Dagsbrún - 04.06.1916, Side 3

DAGSBRÚN
73
verkafólks, og eins og við er
að búast, mætir hann megnri
mótspyrnu frá þeim, sem hafa
hag af því, að verkafólkið
standi á sem allra lægslu
þroskastigi, en það eru vinnu-
veitendur, og hafa þeir mikið
til síns máls, þó ranglátt sé;
þvi eftir því sem þeir fá vinn-
una fyrir minna verð, getur
ágóði þeirra orðið meiri, þeir
geta því að vissu leyti verið
heiðarlegir mótstöðumenn. Alt
öðru máli er að gegna með
þá, sem aldrei hafa verið vinnu-
þiggjendur eða vinnukaupend-
ur, heldur alla sína æfi lifað
sem snýkjudýr á þjóðinni, og
eru því sannnefnd þjóðaróþrif.
Þegar þessir piltar fara að
helia sér yfir verkafólk og þá
menn aðra, sem þora að láta
í ljósi álit sitt um réttmæti al-
þýðusamtaka til að bæta kjör
sin, þá eru þeir að auglýsa
líístarf sitt, sem vert er að
veita eftirtekt.
I3að er rétt að athuga litið
eitt, hvað þessir piltar hafa til
sins máls, til að berjast móti
alþýðunni.
Hingað til hefir þjóðin falið
embættismönnum næstum ein-
göngu að fargt með málefni sín
og hafa á því fundist ýmsir
gallar, sem óneitanlega stafa
að sumu leyti af vanþekkingu
þessara manna á sumum mál-
efnum. Hvernig er mögulegt
að embættismenn þeir, sem
aldrei hafa stundað neina erf-
iðisvinnu, geti gert sér fulla
grein fyrir því, hvers verka-
I^’ðurinn þarf við til að eíla
hagsmuni sína, enda er tæpast
sanngjarnt að heimta, að þeir
viti það eins og þyrfti.
Á hverju ári kemur heil-
mikið af útskrifuðum nemend-
um frá skólunum, og er vist
fremur fátítt að þetta fólk fari
að vinna erfiðisvinnu á eftir,
ef mögulegt er hjá því að kom-
ast. Embætti eru ekki nóg
handa þessum usla, svo þetta
fólk safnast utan um hvern
bitling, er leiðtogar þjóðarinn-
ar geta miðlað, en þó sumt af
því virðist ekki sem þarfast,
er öllu óhætt meðan enginn
er til eftírmálanna.
Ef að alþýðan færi nú að
hafa hönd i bagga með mál-
efnum, mætti búast við því að
þessir bitlingar smá fækkuðu
og er ei furða þó þessum
þjóðþrifagemsum þætti sinn
hlutur litið lagast við það.
Þess vegna skjóta þeir eyrun-
um undan húðinni nú og
reyna að púa lífi i hiha, næst-
um dauðu, pólitísku flokka
landsins, sem þeir hafa gerst
leppar fju'ir, og halda að al-
þýðan muni hafa mist alla trú
á sjálfri sér vegna aidrifa verk-
fallsins, nýlega, en timinn mun
skera úr því, hvort þeir reikna
það dæmi rétt. Frh.
G. Hj.
Borgað fyrirfram 2 árganga
blaðsins með 5 kr.:
H. K. Hverfisg.
Nýju hásetarnir.
Dettur nokkrum í hug að
blöðin »Vísir« og »Morgun-
blaðið mundu hafa barist af
meiri ákaía fyrir málstað auð-
valdsins móti alþýðunni, þó full-
trúar auðvaldsins — útgerðar-
mennirnir — hefðu átt blöðin?
Eg held ekki!
Sannleikurinn er sem sé sá,
að útgerðarmennirnir eiga sál-
irnar í hr. Vilhjálmi Finsen og
hr. Jakobi Möller — ef á ann-
að borð er gengið út frá því að
þeir hafi einhverja tegund sálar,
(dýrin, t. d. hundarnir, eru
taldir hafa sál), svo ekki er við
öðru að búast af þeim.
En þessi grein átti nú ekki
að vera um það náttúrufræð-
islega atriði, hvort J. Möller, V.
Finsen og hundarnir hefðu sál,
heldur um síðustu heimzku
þessara góðu manna, en það
er lofsöngur þeirra um nýju
hásetana á togurunum. Hver
er sannleikurinn í því máli?
Sá, að óvönu mönnunum hefir
verið l}rúgad í land af togur-
unum, og að þeir koma ómeiddir,
eiga þeir ekki sjálfum sér að
þakka heldur gömlu hásetunum
sem hafa orðið að orga sig hása
til þess að vara þessa mann-
garma við vírunum og öðru
sem þeir gátu drepið sig á.
Sjálfur.
Tvenuii- eru tíraarnir
fyrir ísafold. Árið 1909 voru
þrir merkismenn ritstjórar við
blaðið og auk þess Ólafur
Björnsson.
Nú er Gísli og Einar, í
hjáverkum báðir, enda flestir
hættir að kalla ísafold blað.
X.
Kveðjur.
S. J. Kaflarnir »Himinn ogjörð«
fara að koma aftur i næsta blaði.
gökabnðin á laugav. 4
— ,Antibvari8k‘ bókaverzlun —
MikiII afsláttur af brúkuðum
: : bókum. : :
Xlæiaverzlun
saumastoja
Guðm. Sigurðssonar
Laugaveg 10
selur ódýrt íataeíni
ekta litir. Fljót af-
g-reidssla — Vönduð
vinna. IVý íataefni
með hverju skipi, Sparið
peninga.
Auglýsingnra í Dagsbrún
veitt raóttaha í Bókabúðinni,
Laugavegi 4.
