Dagsbrún - 21.05.1916, Síða 1

tBMJID EKKIj I fL^ i. -3 ■ I |^k| fpOLIDEKI
ranqiwdij | j y^j ^ n i| U IN LRAWQ,WPI
BLAÐ JAFNAÐARMANNA
I
GEFIN DT MEÐ STYRK NOKKURRA'JÐNAÐAR- OG VERKMANNAFÉLAGA RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐDR: ÓLAFDR FRIÐRIKSSON
20. tbl. Reykjavik, Sunnudaginn 21. Maí. 1916.

Landskosningarnar'
Svo sem menn vita, er nú
starfandi milliþinganefnd til
að athuga launakjör embættis-
manna og eftirlaunin »vinsælu«,
Fjöldi embættismanna hefir
setið á undanförnum þingum,
og hafa þeir séð svo um, að
sultarlaun fengu þeir elcki úr
sjóðnum, sem þeir höfðu lykl-
ana að. Einnig hefir oltið
meira og minna af molum á
hverju þingi, til ýmsra »dindla«
þeirra hálaunuðu, sem skjöll-
uðu þá við hvert tækifæri, skrif-
uðu lof um þá, og voru þeim
hjálplegir við kosningar.
Nýjar kosningar fara nú i
hönd. Ráðandi menn i gömlu
flokkunum eru hálaunaðir em-
bættismenn, og ætla þeir sér
sýnilega að halda áfram að
skamta sér sjálfir launin, því
hálaunaða embættismenn setja
þeir efsta á landlistana sína.
En alþýðan íslenska er tarin
að efast um hvort heppilegt er
að láta þá ákveða launin sin
sjálfa, og er þvi farin að hugsa
um að setja alþýðumenn á
á þingið, og lofa embættis-
mönnunum að sitja heima og
gegna störfum sínum.
BændasamtÖkin eru öllum
kunn og mótspyrna sú er þau
hafa vakið hjá »leiðandi« blöð-
um gömlu flokkanna. En nú
eru verkamenn að vakna.
Verklýðsfélögin eru búin að
stofna samband sín á milli:
Alþýðusamband íslands. Stofn-
þingið hefir staðið undanfarið
í Reykjavík, og þar verið full-
trúar frá þeim félögum, sem
náðst hefir til. Á þinginu kom
það í ljós að verkmenn voru
að verða vitlausir (!) eins og
bændurnir, — þeim datt í hug
að setja upp landlista til að
láta ekki embættismennina hafa
alveg lyklavöldin.
Þeir »hálaunuðu« og dindl-
arnir, sjá hættu þá er af þessu
leiðir fyrir »sjálfstjórn« þeirra,
vald þeirra i veði.
Nú voru góð ráð dýr.
Hvernig átti að koma vitinu
fyrir verkmenn? Varla dugði
að nota við þá sama ráðið og
og maðurinn, sem hálf-
gaf landinu símastöðvar-
húsið á Akureyri, notar til að
reyna að fá atkvæði bænda,
segja þeim að þeir séu svo
vitlausir að ekki sé til neins
að senda bónda á þing. Nei,
annað ráð var betra, það var
þessi aðdáanlega klausa, sem
kom í Norðurland 8. April
þ. á.
»Fullráðið talið að verka-
menn ætli að setja upp sér-'
stakan lista til landslcosn-
inganna. Forustumenn flokks-
ins í Reykjavík hafa sjálfir lítið
fylgi meðal verkamanna þar
og ætla því að sögn, að reyna
að sameina verkamenn um
einhverja »stærð« sem búsett
sé lengst í burtu og ókunnug í
Reykjavik, þvi »fjarlægðin gerir
fjöllin blá«! —
Allir geta séð hvað þetta er
skynsamlegt og góðgirnislegt.
Fjölmennasta stétt landsins vill
fá að taka beinan þátt i stjórn
landsmála, og um leið taka
þjónar embættismannanna, þeir
sem lifa á pólitik, til, og reyna
að gera manninn sem efstur
á að verða á landlistanum,
áður en nokkur veit hver það
er, tortryggilegan í augum al-
mennings. Ef verkamenn hefðu
þurft á einhverjuum óþektum
manni að halda, er átti heima
»sem lengst frá Reykjavík«,
þá hefðu þeir eflaust tekið ein-
hvern vinnumann austur á
Langanesi, en ekki Erling
Friðjónsson, mann sem þektur
er orðinn fyrir þáttöku sína i
opinberum málum, er í bæj-
arstjórn á Akureyri, og Kaup-
félagsstjóri verkamanna þar.
Nei, alþýðuféndur, þessi fluga
dugar ekki fremur en annað
er þið sendið til höfuðs al-
þýðulistunum. Verkamenn láta
enga hreppapólitík haja áhrif á
kosningar sínar, þeir skipa sér
allir sem einn maður um sinn
lista, án tillits til þess hvort
maðurinn er úr Reykjavík eða
ekki. Aðalatriðið er að mað-
urinn sé sannur alþýðuvinur,
og góðum hæfileikum búinn,
og það efast enginn um, sem
Erling þekkir.
Almúgamaður.
Jón Iitli S....
Litli Jón af litlu má
lítið taka, — fátt hann á.
Fjarðlægð í, við fjöllin blá,
fáir litla manninn sjá.
X
Ágjöfm.
