Dagsbrún - 26.02.1916, Side 2

28
DAGSBRÚN
sumra hvorra, að taka lifrinu
af hásetunum, og hefði vafalaust
verið gert, ef Hásetafélagið
hefði ekki verið stofnað. Samt
reyndi einn útgerðarmaður, sá
djarfasti af þeim — eða, það
má líka segja sá ósvífnasti
— að taka milli l/3 °g */4
af lifrarhlut hásetanna með því
að reyna að fella lifrina úr 35
kr. niður í 25 kr., en sú til-
raun mistókst með öllu, svo
sem kunnugt er.
Líklegt er að mörg af minni
útgerðarfélögunum verði treg til
að ganga í félagsskap þennan.
Það hafa og stofnendur félags-
ins búist við, og þessvegna sett
i lögin ákvæði um það, að verði
verkfall á einu skipi, sem í fé-
laginu er, þá eigi hin öll að borga
þátt í skaðanum, er þetta skip
verður fyrir. Sýnilega er ákvæði
þetta sett í lögin til þess að reyna
að ná minni útg.fél. inn í fé-
lagið, því það' er lítt hugsandi
að hásetar fari fram á hærra
kaup á einu skipi, en öllum
hinum. Verði verkfall, verður
það því á öllum skipunum í
einu, það er að segja þeim, sem
ekki ganga að kjörunum sem
fram á yrði farið.
5 ára drengur
ráðstafar eignum sinum.
í November i haust andað-
ist 5 ára gamall, á Bíldudal,
sveinninn Guðbjartur Jónsson
(bróðursonur Björns J. Blön-
dal, G. Kamban, og þeirra
bræðra). Áður en hann dó, lét
hann kalla til sín leikbróðir
sinn, kvaddi hann, og gaf hon-
um Eimskipafélags hlutabréf,
er hann átti. Ennfremur bað
hann um að hafa kistuna hvíta
sem hann yrði lagður í.
Það mun vera einsdæmi að
ekki eldra barn ráðstafar eign-
um sínum.
Kvittun.
Hr. ritstjóri »Dagsbrúnar«,
Ólafur Friðriksson!
Til þess að kvitta fyrir mót-
töku ummæla blaðs þíns (síð-
astl. Laugardag) um mig og
hugleiðing mína í ísaf. út af
bæjarstjórnarkosningunum, skal
eg láta mér nægja að senda
eftirfarandi línur:
\
1. Eins og þér mun kunnugt,
skoða eg það endaleysu hjá þér,
að það að »vita hvað jafnaðar-
stefnan er« sé »satna sem að
vera jafnaðarmaður«, eða með
öðrum orðum, að engir nema
»jafnaðarmenn« viti, hvað jafn-
aðarstefnan (o: hinn fræðilegi
socialismus) sé. Ummæli mín
um, að hverju þessi stefna
eiginlega miði — eins og hún
er sett fram erlendis, og þaðan
er hún runnin —, eru alveg
hárrétt, enda getur þú ekki
neitað því (þótt þú færir orð
mín nokkuð úr skorðum, eins
og þú gerir í blaðinu). Hitt
kemur hér ekki til mála, þótt
þið þykist eitthvað vera að
»lappa upp á« þessa stefnu,
með breytingum, sem þið haldið
að hér geti gengið; jafnaðar-
stefna, ella verðið þið þá að
kalla glckar stefnu öðru nafni.
2. Eg býst við, að þú farir
nærri um, að grein þín muni
ekki raska sérlega miklu af því,
sem eg hefl sagt. Stuðning þann,
sem þú þykist sækja til »Sam-
verjans«, læt eg liggja milli
hluta. En á því er eg hissa, að
þú skulir spyrja um, hvers vegna
mér þyki það »furðalegt atriði«,
að þið álítið, að framleiðendur
í sveitunum (bændur) eigi sam-
leið (sameiginlega hagsmuni)
með verkalýð kaupstaðanna.
