Dagsbrún - 04.07.1916, Síða 1
IEMJIÐ EKKlj 1 ^ ^ LiC EZZ9 I I 1^1 |ÞOI.IDEKI
ranq,ndi j ij vj[ o d n u i\ L rawq,npi
BLAÐ JAFNAÐARMANNA
ÖEFIN ÚT MEÐ STYRK NOKKURRA IÐNAÐAR- OG VERKMANNAFÉLAGA RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: ÓLAFUR FRIÐRIKSSON
26. tbl.
Reykjavlk, þriðjudaginn 4. Júli.
1916.
Xosningin 5. ágúst
er að því leyti merkileg, og frá-
brugðin fyrri ára kosningum,
að hún snýst eingöngu um inn-
anlandsmál. Og þó eru af þeim
sex flokkum, sem taka þátt í
kosningunni aðeins einn ílokk-
ur, sem hefir ákveðna stefnu-
skrá í innanlandsmálum — Al-
þýðuflokkurinn.
Eldri flokkarnir — tveir Sjálf-
stæðisflokkar og Heimastjórn-
arflokkurinn, hafa árum sam-
an verið að rífast um Iands-
réttindi og haft þar ákveðnar
skoðanir(?), en hvað ber þess-
um flokkum á milli nú? Spyrj-
ið þá ekki að þvi, þvi þeir vita
það ekki! En spyrjið t-vo Sjálf-
stæðismenn hvort þeir séu með
því að afnema tollana, sem
þyngst hvila á alþýðunni, og
það er tilviljun, ef þeir ekki
eru sinn á hvoru máli. Eða
spyrjið tvo Heimastjórnarmenn
um, hvaða skoðun þeir hafi á
þjóðjarðasölu, verðhækkunar-
skatti, eða landseinkaverslun,
og það verður undir mönnun-
um komið, en ekki ílokkn-
um, sem þeir fylgja, hvort þeir
eru með eða móti.
Nei, gömlu flokkarnir hafa
enga stefnuskrá, og eru því
engir flokkar, heldur aðeins
klíkur, með það eilt fyrir aug-
um, að koma sinum mönnum
til æðstu valda. Til hvers?
Spyrjið flokksmennina að því:
Þeir vita það ekki!
j*á er þó að skömminni
skárri bændaflokkarnir tveir,
þeir hafa þó það ákveðna tak-
mark, að vinna fyrir bændur
á þingi, þó þröngt sé það svið.
Alþýðuflokkurinn aftur á
móti, vinnur fyrir alla þjóðina.
(Sjá stefnuskrána). Yerkamenn,
sjómenn, iðnaðarmenn og aðr-
ir, sem flokkinn fylla, vita, að
kjör almennings til sjávarins,
géta ekki batnað að miklum
mun, nema að þau geri það
líka í sveitunum. Þess vegna
4- meðal annars — berst Al-
þýðuflokkurinn (sem er sam-
band af félögum verkamanna,
sjómanna og iðnaðarmanna)
fýrir framförum allrar þjóðar-
innar. Berst fyrir þvi, að allri
fátækt verði útrýmt úr landinu,
én móti þvi að auðvaldinu líð-
ist að gleypa þjóðina.
Listi Alþýðuflokksins er
c
Sá, sem fylgir llokknum, en
neytir ekki atkvæðisréttar síns,
hanp svíkur bæði sjálfan sig
og framtíðarvordraum íslensku
þjóðarinnar.
Til sjómannanna.
Við verðum að nota okkur
af þvi, að við getum kosið hér,
áður en við förufh norður.
Enginn sjómaður, sem hefir
kosningarrétt, ætti að leggja af
stað, fyr en hann er búinn að
fara á bæjarfógetaskrifstofuna
og kjósa. Og þá auðvitað kjósa
c
Það er skylda okkar gagnvart
stétt okkar.
Hásetafélagsmaður.
Frá Noregi.
í vor ætluðu atvinnurekend-
endur í Noregi að stöðva nokk-
ur verkföll, með því að setja
verkbann (lock-out) á verk-
smiðjur er samtals unnu í um
70 þús. verkamenn og konur.
Brá þá stjórnin við og lagði
fyrir norska þingið lög, er heim-
iluðu henni að banna hvert
verkfall eða verkbann er henni
sýndist, og skjóta málinu til
gerðardóms; skyldi í þeim
dómi eiga sæti 3 menn er
stjórnin skipaði, en verkamenn
og atvinnurekendur skyldu
kjósa sinn manninn hvor, og
skyldu lög þessi standa jafn-
lengi og stríðið.