»Vér skulum ei æðrast
þó inn komi sjór«.
Eg er nú að fara aftur út
á sjóinn, en áður en eg fer
langar mig til þess að skrifa
nokkur orð í Dagsbrún, af því
að eg er einn af þeim mörgu,
sem mállaus er á fundum, þó
mikið búi niðri fyrir.
Við töldum okkur visan sig-
urinn, þess vegna féll okkur
illa hvernig fór, og þótti í fyrstu
minna vert um það sem náð-
ist, en það sem ekki fékst.
Við komum þó lifrinni upp í
60 kr., og allir hásetar vita að
það var eingöngu verkfallinu
að þakka. Meira var þó um
vert, að við fengum treyst fé-
lagsskapinn, og fengum tæki-
færi til þess að sýna fádæma
góða samheldni, og jukum
með því það traust er við
höfðum á okkur sjálfum, um
leið og við fyrir það höfum
hlotið virðingu allra góðra
manna, já og jafnvel virðingu
peningapokanna, og þeirra
aumingja manna í skipstjóra-
stöðu, sem hafa orðið fyrir
því óláni að græða svo mikið,
(á striti okkar) að þeir hafa
fylst hroka, og, af menningar-
skorti, haldið að þeir sýndu
fyrirmensku í þvi að sýna
hrottaskap, þeim, sem lægra
voru settir.
En mest gagn að verkfallinu
tel eg fyrir mig vera hvíldina
sem eg fékk, þvi eg er sann-
færður um að eg hefi lengt lif
mitt um heilt ár með henni.
Það veitli sannarlega ekki af,
á hverju ári (og þá ekki sízt í
ár) að hásetar fengu hálfsmán-
aðar-hvíld, eftir vetrarvökurn-
ar, áður en þeir leggja í þann
þrældóm, sem það er að fást
við »kóðin við Hvalbak« (eins
og Guðleifur komst eitt sinn
að orði).
í fyrsta sinn á æfinni, hefi
eg, meðan á þessu verkfalli
stóð, miklast með sjálfum mér
yfir því að eg er íslendingur,
þvi nú fyrst hefi eg séð hvaða
kraftur býr i samtaka íslenzkri'
alþýðu, og að hún áður en
langt líður, mun taka stjórn
landsins í sínar hendur, og
koma á hér á landi þeim um-
bótum, sem það er skylda
okkar gagnvart sjálfum okkur
og heiminum, að koma á.
Fylkingum alþýðunnar og
auð- og embæltisvaldsins, er
ekki slegið saman enn þá.
Orusta sú er hér átti sér stað
var að eins byrjuin, en eins
og við vitum, og margsagt er
af einum af foringjum okkar,
(sem hamingjan hefir gefið
vald til þess með töluðu orði
sínu, að fylla mig og aðra
þeim guðmóði, sem þarf til
jjess að ganga til orustu við
það sem sýnist ofurefli) þá
liggur aðalorustuvöllurinn á
sviði alþingiskosninganna. Mun-
ið það alþýðumenn og konur!
Við hásetar áttum í höggi,
við fengum ágjöf, en dettur
nokkrum lifandi manni í hug
að við hirðum um slettur?
Togaraháseti.
Landhelgin
Þau lög sem okkur íslend-
ingum er allra mest ant um,
eru landhelgislögin, sem Danir
kosta tugum þúsunda árlega til
þess að sjá um að ekki séu
brotin, með litlum árangri þó.
Við íslendingar viljum sjálfir
hafa á hendi landhelgisvarn-
irnar, og höfum, til þess að
reyna að koma fram þeim
vilja okkar nú um nokkur ár
lagt fé í sérstakan sjóð. Okk-
ur er ant um landhelgislögin,
af því að þau eiga að varna
því að fiskurinn í sjónum,
sem annar aðalatvinnuvegur
vor er bygður á, sé upprættur
með óhæfum veiðiaðferðum,
og þess vegna er öll botuvörpu-
veiði bönnuð í landhelgi, jafnt
innlendum sem útlendum, og
það erjmikilsvirði fyrir sjáfar-
útveginn í heild sinni, að lögin
séu haldin.
Skammabréf?
Ritstj. þessa blaðs fékk tvö
nafnlaus bréf, um fyrri helgi,
og er annað þeirra prentað
hér. Bréf þetta var undirskrif-
að »Háseti« og skrifað með
ritvél.
»Hvert er það skitmenni sem
hefir gert sér einfeldni og fá-
vizku fátæklinganna að fé þúfu?
Hver er sá er farið ,hefir
land úr landi, gjammað fram
allar stefnur og skoðanir,
aldrei skilið neitt, aldrei unnið
neitt. En lifað eins og sníkju
dýr á vinum og vandamönn-
um, að svo miklu leyti sem
hann ekki hefir getað svikið
út úr einfeldningum og öðrum
sem hafa aflað sér brauðs með
heiðarlegu móti.
Farið land úr landi, stað úr
stað og alstaðar unnið sér fyr-
irlitning allra nýtra manna,
hefir nú kórónað skömmina
með verkfalli því er hann
heíir stofnað til meðal háseta,
og gert fjölda þeirra atvinnu-
lausa og leitt bölvun yfir heim-
ili og fjölskyldur, sem áður
hafa aflað sér brauðs á heið-
arlegan hátt. En alt heiðar-
legt er pest i hans beinum.