Ástæðurnar að því greindi eg í
hugleiðing minni og þarf þar
engu við að bæta. — Að þú
vitir, eins og eg, að draga má
»góðar hugmyndir«, sem ein-
hver flokkur vill bera fram (t.
d. einhver mál) niður i sorpið
með »æsingum og saurblaða-
rógi«, efa ég ekki. Hitt þykir
mér og líklegt, að þú viljir ekki
neita því, að jafnaðarmenn hafi
einhverjar »góðar hugmyndir«
að flytja, sem hægt sé að fara
illa með. Einnig ætti þér ekki
að vera ókunnugt með öllu, að
hvarvetna um lönd hafa komist
í stöður — fyrir atfylgji jafn-
aðarmanna, er þeir voru á
gelgjuskeiðinu — ýmsir »óhæfir
og ómögulegir« menn, en við
slíku ber að vara verkalýðinn
hér í tírna.
Þetta er ekki neitt dularfult,
svo að þú ættir ekki að þurfa
að vera að þreyta þig á að
spyrja!
3. Um »svívirðinguna«, sem
blað þitt kveður hina nýju bæj-
arfulltrúa verða fyrir, skal eg
aðeins segja þetta:
Þegar »foringjarnir« æsa lýð-
inn, og telja alla óalandi og
óferjandi nema hann og hans
menn, er hann eigi nú að fela
að fara með trúnaðarstörf þjóð-
arinnar (sem hinir hafi vanrækt
á hinn ósvífnasta hátt), hverja
ætlast þeir svo til, »foringjarnir«,
að verkalýðurinn kjósi? Ekki
einhverja úr sínum hópi, eða
hvað? Og máske umfram alt
forgönguniennina?! Eða er það
»svívirðing«?
Nei, Ólafur, við erum þó
ekki fæddir í gær. Hvað hinir
nýkjörnu bæjarfulltrúar ykkar
kunna að hafa sagt sérstaklega
um »lyst« sina, á fundum ykk-
ar, skiftir mig engu. Annars ber
ykkur, úr því út í þetta er
komið, að vera ekki um of
hörundsárir, — og með ósk
um, að ykkur lærist jafnaðar-
geðið, sendi eg þér
kveðju mína.
G. Sv.
Svarið verður sökum rúm-
leysis að bíða næsta blaðs.
Ritstj.
Kláus og Konráð.
Kláus ríki: Mér finst það
nógu gott, að við skyldum
geta drifið saman yfir 40 menn
á aðalfund i »Aftur«. Annars
ætlaði ég að segja------
Konráð ráðgóði: Við skulum
ekki spjalla saman fyr en í
næsta blaði — þú sérð að hér
er jú ekkert pláss fyrir honum
Gísla og þessum bannviri.
Kláus: Jæja þá.
Allir jafnir
fyrir lögunum.
Það er gullvæg regla, sem
allir kannast við í orði kveðnu,
en æði oft verður misbrestur á
í framkvæmdinni. Þekking og
auður finna ráð ög vegi til að
fara i kringum sum lagafyrir-
mæli, og gömul er hún samlík-
ingin af lögunum og kongulóar-
vefnum; flugurnar festast í vefn-
um, en stærri dýr sneyða hjá
honum eða rjúfa hann sér að
skaðlausu.
Allur »socialismus« á meðal
annars að stuðla að þvi að gera
þessa samlíkingu óþarfa og úr-
elta, en sjálfsagt verður það
ekki fyrirhafnarlaust á voru
landi fremur en annarsstaðar.
Vildi eg leyfa mér með línum
þessum að benda á eitt atriði
í þessu sambandi þar sem ekki
veitir af að verkamannasain-
tökin stuðli að jafnrétti gagnvart
landslögum, sem sé gagnvart
hinum svonefndu bannlögum.
í>að er kunnugra en frá þurfi
að segja að það var aðallega
alþýða þessa lands, bæði í
sveitum og kauptúnum, sem
varð þess valdandi að bind-
indis- og bannlagahreyfingin
varð svo ötlug að meiri hluti
alþingismanna sá sér ekki ann-
að fært, vegna kjósendanna, en
samþykja aðflutningsbann á á-
fengi. Satt var það að vísu, að
hún naut þar forgöngu ekki
allfárra annara manna; en þó
fór það svo að mikill þorri is-
lenskra embættismanna — aðrir
en prestarnir — gerðust þegar
í stað opinberir og harðsnúnir
mótstöðumenn laganna, og fóru
sumir þeirra ekki leynt með þá
skoðun sína að sjálfsagt væri
að brjóta lögin eftir fremsta
megni.
