem stuðlaberg
stofnar verklýðs-heilda!
Sælt er stríð, nær sigrast þraut;
svo er von á friði.
Fegrist ykkar frelsisbraut
framtíðar á sviði!
Saman tengjum fagurt flest!
Framsókn má ei dylja.
Treystum félags-böndin bezt
bræðra’ og systra vilja.
Reynum öll um fold og fjörð
fagrar dygðir styðja.
Elskum forna fósturjörð,
frjálsa’ og hrausta niðja!
Ólán hendir hikandi
heims i véum flóknum.
Vopnum björtum, blikandi
beitum djarft í sóknum.
Yflrvegum vel í ró
vandamálin granna! —
Sýnum enga árás þó
æðri stéttum manna!
Rofni vonsku vélatjald!
veitist óskin þessi.
Heiiladís og heilagt vald
hugtök ykkar blessi!
Alþýðan með einum róm
ykkur syngi prísinn!
Færi ykkur broshýr blóm
blessuð gæfudísin!
Jósep S. Húnfjörð.
Styrknum
til skálda og listamanna fyrir árið
1916, hefir verið skift þannig:
Ásgrímur Jónsson málari 500 kr.
Brynjóffur Pórðarson málari 400 —
Einar Hjörleifsson skáld 1200 —
Einar Jónsson myndhöggv. 1500 —
Guðm. Friðjónsson skáld 600 —
Guðm. Guðmundsson skáld 1000 —
Guðm. Magnússon skáld 1200 —
Hannes S. Blöndal skáld 400 .—
Jóhannes Kjarval málari 500 —
Jóhann Sigurjónsson skáld 600 —
Kristin Jónsdóttir málari 500 —
Ríkarður Jónsson skáld 1500 —
(1000 til Rómferðar).
Torfhildur Hólm skáldkona 300 —
Valdimar Briem 800 —
Sviðingar.
Feír nægtir eiga gulls i gjöld;
graflr til handa lýðnum búa,
hylma þær yflr, blómum brúa,
fela þar undir voðans völd;
kveijandi’ um tíma’ og æfi alla
aumingja’, er tældír í þær falla.
Kveikt sé eg Mammon mikið bál
mannfórnun að hvar rikir vinna,
heyrandi kvein er særa sál —
svstranna pindu og bræðra minna.
M. G.
Spurning.
Hr. ritstjóri Dagsbrúnar viljið
þér skýra fyrir mér eftirfarandi
linur.
Af hverju segja ýmsir »heldri
menn« nú, að alþýðan sé vit-
laus, en meðan hún hnýtti sér
aftan í þá, að hún væri skyn-
söm? Verkamaður.
Ritstjórinn hyggur að þeir
muni segja innbyrðis nú, a.ð
alþýðan sé skynsöm, þó þeir
segi upphátt að hún sé vitlaus,
en að þeir hafi áður sagt sín á
milli að hún væri heimsk, þegar
þeir sögðu upphátt við »heiðr-
aða kjósendur« að alþýðan væri
skynsöm.
„Aftur-höfðingjar.
Leikrit eftir Jón Söng.
Gerist i Thors-havn í Febr. 1916.
Persónur:
Kláus ríld' lögmaður.
Konráð ráðagóði, bæjarstjórnarkosn-
ingarfulltrúalistaframboðsmeð-
mælandi og undirforingi í »fram-
fara«-flokknum »Aftur«.
Konráð: Eg skal gefa gott
ráð —
Kláus (sem er að skrifa skjal):
Komdu með það!
Konráð: Það er að við
hættum við að taka Svein-
björnsson að okkur, en höfum
nafnana í boði, og svo vil eg
ráða til-----
Kláus: Nei tak — eg kæri
mig ekki um íleiri ráð, og eg
vil ráða þér til að viðhafa ekki
svona orð aftur, svo neinn
»Aftur«-maður heyri, því það
segi eg þér, að eg og allir mín-
ir skildingar skulu styðja Svein-
björnsson! Og fyrir mér má
Þorlákur helgi gera hvað hann
vill í sinu háa húsi — sínum
háa himni á eg við. (Skrifar
nafn sitt undir skjalið).
Konráð: Hitt ráðið er, að
þið birtið ekki þessa yfirlýs-
ingu, því liann skopast bara
að henni, enda sér hver mað-
ur með viti, að hún sannar
ekkert.
Kláus: Ha! ha! ha! Nei,
veistu nú hvað, minn ráða-
góði Konráð, nú fer eg að
halda, að þú hafir ekki mikið
vit á pólitík. Skilurðu ekki,
að yfirlýsingin er eingöngu
gerð fyrir okkar menn meðal
almennings, þ. e. fyrir þá
heimsku og fáfróðu, sem trúa
á okkur, heldri mennina, þvt
þeir skynsömu og upplýstu
verkamenn kjósa eingöngu
með sinuin flokk. En sem
betur fer, eigum við okkur
öflugt vígi í fáfræði almenn-
ings! (tekur skjalið og fær Kon-
ráði það). Sjáðu nú um, að
hin 4 skrifi uníir, en mitt
nafn má hvorki vera efst, né
neðst, né i miðið, þvi eg vil
ekki að hann viti, að það er
eg, sem hef búið út yfirlýs-
inguna.
Konráð (tekur við skjalinu):
»Eg skil, þig langar ekki til
þess að verða skotspónn fyrir
háð hans og glens, þú ert með
öðrum orðum hræddur við
hann. En hér sé eg nú orð,
sem hann strax sér á, að þú
hefur skrifað skjalið. — Hér
stendur »nefnds«, slík orð við-
hafa ekki nema málafærslu-
menn. Á eg að skrifa undir
líka?
Kláus: Nei, blessaður!
Konráð: Því ekki? Eg sé
nú ekki, að Pétur sé svo mik-
ið meiri maður en eg!
Kláus: Ekki það? En það