Dagsbrún - 27.06.1916, Qupperneq 2

82
DAGSBRUN
Almennur fundur
A
verður haldinn sunnudaginn 2. júlí næst komandi
í Bárubúð.
Par verður meðal annars rætt um kola- og olía-
kaup fyrir Reykjavíkurbæ í haust.
Verkaklýðsmenn, fjölmennið!
Neðri deild alþingis ályktar,
að skora á ráðherra íslands:
1. að útvega sem allra gleggstar
upplýsingar um verkamanna-
löggjöf í þeim löndum, þar
sem hún er fullkomnust, svo
sem um slysaábyrgð verka-
manna, um sjúkra, atvinnu-
leysis og ellistyrk verka-
manna, um gerðadóma í
ágreiningsmálumverkamanna
og vinnuveitenda, um vinnu
kvenna og barna í verksmiðj-
um og ella, o. fl. o. fl. — og
leggja skýrslurnar síðan fyrir
nsésta alþingi.
2. að semja, og leggja fyrir
næsta alþingi lagafrumvörp,
er lúta að hinu ýmsa, er i
fyrsta tölulið greinir.
Forseti deildarinnar (Ó. Br.)
ætlaði að bera þessa tillögu
undir atkvæði i einu lagi, þó
hún væri í tveim liðum, en
Pétur Jónsson frá Gautlönd-
um, óskaði eftir að tillagan
yrði borin upp í tvennu lagi,
hvor liður fyrir sig, og var það
gert. Fyrri liður tillögunnar
var samþyktur með 13 samhlj.
atkvæðum, en siðari liður til-
lögunnar var feldur með 9 á
móti 9. Þeir, sem greiddu at-
kvæði á móti seinni lið tillög-
unnar voru þessir:
Björn Hallsson, Eggert Pálsson,
Einar Jónsson, Guðm. Eggerz,
Guðm. Hannnss., Jón Jónsson,
H. Hafstein, Magnús Kristjánss.,
Pétur Jónsson, en Jón Magnús-
son (sml. Matth. ólafsson, Sig.
Sigurðsson, Stefán Stefánsson
og Þorleifur Jónsson) var einn
af þeim, sem ekki greiddi at-
kvæði, og var það sama sem
að vera á móti tillögunni, og
það var þó þingmaður Beykja-
vikur, þar sem verkamanna-
stéttin er lang Qölmennust á
öllu landi'nu. Jón Magnússon
hefir ekki þóst vera sendur á
þing af Reykvíkingum, til þess
að reka erindi verkamanna,
honum hefir fundist sér bera
fremur að reka erindi ann-
ara. Og væri það vel þess vert,
að sýna það gjör síðar.
Þekkir nú Lögrétta ekki mark
sitt lengur.
Sér hún nú ekki, að hver
einn og einasti heimastjórnar-
þingmaður er á móti, eða sama
sem á móti verkamönnum, að
tveimur undanskildum, Jó-
hanni Eyjólfssyni og Sv. Björns-
syni. Með þessu sýndu þeir
það, að þeir vilja ekki láta
verkamenn hafa lög sinni at-
vinnu og sjálfum sér til trygg-
ingar. P. J. hefir því þekt
flokksmenn sína er hann ósk-
aði eftir, að tillagan væri borin
upp í tvennu lagi.
Til hvers átti ráðherra að
aflaþessara upplýsinga um þessi
mál, ef ekki til þess, að láta
þá njóta góðs af því, sem upp-
lýsingar voru fyrir?
Flokki, sem vill vera í raun
og sannleika framsóknar-flokk-
ur, sæmir ekki að standa á móti
því, að Jög næst fjölmennustu
stéttarinnar i landinu séu aukin
og endurbætt, sér-staklega þegar
lögin, sem fyrir eru, eru mjög
ófullkomin. Getur nú Lögrétta
ætlast til, að verkamenn séu í
þessum flokki fyrir áhugamál-
um sínum, bæði með tilliti til
þessarar framkomu og svo fjöl-
margs annars, sem er ótalið.
Tveir þm.: Benedikt Sveins-
son og Hjörtur Snorrason fluttu
frumvarp til laga um slysa-
ábyrgðarsjóð sjómanna og dag-
launamanna. — Atti að veita
landsstjórninni heimild til að
verja alt að 5000 kr. hvort ár
(1916 og 1917) til slysa-ábyrgð-
arsjóðs, er kynni að verða stofn-
aður fyrir daglaunamenn og
sjómenn. Átti styrkveitingin að
vera bundin því skilyrði, að
Stjórnarráðið samþykti lögin,
sem félagið setti sér, og féð
kæmi því að eins til útborg-
unar, að félagsmenn væru
minst 500.
Heimastjórnar-foringinn Matt-
hías Ólafsson lét sér þau orð
um munn fara, er rætt var um
þessa sjóðs stofnun, að hægt
væri að hugsa sér, að hóa mætti
saman 500 mönnum til þess,
að taka á móti þessu fé, og svo
slitu þeir félagsskapnum.
Honum (M. Ó.) þótti ekki
rétt að veita þetta fé af því,
að þessi sjóður var ekki áður
stofnaður. Fyrir þessi ummæli
var M. Ó. átalinn, en enginn
af framsóknar-foringjunum
(Heimastj.m.) gerði það. Pau
hafa líklega verið úr þeirra
hjarta töluð.
Slíkt hæfir framsóknarflokki,
að vinna að engu, sem ekki
hefir verið byrjað á áður.
Pessu máli var visað til
Sjáfarútvegs-nefndar, en í henni
áttu sæti þeir:
Magnús Kristjánsson, Matth.