Allur þorri prestanna er þó
alveg þar undanskilinn; þeir
báru flestir gæfu til að styðja
bindindis- og bannlagamálið
eins og fleiri velferðarmál, fyr
og betur en hinir embætlis-
mennirnir, sem þjóðin hossar
þó með tvöfalt og þrefalt hærri
launum.
Bannvinum þótti það ískyggi-
legt, sern vonlegt var, er það
kom í ljós, að æðimargir lækn-
ar með áfengi í tyfjabúðum
sínum, sýslumenn, lagaverð-
irnir sjáltir og ýmsir kennarar
þess skólans, sem minsta kosti
til skamms tíma hefir verið eft-
irlætisskóli þjóðarinnar, — lat-
inuskólann okkar gamla —
gerðust einbfittir andstæðingar
þessara laga. — Enda hefir
reynslan sýnt að þaðan er þeim
hættan búin fremur en frá á-
fengisvinum meðal alþýðu.
Reynslan er að vísu ekki
löng, en ýmislegt má þó þegar
sjá af áhrifum laganna.
Út um sveitir þessa lands er
öll áfengisnautn sama sem
horfin nema lítilsháttar í ná-
grenni sumra kaupstaða. Það
er einróma vitnisburður allra
sannsögulla sveitamanna. —-
Áfengisknæpurnar ólöglegu t. d.,
sem voru nærrri því á öðrum
hvorum greiðasölustað meðfraro
þjóðveginum úr Reykjavik aust-
ur í sýslur, eru nú allar úr sög-
unni fyrir ári síðan, nema ein
— í Baldurshaga. Og jafnvel
húsráðandinn þar, Nielsen sá,
sem oftar en einu sinni hefir
verið sektaður fyrir ólöglega
áfengissölu, sagði ekki til neins
áfengis um síðustu áramót, svo
að ætla má að jafnvel hann
sé nú hættur lika.
Og það gleðilegasta við þessa
breytingu er það, að öllum ber
saman um að sveitamenn sén
nú þegar alveg hæltir að sakna
áfengisins og telji það mikinn
gróða sveitunum hvað lítið sé
orðið um það.
Sumir kaupstaðir og sjávar-
þorp, einkum þar sem lítið er
um skipagöngur, eru svipuð
sveitunum í þessum efnum —
áfengið er þar sama sem horfið,
öllum að saknaðarlausu.
En hinir eru þó því miður
ekki allfáir kaupstaðirnir þar
sem svo mikið ber á áfengis-
nautn, að sómi þjáðarinnar og
heill fjölmargra einstaklinga er
í hættu, ef slíku fer fram til
lengdar. Því verður ekki mót-
mælt með rökum, enda þótt
hilt sé satt jafnframt að and-
banningar Ijúga upp fjölmörg'
um lagabrotssögum og ýkja þ®r
sönnu til þess að koma óorði
á og vantrausti til bannlaganna.
Eg býst við að flestir lesend-
ur þessa blaðs séu eins og eg,
kunnugastir ástandinu hérna í
Reykjavík í þessum efnum, og
ætla eg því að snú máli minU
mestmegnis að því.
Er oss ekki öllum kunnug*
um hvaða menn það eru, sem
einkum brjóta bannlögin í þess-
um bæ?
Eru það ekki ýmsir óhlut'
vandir úllendingar á millilanda'
skipunum, og fáeinir drykkfeldif
togaraskipstjórar, sem gera sér
það að léþúfu að flytja áfengi^
hingað frá útlöndum, þvert ofap
í landslög, og selja vínhneigð'
um Reykvíkingum það með
okurverði (6—15 kr. flöskuna)?
— Var það í rauninni allglög*
sýnishorn og jafnframt blóðu^
skömm þegar Englendingar vo
að íinna ólöglegar áfengisbirgð>f
í millilandaskipum vorum, inö'
an um póstinn eða jafnvel x