Dagsbrún - 26.02.1916, Page 3

DAGSBRÚN
29
náðhúsi hásetanna? Skyldi þeim
ekki hafa fundist það skræl-
ingjabragur allgreinilegur, að
geyma t. d. brennivínskvartil
við hlið hinnar kollunnar þar,
og ætla að selja úr því íslenzk-
um »heldri mönnum« fyrir ærna
peninga?
»Heldri mönnum«, sagði eg,
því að það vita allir að fátækir
verkamenn eru ekki svo settir
í þessari dýrtíð, að þeir geti
keypt sér brennivínsforða á t.
d. 10 kr. flöskuna.
Og þeir vilja svö sem láta
telja sig með heldri mönnum
náungarnir, sem fara á »túr« i
hvert sinn þegar áfengisfleyta
er nýkomin frá útlöndum, enda
þótt bæjarfélagið hafi lítinn
sóma af þeim. t*eir hirða úr
kollum hásetanna erlendu vesl-
ingarnir, þótt dýrara sé en
venjulegur áburður, og setja
ekki fyrir sig þótt námsstyrkur-
inn eða mánaðarkaupið fari
fljótlega út úr landinu. Auk
þess eru það fleiri »heldri
menn« og varfærnari um of-
nautn alla, sem bjálpa til að
tæma kollur en fylla pyngjur
ágjarnra smyglara. Því að naum-
ast mun sá orðrómur gripinn
úr lausu lofti, að ýmsir »hált
settir« Reykvikingar og útlend-
ingar hér búsettir, fái við og
við vænar »forsyningar« bjá
smygiunum. Það eru þeir sem
þykjast of stórir til að hlýða
þessum »alþýðulögum« eða
»skrælingjalögum«, sem þeir
svo nefna, með hæfilegri(?)
virðingu fyrir alþjóðaratkvæði.
(Niðurl.)
Bannvínur.
Fyrirspurn.
í siðasta tbl. Dagsbrúnar er
greinkorn effir einhvern Þórð
Magnússon, sem nefnist: »Gjaf-
ir og fátækt«. í þessari grein
er, að minsta kosti ein setning,
sem nauðsynlega þarf útskýr-
ingar við, frá hálfu höfundar-
ins, því eins og henni er fyrir-
komið i nefndri grein, eiga
víst flestir óhægt með að skilja
hvað bak við hana liggur hjá
höf. Þessi setning er svo hljóð-
andi: y>Haldið bara áfram að
rila um »Samverja« o. s. frv.«
Ég vona að greinarhöf. láti
menn vita hvað hann meinar
með þessum orðum og einnig
vona ég að Dagsbrún flytji
bæði fyrirspurn þessa og vænt-
anlega útskýringu frá Þórði.
Guðgeir.
Mér finst þessi ummæli Ijós,
og að þau verði ekki skilin á
annan veg en þann, að því
meira sem »Mgbl.« riti um
»Samverjann« því augljósara
verði, hve fátæktin er orðin
mikil hér í Rvík. Annars væri
ekki á móti því að hr. Þ. M.
segði hvort hann átti ekki við
þetta.
Ritsijórinn.
Fyrir og eftir
bæjarstjórnarkosningarnar.
Félagið »Fram« sendi út
prentað skjal fyrir bæjarstjórn-
arkosningarnar, er bar fyrir-
sögnina »Ávarp til Kjósenda
Rey kj a vikur bæj ar«.
í »ávarpi« þessu stendur
meðal annars um kaup á
botnvörpuskipi fyrir bæinn:
»Um þýðingu þess hefir
mikið verið talað í sumum
blöðum bæjarins, og allir þeir
sem með því eru, geta verið
fullvissir um það, að þeir geta
ekki á nokkurn hátt greitt bet-
ur fyrir því máli, en með því,
að kjósa Thor Jensen, því
hann er verulega kunnugur,
og hefir þekkingu á slikum
málum, og allra manna best
fallinn til að hrinda því áfram«.
Þetta var nú sagt fyrir kosn-
ingarnar.
