Dagsbrún - 11.06.1916, Qupperneq 1

IEMJID EKKI^n T I |\Y V ÞOLIÐ EKKI^
B~J U Au O D n U 1N L---J
BLAÐ JAFNAÐARMANNA
*
GEFIN ÖT MEÐ STYRK NOKKURRA IÐNAÐAR- OG YERKMANNAFÉLAGA RITSTJÓRI OG ÁRYRGÐARMAÐUR: ÓLAFUR FRIÐRIKSSON
23. tbl.
Reykjavik, Sunnudaginn 1 1. Juni,
1916.
Landskosningarnar.
Lista Alþýðuflokksins við
kosningarnar, sem fram eiga að
fara 5. ágúst i sumar, hefir nú
verið skilað til landskjörstjórn-
ar, og eru likindi til þess, að
hann hljóti bókstafinn C.
Á lista þessum eru, svo sem
kunnugt er, þessi nöfn:
Erlingur Friðjónsson (fráSandi)
trésmiður, Akureyri.
Otto N. Porláksson, verka-
maður, Reykjavík.
Porvarður Porvarðsson, prent-
smiðjuforstj., Reykjavik.
Eggert Brandsson, sjómaður,
Reykjavík.
Guðmundur Davíðsson, kenn-
ari, Rvík.
Búast má við þvi, að blöð
hinna flokkanna fari bráðum
áð reyna að gera þessa menn
tortryggilega, eins og þegar er
farið að gera það manna á milli.
Það veri því sagt strax: Menn-
irnir á lista Alþýðuflokksins
eru menn, sem aldrei, hvorki
með góðu né illu, hvorki fyrir
mútur né hótanir, munu svikja
málstað alþýðunnar, né víkja
frá stefnuskránni, þegar á þing
er komið.
Við íslendingar höfum nú
haft sjálfstjórn í 40 ár, og í öll
þessi ár hafa það verið embætt-
ismennirnir sem hafa ráðið, af
því þeim hefir tekist að telja
þjóðinni trú um að þeir einir
hefðu vit á landsmálum. Já,
þeir hafa laglega haft vit á þeim!
Þeir hafa hrúgað niður hand-
ónýtum og bandvitlausum lög-
um, öpuðum í blindni eftir út-
lendum lögum, án tillits til
þess, hvort slíkt hefir átt við
eða verið framkvæmanlegt hér
á voru landi. Og þeir hafahlaðið
gjöldunum á þá sem sízt máttu
við að bera þau, alþýðumenn-
ina.
En hvað hafa þeir látið ógert?
Alt, nær alt, hafa þeir látið
ógert.
Þær framfarir sem hafa orðið,
eru flestar til orðnar fyrir rás
timans og þrátt fgrir þingið. Og
hvað eru svo allar framfarir
hér á landi hjá því sem verið
gæti? Bíða ekki hundruð þús-
unda af dagsláttum af graslendi
eftir þvi að verða breytt i tún
og flæðiengi?
Hvað hefir börnum íslands
orðið úr fossanna og lauganna
ótæmandi og ómælda afli til
iðnaðar og gróðurs? Ekkert,
eða sama sem ekkert. En eru
líkindi til að sú stétt manna,
sem í 40 ár hefir verið við
völdin, og fáu komið til leiðar,
nema því, að skara eld að sinni
köku, muni koma á þeim fram-
förum, sem vordraumar ís-
lenzku þjóðarinnar spáhenni?
Ónei, líkindin eru engin.
Þess vegna verða nýir menn
úr nýjum flokk að komast á
þing. Þess vegna verða allir
góðir íslendingar, sem vilja vel,
að fylkja sér um lista Alþýðu-
flokksins við kosningarnar 5.
ágúst.
Stefnuskrá flokksins var birt
í siðasta blaði.
Til liðsm. Alþýðuflokksins
út um iand.
Þar eð ennþá er óráðið í hve
mörgum kjördæmum verðafram-
bjóðendur, af hálfu flokksins,
eru menn varaðir við að heita
nokkrum öðrum flokkum fylgi,
þar eð búast má við því að
frembjóðendur verði, af flokks-
ins hálfu, í fleiri kjördæmum
en enn þá hefir verið rætt um
opinberlega.
Kosningarnar og kaupamenn.
(Nl.). Nú eru það ekki
gömlu flokkarnir sem berjast;
þeir eru of máttlausir til þess,
en í fjörbrotunum reyna þeir
nú að sporna á móti Alþýðu-
flokknum og ota til þess leigu-
körlum sínum.
Eg skil varla i öðru en að
blöðin, að minsta kosti ísa-
fold, fari að þreytast á vinnu-
körlunum; þeir hafa sumir
gefið bakreikninga fyrir illa
unnið starf og enda er ekki
orðið óvanalegt, að sjá á eyru
þessara pilta í flokki þeim, sem
þeir hafa áður mest skammað
og svívirt. Eg held, að æfistarf
þessara manna geti tæpast fært
þeim mikla sæmd, nema ef
vera kynni í heimi andanna.
Það þarf að fletta skýlunni af
þessum fuglum, svo alþýðan
sjái þá við dagsins ljós, einsog
þeir eru.
Sú mun koma tiðin og má
ske fyr en varir, að alþýða
verður í miklum meiri hluta
um meðferð sinna eigin mála
og verða þá nógir vinirnir; en
þeir piltar, sem nú gala sem
leppar mótpartsins munu seint
villa alþýðunni sýn, hún mun
þekkja þá.