Stejnuskrá yHþýðujlokkrins.
í. Utanrikismál. Flokkurinn er mótfall-
inn því, að byrjað verði fyrst um sinn á
samningatilraunum um samband Islands
og Danmerkur, hinsvegar sé hagsmuna
landsins gætt vandlega í skiftum við Dani
og aðrar þjóðir.
2. Skattamál. Afnema skal alla tolla af
aðfluttum vörum. Fyrst og fremst koffitoll,
sykurtoll og vörutoll (um tóbak sjá lands-
verzlun), en til að standast útgjöld lands-
ins séu lagðir á beinir skatlar að svo
miklu leyti sem arður af framleiðsln og
verzlun er rekin sé fyrir hönd þjóðfélags-
ins, ekki hrekkur til gjalda landsins.
hessir beinu skattar séu:
a. Hœkkandi eigna- og lekjuskattur, þar
sem hæfilegur framfærslueyrir fjölskyldu-
manns sé látinn vera undanþeginn skatti
en siðan fari skatturinn smáhakkandi og
sé hlutfallslega mestur á mestum tekjum
og verðmestu eignum.
b. Verðhœkkunar skatlur af öllum lóðum
og löndum að því leyti sem verðhækkun-
in stafar af almennum framförum lands-
ins eða aðgerðum þjóðfélagsins. Skattur
þessi skiftist eftir ákveðnum hlutföllum
milli landssjóðs og sveilar- (eða bæjar)
sjóða.
3. Landsverzlun og -framleiðsla. Landið
taki að sér einkasölu á ýmsum vöruteg-
undum, fyrst og fremst: steinolíu, kolum
salti og tóbaki, taki þátt i atvinnu og fram-
leiðslufyrirtækjum svo sem: stórskipaútgerð
til íiskiveiða og fiutninga, síór-iðnaði,
námugreftri og þessháttar.
Þegar hvalaveiðar verða teknar upp aft-
ur, skulu þær eingöngu reknar af landinu.
4. Bankamál. Landið hafi umráð yfir
aðalpeningaverzlun landsins, skal í þvi
skjmi auka og etla Landsbankann.
Til að greiða fyrir hringrás peninganna
skal með heppilegri löggjöf stutt að stofn-
un sparisjóða og lántökufélaga með sam-
vinnusniði víðsvegar um landið.
5. Samuinnumál. Samvinnufélagshreyfing-
una skal styðja i baráttunni við kaup-
mannavaldið bæði með hentugri löggjöf og
ríflegum fjárveitingum til að útbreiða þekk-
ingu á henni.
6. Samgöngur. Áherzla skal fyrst og
fremst lögð á að koma samgöngum á sjó
í gott lag, einkum með bættum strand-
ferðum.
Frá kauptúnum skal leggja vel gerðar og
breiðar akbrautir til sveitahéraðanna. Hættu-
legar og illfærar ár brúaðar, og erliðir fjall-
vegir bættir og varðaðir. Járn-brautir, sem
verða lagðar í landinu skulu lagðar og
reknar fyrir opinbert fé.
Öll samgöngutæki séu þjóðareign. Einnig
síma- og loftskeytatæki.
7. Sávarútvegsmál. Mikil áherzla skal
Iögð á að bæta lendingar og gera bátahafn-
ir alstaðar þar sem bátaútvegur er rekinn.
Nákvæmt eftirlit sé haft með útbúnaði skipa
og báta. Vitar séu bygðir og sjóinerki auk-
in. Veðurathugunarstofa sett á stofn. Líf-
trygging sjómanna sé aukin og endurbætt
stórvægilega frá því sem nú er.
8. Landbúnaðarmál. Til þess að efla
hinn aðalatvinnuveg þjóðarinnar, land-
búnaðinn, og til þess að koma i veg fyrir
ofmikið aðstre}rmi fólks úr sveitunum til
kaupstaðanna, skal varið nægilega miklu fé
til tilraunastöðva, og til að útbreiða ókeypis
hagkvæma búnaðarþekkingu.
Ábúðarlöggjöfinni sé breytt leiguliðum
í hag, landsetum landsjóðs sé veitt lífstíðar
ábúð, en þjóðjarða- og ltirkjujarðasölu hætt.
9. Alþgðumeniun. Kappkosla skal að
bæta hana, sérstök áherzla lögð á að kenna
mönnum hagfræði og félagsfræði.
10. Dómsmál. Umboðsvald og dómsvald
sé aðskilið. Meðferð sakamála fari fram
opinberlega og munnlega.
11. Hegningarlöggjöfinni sé breytt í
mildari og mannúðlegri átt og stefnt að því
að bæta þá brotlegu, fremur en að hegna
þeim.
12. Trúmál. Trúarbrögð eru einkamál og
hinu opinbera óviðkomandi, komi þau eigi
í bága við þjóðfélagslífið.
13. Eftirlaun. Eftirlaun embættismanna,
eins og þau eru nú, séu afnumin.
14. Verndun mannslífa. Lög séu samin
er komi í veg fyrir að mönnum sé mis-
boðið með illri og ómannúðlegri vinnu,
hvort heldur á sjó eða landi.
15. Fálœkralöggjöfm sé tekið til ræki-
legrar endarskoðunar, aðaláherzlan lögð á
það að fátækrahjálpin sé hjálp til sjálfshjálp-
ar og að menn sem verða bjargarþurfa, án
þess að þeim verði með réttu umkent, fái
nægilegan stuðning án mannorðsmissis
eða mannréttinda.
16. Sáttasemjari Sérstakur maður sé
skipaður til þess að leita sátta milli verka-
manna og atvinnurekanda við verkföll og
verkbönn.