Dagsbrún - 07.05.1916, Blaðsíða 3

DAGSBRÚN
63
Bakaramir og brauðin;
Fátt mun það vera núna á
þessum dýrtíðartímum sem
kemur eins tilfinnanlega við
almenning eins og háu pris-
arnir á blessuðum brauð-
unum; því það veit mað-
ur að fátæklingarnir verða að
neita sér um svo margt mat-
arkins, sem þeir efnaðri geta
veitt sér, og um leið sparað
sér brauð. En aðalfæða híns
fátæka er og verður brauð. —
Jeg ætla nú ekki að ræða
um það hér, hvort hægt sé að
frámleiða brauð ódýrari en nú
gerist, en það er annað í sam-
bandi við brauðin og brauð-
söluverðsfyrirkomulagið, sem
eg fæ ekki skilið. Jeg ætla að
skreppa dálitið aftur i tímann,
þegar bakararnir voru hér
helmingi íærri en þeir eru nú,
að þá sóttu allir kaupendur
brauð sin til bakaranna sjálfra,
og þá voru misjafnir prísar hjá
bökurum.
Þetta var nú um það leyti
sem kaupm. Thomsen aug-
lýsti mest um: Samkepnm lifi.
Það leið heldur ekki á löngu
að bakararnir fóru að hagnýta
sér það, þannig, að bakari einn
i vesturbænum stofnar útibú,
(brauðsölu) í austurbænum,
sem næst bakara þar. En það
þarf aldrei nema einn gikkinn.
Allir bakarar upp til handa og
fóta, og stofnuðu þeir útsölur
austur og vestur, norður og
suður, og nú eru þær komnar
um allan bæinn, og því miður
sumar af þeim í mjög óvisti-
legum kjallarakompum. —
Bakararnir hafa nú flestir
hest, vagn og mann til að aka
brauðunum á útsölustaðina, og
kostar það víst ekkert smáræði
víir árið. Ennfremur borga
þeir útsölumönnum 10% i sölu-
laun, en samt eru brauðin ekki
dýrari í útsölustöðum en hjá
bökurunum, ef maður kaupir
brauðin hjá þeim sjálfum, bök-
urunum að kostnaðarlausu, —
þetta fæ eg ekki skilið. — Því
ef bakararnir standa sig við
að fá 10—12°/o minna fyrir
brauðin sín á útsölustaðnum,
(og það hljóta þeir að standa
sig við, svo mikið kapp leggja
þeir á að íjölga útsölustöðum),
en þá segir það sig sjálft, að
brauðin eru of dýrt seld i
heimahúsum bakaranna.
Bœjarmaður.
Þorleifur Þórðarson
(Galdra-Leifl) var eitt sinn staddur
þar, sera rætt var um féfýkn ríkis-
tnanna, þá kvaö hann þetta:
Ekki neitt eg í þeim skil.
auðs er hrúgum safna;
en hvað hefir gengið guði til
að gjöra’ ekki alla jafna.
„Esther".
Nú eru liðnir dagar og vik-
ur siðan skipshöfninni á kútter
»Ester« tókst svo giftusamlega
að bjarga 38 sjómönnum frá
druknun, — og blöðin okkar
sem oft geta þess með mikl-
um fjálgleik haíi annarhvor Jón-
anna úr Borgarnesi eða Vil-
hjálmur af Akranesi verið hér
á ferð, hafa ekki getið um at-
burð þenna öðruvísi en sem
almennra smáfrétta, og ísafold
sem þykist vera »blaða best«,
hefir ekki tekið betur eftir
þessu en svo, að hún skýrir
rangt frá nafni skipstj., nefnir
hann Guðjón Ölafsson, í stað-
inn fyrir Guðbjart. *
Hver maður með meðal viti,
hlýtur að sjá að hér hefir
afreksverk unnið verið, og sjó-
mannastétt íslands til þess heið-
urs, að vert sé að á lofti sé
haldið. Að bjarga skipshöfnum
af 4 skipum úti í rúmsjó í of-
viðri, svo engir einusinni meidd-
ust neitt, útheimtir framúrskar-
andi góða stjórn, og það tileink-
ast skipstjóranum, sem er ein-
valdur stjórnari á skipi sínu,
og til þess að skipanir skip-
stjórans séu unnar svo alt fari
vel, útheimtir fljótvirka og dug-
lega menn, og það eru þeir
sem á sjó fara með Guðbjarti,
þvi hann er vinsæll meðal
manna sinna.