En viti menn! Þegar málið
kemur fyrir bæjarstjórn, þá er
hr. Thor Jensen heldur á móti
því, að bærinn kaupi togara.
»Fréttir« 20/2 segja svo frá orð-
um hr. T. J.
Thor Jensen taldi mikla ann-
marka á skipakaupum nú. Tvö ár
mundi taka aö fá smíðað botn-
vörpuskip og pað yrði 40~80°/o dýr-
ara nú en áður. Réttara mundi aö
leita fyrir sér um hagkvæm fiski-
kanp handa bæjarmönnum.—
Sjaldan mun það vera að
kosningabrellur komast svo
fljótt upp eins og hér hefir
orðið, og verður grein þessi
yonandi til þess að hr. Thor
Jensen dregur ekki meira úr
togarakaupunum en orðið er.
Þess skal getið, að þetta fyr-
nefnda skrumskjal, sem nefndi
sig »ávarp til kjósenda« var
undirskrifað: Stjórn félagsins
Fram og kosninganefnd fé-
lagsins Fram.
---il • lii ---
Landsmálapistlar
eftir
Borgfirðskan bóndakarl.
III.
Heyrt hefi eg það á sumum,
að þeír halda að járnbrautar-
málið muni skifta mönnum í
flokka áður langt liður, og
kann vel að vera að svo verði.
En ekki fer það mál langt
nema snerta skattana og toll-
ana. Hætt er við að tekjur
landsjóðs þurfi að aukast all
verulega, ef landið á að kosta
járnbrautarlagningu austur, og
hvernig á að auka þær? Er
þar nokkur önnur leið, en
fasteignar og tekjuskattur? En
svo er eitt við járnbrautarlagn-
inguna, sem ekki hefir verið
athugað sem skyldi, og það er
verðhækkun jarðanna á því
svæði, sem hún liggur yfir. Sú
verðhækkun gæti á næstu 50
árum eftir að járnbrautin væri
lögð, hæglega numið 100°/o.
Og hver ætti hana? Eftir nú-
gildandi lögum ættu þeir hana,
sem ættu landið. En er nokk-
uð réttlæti í því? Það fæ eg
ekki séð. Og þess vegna þarf
lög, sem leggi 4*/o skatt á alla
verðhœkkun mannvirkjalausra
jarða. Áður en slík lög koma
verða allir að standa sem einn
maður móti járnbrautinni. Áð-
ur en slik lög eru komin, er
varla hægt að ræða um að
leggja járnbraut, nema þá með
það fyrir augum að gefa ein-
staklingnum fé úr vasa heild-
arinnur. En það vilja vist fáir.
Listasafnið.
Ákvörðun hefir nú verið tek-
in um að láta húsið, sem reisa
á yfir listaverk Einars Jóns-
sonar, standa á Skólavörðu-
holtinu. Verður það suður af
Skólavörðunni, og hefir bæjar-
stjórnin, sem hefir gefið land
undir húsið, ákvarðað að það
sé ekki nær Skólavörðunni en
80 stikur (hvers vegna?)
»ísafold«, blaðið sem hr. Ól-
afur Björnsson erfði eftir föð-
ur sinn, Björn heitin Jónsson,
segir að safnið eigi að standa
80 ferstikur suður af Skóla-
vörðunni.
Má búast við að »ísaf.« mæli
í næsta blaði ástina,i fermílum,
guðsorðið í pundatali og vitið
eftir máltunnum — sitt eigið
vit ætti hún þó að mæla i
fingurbjörgum, til þess að þurfa
ekki að nota óvenjulega smáar
brotatölur.
Nýtt
jafnaðarstefnu-blað?
Ein af af aðalkröfum okkar
jafnaðarmanna, er það, að þau
af framleiðslutækjunum, sem
mikilvægust eru, séu opinber
eign, enda virðist ekkert vera
auðsæara, en að réttara sé að
láta bióín, apótekið, togarana
o, s. frv. vera eign bæjarins,
og láta bæinn græða á þessum
fyrirtækjum, lieldur en að láta
þau raka saman fé til þess að
fylla með vasa einstakra manna.