G. Hj.
Hugleiðingar
um landsrétt og skatta.
Eftir Glúm Geirason.
(Frh.).
Ef litið er til baka, á sögu
elztu þjóðanna, þá sést að
alstaðar þar sem þjóðfélög
hafa myndast, hefir hinn sam-
eiginlegi eignaréttur til lands-
ins upphaflega verið viður-
kendur, og allir einstaklingar
þjóðfélagsins þar með haft
jafnan rétt til að fá land til
afnota, ekki sem óskoraða eign,
heldur til leigu. En það, að fá
einstaklingunum rétl til að
kaupa og eiga land, er seinni
tíma verk, framkvæmt með
ránum og yfirgangi og stutt
með valdi (— auðvaldi), og
þeirri breytingu hefir allsstaðar
fylgt hóflaust auðsafn einstak-
linga og vonlaus örbyrgð fjöld-
ans. Þessi breyting hefir rugl-
að skoðunum manna á eignar-
réttinum, hann hvilir ekki á
manna lögum, þau hafa oft
gengið fram hjá honum, held-
ur hvílir hann á náttúrlegum
lögum. Hann er hreinn og ein-
hlýtur, hver sem brýtur hann,
hvort sem það er einn maður
eða heil þjóð, brýtur boðorðið:
»Þú skalt ekki stela«. Maður,
sem dregur fisk, ræktar gras,
byggir hús, málar mynd, smíð-
ar vél o. fl., hefur á hverjum
þessara hluta einhlítan eignar-
rétt, vinni hann fyrir sjálfan
sig, sem ber með sér rétt til
að selja, gefa eða ánafna öðr-
um þennan hlut; m. ö. o. alt
sem vér framleiðum með vinnu
vorri er okkar eign. En bjó
nokkur maður jörðina til, svo
hann geti krafist slikrar eignar
á henni, eða hluta af henni,
og þar með fengið rétt til að
gefa hana eða selja? Nei, eng-
inn af oss gerði það, hún er
aðeins aðsetur — staður vor
um stundarsakir — ein kyn-
slóðin tekur við af annari, og
allir eru þar sjáanlega með
jöfnu leyfi skaparans, enginn
getur því öðrum fremur talið
sér óskoraðan eignarrétt til
hennar. Eignunum má því
skifta í tvent: 1. Hina sameig-
inlegu eign: jörðina og allar
auðsuppsprettur hennar. 2.
Séreign einstaklinga, sem er
það, sem þeir framleiða með
vinnu sinni.
Af þessum ástæðum er eigi
hægt að tala um það, sem ó-
rétt eða skerðing á eignarrétti,
þó þjóðfélagið taki það til sín,
sem er eign þess. Þeir einstak-
lingar, sem hafa haft eignar-
ráð á landi, hafa fengið i sinn
vasa inntektir af því verðgildi
landsins, sem vöxtur og fram-
farir þjóðfélagsins hafa gefið
þvi, þess vegna getur ekki
heldur verið að tala um að
veita þeim uppbætur úr sjóði
þjóðfélagsins, þó þessar auka-
inntektir, verði af þeim teknar
— hvort sem þeir hafa notið
þeirra lengi eða stutt — þvi
það væri að halda óréttinum
við.
Með þvi að athuga skatta-
málin, kemur enn betur í ljós
hversu mikill óréttur er að fá
landið einstaklingum í hendur
(til eignar). Þegar þjóðfélögin
hafa tapað landinu úr höndum
sér, til einstaklinganna, og þar
með tekjum af því, hefir á
annan hátt þurft að hafa sam-
an tekjur í hinn sameiginlega
sjóð þjóðfélagsins, sem úr á að
greiða hin sameiginlegu gjöld
til framfara og viðhalds þjóð-
félagsins. Undantekninga lítið
hefir teknanna verið aflað með
því að gera kröfu til hluta af
vinnuarði einstaklinganna —
tollar lagðir á aðfluttar vörur,
— sem eðlilega kemur fram í
auknu verði [aðfluttujvörunn-
ar; um leið og menn kaupa
aðfluttu vöruna, fyrir verð
sinna framleiddu vara —
vinnuarð sinn — greiða þeir
jafníramt talsverðan hluta af
verðinu til hins opinbera, eða
m. ö. o. nokkur hluti af verði
aðfluttu vörunnar er tollur,
sem menn greiða um leið og
varan er keypt. (Nl.).
fað sem ekki má gleyma.
Bærinn þarf að annast kola-
kaup.
Bærinn þarf að fara að bgggja,
til þess að bæta úr húsnæðis-
eklunni. Jafnvel »Morgunbl.«
er nú farið að játa þetta.
Bærinn þarf að eignast skip
til þess að geta séð bæjarbúum
fyrir :nœgum og ódgrum fiski.
Bærinn þarf að koma upp
kúabúi til þess að geta séð
bæjarbúum fyrir nœgri, ódgrri,
bollri mjólk.
Blaðið »Vísir« flutti meðan
stóð á verkfallinu svivirðilegri
lygar gagnvart alþýðunni, en
nokkurt annað af blöðum óvin-
anna, (Morgunblaðið ekki und-
antekið).
Hvað?
Hvað ætli hásetar hefðu feng-
ið fyrir lifrina núna ef ekki
hefði verið neitt verkfall?