Dagsbrún reiknaði út um
daginn, að vinnukraftur hvers
tvitugs manns væri þjóðinni
60 þúsund króna virði, og raun
það sanni nærri. Sé vinnu-
kraftur þessara 38 sjómanna
metinn til jatnaðar 40 þús, kr.
ó mann, þá hefir landinu spar-
asl hér vinnukraftur fram
undir 1% miljón króna virði,
og hve mikil sorg og söknuð-
ur er hér úti byrgt, það verð-
ur ekki með aurum talið.
Hér hefir verið unnið það
verk, sem aldrei verður laun-
að, en mér finst, að landsstjórn-
inni beri fyrir þjóðarinnar
hönd, að sína lit á því.
Vill ekki Dagsbrún við læki-
færi skíra frá nöfnum þeirra
sem björguðu.
0. N. P.
Heppni fyrir iandið.
Nokkur hræðsla var í mönn-
um hér i vetur, um að ekki
mundi vera hægt að koma til
útlanda síld þeirri er aílast í
sumar. Nú hefir þessi hræðsla
sýnt sig að vera ástæðulaus,
því nú eru flestir útgerðarmenn
búnir að selja jyrirfram vænt-
anlegan sildarafla, svo þeir bera
engan halla þó Englendingar
reyndu að stöðva síldarúlflutn-
ing.
Uveravellir uitðir þaki.
Ferð inn í framtíðina.
Frh.
»Ætli þetta sé i Reykjavik?«
sagði eg við sjálfan mtg, og
fer að virða húsin fyrir mér á
ný. þó eg sæi þau illa í myrkr-
inu. Þá kviknuðu ljósin i kring-
um mig, maður kom út úr
húsi skamt frá, og hélt í sömu
átt og sá svarti hafði horfið í.
Eg gekk í veg fyrir hann.
»Hvað heitir þessi borg, sem
við erum i? spurði eg og tók
ofan (hattinn niður að hnjám,
eins og tíðkast af höíðingja-
sleikjum í Reykjavík). Hann
glotti og ansaði: aSpyrjið hana
að þvi!« og strunsaði leiðar
sinnar. Mér gramdist hálf-
partinn þetta svar hans, en
gleymdi því þó fljótt, því ljósin
kviknuðu eftir endilangri göt-
unni, og það varð bjart sem
skínandi dagur, — bjart eins
og eg hefi séð það bjartast i
erlendri stórborg. Eg hélt nú
i áttina sem þeír höfðu haldið
i, svertinginn og hinn — eg
þarf ekki að taka það fram að
hann var hvitur — og kom
brátt þangað sem gatan lá mjög
niður á við, og kom siðan að
þvergötu. Um leið og eg kom
þangað, bar að stóran lokað-
an sjálfhreyfivagn, og stað-
næmdist rétt hjá þar sem þria
eða fjórir menn stóðu við götu-
hornið. Þeir stigu upp i vagn-
inn, en hann hélt leiðar sinn-
ar jafn hljóðlaust og hann var
kominn. »Strætisvagn — lik-
legast rafmagnsbifreið«, sagði
eg við sjálfan mig.
Ur þessu fór að verða slæg-
ingur af fólki á götunni.
Tvisvar spurði eg þá er eg
mætti að þvi hvað borgin héti,
án þess að fá svar, og það
var með hálfum huga að eg
spurði að því í þriðja sinn
stúlku, er varð á vegi minum.
»Eruð þér útlenskur?« spurði
hún. En þegar eg játaði þvi
og sagðist vera kominn úr for-
tiðinni, hristi hún höfuðið,
sagði eitthvað um að eg ætti
að fara á atvinnuskrifstofuna,
og hélt leiðar sinnar.