Ólafsson, Guðm. Eggerz, Stefán
Stefánsson, Skúli Thoroddsen,
Þórarinn Benediktsson og Sig-
urður Gunnarsson.
Þessi nefnd kom aldrei með
nefndarálit og aldrei var það
tekið til annarar umræðu, og
var því óútrætt.
í þessari nefnd voru heima-
stjórnarmenn i meiri hluta1),
1) Reyndar eru þeir ekki nema
3 og Sig. G. sá fjórði, en vitanlegt
er um Skúla Th., að hann hefði
orðið með hverjum, sem eitthvað
vildi fyrir málið gera.
svo þeir áttu hægt með að
koma málinu á framfæri, ef
þeir hefðu viljað.
Þetta eru nýjustu dæmí. Er
ekki dálítil framsókn í þessu?
Þvilíkt öfugmæli flokksheitið
það hjá Lögréttu.
Þá skulu nefnd nokkur
stærstu landsmálin, sem komið
hafa fyrir á síðustu þingum,
og er sanngjarnt og sjálfsagt,
að sýna hvernig heimastjórnar-
foringinn H. H. hefir komið
fram þar, er það sama sem
að sýna framkomu als floldis-
ins, að fáum málum undan-
skyldum, því oftast hefir llokk-
urinn óskiftur fylgt honum að
málum.
Enda er H. H. stoð og stytta
heimastjórnarmanna. Svo miklu
er hann fremri en hinir, að
ekki er annað sýnilegt, heldur
en að heimastjórnar-flokkurinn
Jognist út af, þegar H. H. fellur
frá. En svona er þá framkoma
þeirra lang-besta manns í þess-
um stórmálum: Á þingi 1907
vill hann stofna Skógvarðar-
stöðu með 5000 lir. árslaunum.
Starfann átti sá að fá, sem hefir
hann nú, maður að margra
mætra manna dómi, ómögu-
Jegur til að vinna þetta verk.
Þessu kom H. H. í gegn með
fylgi flokksmanna sinna, en
launin voru lækkuð niður í
3000 kr. En vissulega hefði
landinu verið betra, að fá hæfan
mann fyrir 5000kr., heldur en
þann er það fekk fyrir 3000 þús.
— Á sama þingi (1907) lagði
Stjórnin fyrir frumvarp um
læknaskipunina hér á landi.
(Báðherra var þá H. H. eins
og menn muna). Eftir því
frumvarpi átti hver læknir að
fá, er hans var vitjað, flutning
ókeypis, og fyrir læknisverk,
1 kr. fyrir fyrstu slund, 75 a.
fyrir aðra stund, 50 a. fyrir
þriðju stund, og 25 a. fyrír
hverja stund úr því, sem hann
var á ferð eða að læknisstörf-
um; en hálfu hærra gjald, ef
hann var á ferð eða að lækn-
isstörfum að nóttu til, milli
náttmála og miðs morguns.
Nokkrir heimastjói'nar-þing-
menn vildu samþykkja þetta,
en sem betur fór þá náði það
ekki fram að ganga. G. Björn-
son fylgdi því fast fram.*)
Einum af andmælendum
þessa frumvarps, reiknaðist svo
til, að það gæti kostað kr. 8,50
að vitja læknis til Reykjavíkur
af Seltjarnarnesinu til þess að
draga út eina tönn, ef læknis
væxi vitjað eftir náttmál. H. H.
sagði þegar þetta frumvarp var
lagt fyrir Nd.: »Eg vona, að
hin háttv. deild taki vel frumv.;
leyfi eg mér, að mæla sem best
með þvi«.
Ja, var það furða.
Hætt er við, að margur íá-
tæklingurinn hefði mátt vera
án læknishjálpar, ef þetta hefði
náð fram að ganga. En þetta
er nú framsókn. En fyrir hverja
er hún? Og hve holl er hún?
Á þessu þingi var heima-
stjórnar-flokkurinn ráðandi, en
með lijálp andstæðinga-flokks-
ins var það, að þetta frumv.
var felt.
’) Alpýöuflokkurinn vill lækka
takstann á læknishjálp, en hækka
aö mun laun læknanna og fjölga
þeim. - Ritstj.
Fátækt.
Hafi fjötra fært þig í
fátækt grimm og nöpur;
yfir höfði hanga ský,
háðung æfl döpur.
Sálin finnur sára til,
sorgir hugann þreyta;
fáir vilja ást og yl
öreiganum veita.
Yinir hverfa vegum af,
vanti fé i gjöldin;
týnist flest er gæfan gaf;
gleði, frægð og völdin.
Er á þaki hriðin hlær,
hylja skýin sunnu;
kuldagustur gnístir klær
gegnum klæðin þunnu.
Oft í þeirri örgu nauð
ertu af blundi vakinn,
við, að sáran biðja um brauð
börn þin svöng og hrakin.
Náðar lýðs ef leitar á
lengist gata að vinum
góðvinir ei gjörast þá
greiðugari hinum.
Níðist á þér nirfillinn,
naglir auðs og valda:
fyllist hatri hugur þinn:
Hverju er af að gjalda?
Vinnu er neitað þér, í þörf»
þótt hún bjóðist hinum,
arðsöm jafnan ætluð störf
auðugari vinum.
Litist þú um land og haf,
leitir eftir brauði:
virðist standa öllu af:
angist, kvöl og dauði.
M. G.
Borgað tvo árganga
fyrirfram með 5 krónum. Jens
Jónsson tsésm. Nýlendug. 19 B.
Þórður Sveinss., læknir, Kleppi.