Nú er búið að ræða það
mikið um kaup á togara, fyrir
bæjarins fé, að jafnvel blað
þessa Finsens (Morgunblaðið)
er með því að bærinn eignist
togara, og það ekki til þess að
útvega mönnum ódýrari fisk,
heldur til þess að láta bœinn
græða á því. Með öðrum orð-
um: Morgunblaðið er farið að
predika jafnaðarstefnu, og til
þess að taka af öll tvímæli
um það, að þetta sé rétt með
farið, skal hér prentaður kafli
úr ritstjórnargrein, sem kom í
Morgunbl. þ. 21. þ. m. og hét
»Útgerð bæjarins« (leturbreyt-
ing gerð af Dbr:)
»En hvenær bærinn ræðst i þetta
fyrirtæki, þá verður það gert — eða
á að rainsta kosti að vera gert — í
þeim eina tilgangi, að afla bænum
tekna. Botnvörpungaúlgerð er arð-
samur atvinnuvegur, og bœrinn œtti
að gela grætt á honum, eigi síður
en aðrir, ef hann fer skynsamlega að
ráði sínu«.
En það er ekki einungis aó
Morgunblaðið vilji láta bæinn
eignast togara, heldur vill það
líka láta hann eignast vélbáta,
svo sem sjá má á kafla þeim
er hér fer á eftir (teknum úr
fyrnefndri grein:)
»Ef bærinn ætti nðkkra vélbáta,
þá mundu bæjarbúar daglega geta
fengið nýjan fisk með skaplegu verði
og bæjarsjóður samt haft hag af út-
gerðinni. En ef hann eignastbotn-
vörpung, þá verður hann að bugsa
eingöngu um það, að bæjarsjóður
græði á honum. Og það er auðvit-
að óbeinn gróði fyrir alla bæjar-
menn. En best væri það, ef bærinn
gæti eignast bæði botnvörpunga og
vélbáta, og svo mun fara þótt síðar
verði.
Lesarinn er beðinn að taka
eftir síðustu setningunni »og
svo mun fara þótt síðar verði«.
Með henni slær þessi Finsen í
borðið og segir: einn, tveir,
þrír, »vér« viljum láta bæinn
eignast bæði botnvörpunga og
vélbáta — og þar með er það
mál útrætt.
Því miður er hætt við að
»Morgunblaðið« verði ekki fast
á rásinni hvað jafnaðarstefn-
unni viðvíkur, Vindar eru —
svo sem kunnugt er — mjög
óstöðugir hér í Rvík, blása
sinn daginn úr hverri áttinni.
Merkileg uppgötvun.
Hr. landsverkfræðingur Jón
Þorláksson hefur gert þá merki-
legu uppgötvum að það sé hús-
nœðislegsi hér í Rvik., og talar
hann um þessa uppgötvun sína
á »Fram« fundi í kvöld. Þar
eð byggingafróðum mönnum
er leyft að koma á þennan fund
þó þeir séu ekki í »Fram«, er
búist við að það verði alls á
honum yfir 50 manns.
Verkamannakjördæmi.
Ut af grein Glúms í síðasta
tbl. Dagsbrúnar vildi eg mega
gera þessa athugasemd.
Við getum enganveginn gert
okkur að góðu að hafa ekki
frambjóðéndur til þings, að
hausti, nema í 2—3 stærstu
kjördæmunum. Sum tvímenn-
ingskjördæmi eru blönduð,
þannig að sjómenn og verka-
menn geta ráðið öðrum þing-
manninum. Svo er t. d. í Múla-
sýslum. Hvers vegna skyldu
Eskfirðingar og aðrir þurra-
búðarmenn í kjördæminu kjósa
Guðmund sýslumann á þing?
Hvað hefir hann gert fyrir þá
og hvað er hanu líklegur til að
gera? Ekki neitt, enda er lítilla
afreka að vænta af slikum
manni. Sama má segja um