Eg ráfaði nú um stund um
stund um ýmsar götur, mætti
mörgum, en talaði ekki við
neinn. Eg var mjög forvitinn
að vita hvar eg væri, og var
kominn að þvi að reyna enn
þá að spyrja um það, en þá
sloknuðu ljósin. Sólin var
ekki komin upp, en það var
orðið albjart; og við enda göt-
unnar sá eg Keilir langt burtu,
og við næstu þvergötu, er eg
kom að, blasti við Hengillinn,
mikill, fjarlægur, og snævi þak-
inn. Þetta hlaut að vera
Reykjavík.
liandsjóðsjárnid, sem
Jón Þorláksson átti að sækja til
útlanda, fór frá Noregi einum
degi síðar, en hann fór héðan
: rá Reykjavík. Mgbl.
Landlisti Alþýðuflokksins.
Mönnum hefir orðið töluvert
tíðrætt um landlista alþýðu-
flokksins, síðan Dagsarún birti
hann á dögunum. Andstæð-
ingunum hefir þótt það furðu
mikil biræfni að etja fram ó-
breyttum alþýðumönnum, móti
hinum glæsilegu ráðherralist-
um, þar sem Hannes, Sigurður
Eggerz og Einar ganga hver
fyrir sínu liði. Fylgifiskar
gömlu flokkanna hafa spurt,
hvað alþýðan ætti við með
þessari nýbreytni, hvers vegna
hún gæti ekki aðhylst gömlu
flokkana og þá «þjóðnýtu«,
»reyndu« menn, sem þar væru
á boðstólum.
Það er ekki tiltakanlega erf-
itt að leysa úr þessum spurn-
ingum. Alþýðuflokkurinn beitir
ekki fram mönnum úr sinnm
flokki, af því að þeir séu feit-
ari, fínlegri, betur klæddir held-
ur en ráðherrarnir og þeirra
nánustu sporgöngumenn. Held-
ur ekki af því hinir skóla-
gengnu »foringjar« séu ekki
lærðir í tungumálum, fornum
og nýjum, og ýmiskonar bók-
fræðum. Heldur ekki af þvi,
að fulltrúar alþýðunnar kunni
eetur að sitja á gildaskálum
yflr kaffi og víni, heldur en
forkólfar höfðingjanna. Þvert
á móti. Alþýðan býst við að
fulltrúaefni þau, sem hún fylkir
sér um, jafnist hvergi nærri á
við andstæðingana i þessum
efnum, að almanna dómi.
En hvað hafa þá fulltrúaefni
alþýðunnar fram yfir hina, sem
meir en bætir upp það sem á
skortir i fyrgreindum efnum?
Áður en það er skírt, er gott
að gíöggva sig á, hvað embætt-
ismennina hefir vantað til að
fullnægja kröfum alþýðunnar.
Par hefir þá vantað töluvert
margt. Við höfum haft lög-
gefandi þing síðan 1874, og
innlenda stjórn siðan 1903.
Allan þenna tima hafa háskóla-
mentaðir menn verið ráðandi
menn i þinginu. Það sem þar
hefir verið af bændum hefir
enga ákveðna stefnu haft, neme
ef til vill að hlvnna að land-
búnaði. Annars hafa þeir
hangið á lafaldi »lærðu mann-
og hlýtt forsjá þeirra. Verka-
menn hafa engir verið á þingi
fyr eða síðar, þó að það sé nú
orðin önnur fjölmennasta stétt
landsins. Af þessu er auðráðið
að embættismannastéttin hefir
ráðið stefnunni og ber ábyrgð
á því hvað þingið hefir gert
(og látið ógert af þeim endur-
bótum, sem voru því ekki um
megn að framkvæma).
Mú vaknar hin fulltrúalausa
alþýða af löngu móki og spyr
gömlu valdhafana: Hvað er
þá orðið ykkar starf ? Þeim til
hægðaruuka skulu talin upp
fáein atriði.
1. Peir hafa lagt skatta-
byrðina þvi sem næst jafnt á
alla menn í landinu, hvor
i