Jafnskjótt og lögin voru lögð
fyrir þingið, hófu verkamenn
allsherjar verkfall um endilang-
an Noreg til þcss að mótmæla
með því lögum þessum. En
það kom fyrir ekki, lögin voru
samþykt, og var þá verkfallinu
hætt, en verkamenn neituðu
að kjósa menn í dóminn og
með því viðurkenna lögin, en
það gerðu atvinnurekendur,
sem þó höfðu ekki siður verið
á móti lögunum (enda þau
til orðin, fyrst og fremst, sem
bragð á móti þeim). óvíst er
hvort lög þessi koma að haldi,
þvi ómögulegt er að neyða
nokkurn mann i frjálsu landi
til þess að vinna á móti vilja
sínum. Englendingar bönnuðu
verkföll hjá sér, og lögðu við
fangelsisvist fyrir foringjana,
en þrátt fyrir það hafa orðið
þar stór verkföll, t. d. kola-
námuverkfallið í fyrra, er einnig
var getið um í islenzkum
blöðum.
Stríðið.
Eftir fregnum er hingað hafa
borist síðustu dagana lftur út
fyrir, að bandamenn vinni lítils
háttar á, á vesturvígstöðvunum.
Tyeir alþýðuvinir.
Af því margir eru enn svo
skammsýnir, að þeir sjá ekki
að hr. Vilhjálmur Finsen, rit-
stjóri Morgunblaðsins, er al-
þýðuvinur, skal hér bent á eitt
atvik, er sýnir, að hann er það.
Hr. Y. F. hafði lengi gramist
hvað mikið seldist af »Morgun-
blaðinu«, þar eð hann er mað-
ur réttsýnn, og þvi vissi, að
blaðið, eins og það er, fult af
auglýsingum, hóli um »heldri«
menn, og upptuggnum og end-
urjórtruðum stríðsfréttum, eftir
útlendum blöðum, var alt
annað en holl andleg fæða. En
hvað gat hann gert? Ekki gat
hann, gagnvart auglýsendunum,
ráðið mönnum frá að kaupa
blaðið. Og þess þurfti heldur
ekki með, því honum kom
það snjallræði í hug, til þess
að fá almenning til þess
að hætta að kaupa blaðið,
að setja upp verðið á blað-
inu, úr 3 aur. uþp í 5 aura
(sunnudagsbl. úr 5 upp í 10
aura). Morgunblaðið kostar því
nú yfir árið keypt í lausasölu:
313 blöð á 5 aura 15,65
52 blöð á 10 aura 5,20
Kr. 20,85
Og þetta hefir Finsen bara
gert fyrir alþýðuna!
★
¥ ¥
Þó fáir vissu áður að hr.
Finsen væri alþýðuvinur, vissu
allir það um hr. Jakob Möller,
ritstj. »Vísis«, að hann er ein-
dreginn alþýðuvinur, eins og
bezt má marka á því, að hann,
meðan á hásetaverkfallinu stóð,
lét blað sitt daglega flytja um
það lygafregnir, er sköðuðu há-
seta. Annars er vert að geta
þess hér, að hr. J. M. er afar
fjölhæfur maður: hann ermeð
kaupfélagsverzlun ogmeðkaup-
mannaverzlun, hann er með
bannlögunum og móti bann-
lögunum, hann er móti þjóð-
jarðasölu og með þjóðjarða-
sölu o. s. frv.
En það var i vetur, fyrir
bæjarstjórnarkosningarnar, að
hr. J. M. einkum sýndi, að
hann var alþýðuvinur. Fyrst
lét hann »Vísir« flytja afar
heimskulega árás á verkamenn,
bara til þess að sýna, hveger-
samlega málstaðslausir »langs-
um«-menn væru. En þar eð
hann sá, að þetta ráð mundi
ef til vill ekki duga, sem skyldi,
og útlit var á, að »langsum«
kæmi einum manni að, en
verkamenn að eins tveimur, þá
gekk hann með einstökum
dugnaði fram í því, að heimta,
að hann yrði settur á lista
langsummanna, í þeirri öruggu
von, að þá kæmist áreiðanlega
enginn að af þeim lista. Og hér
sýndi hr. J. M., að hann sá
lengra fram í tímann, en allir
hans langsum-flokksmenn til
samans, því þetta, að hann var
settur á listann, hreif. Listinn
fekk að eins 167 atkvæði, og
kom engum að, en alþýðulist-
inn fekk 911 atkvæði og kom
að öllum sínum mönnum.
Landskosningarnar.
Eftir Herrauð.
(Frh.) ---
Pingið 1909.
Fyrir þvi þingi lágu mörg
mikilsverð mál, og eitt af þeim
mikilsverðustu var bannmálið.
Ekki þurfa menn að fylkja
sér um Heimastjórnarlistann
fyrir það, að því máli sé þar
mikils stuðnings að vænta.
Sagt var þá á þingi um H. H.,
að hann mundi vera »hinn
langsnjallasti og rökfimasti
málsvari Bakkusar á þessu
þingi og á þessu landi«. Enn
fremur sagði sá er þá andmælti
H. H., að hann mundi vera
»sjálfkjörinn fulltrúi þess mál-
staðar« (vínsins). Sjá þingtíð-
indi 1909 B II bls. 988.
Þriðji maður á lista Heima-
stjórnarmanna er Guðjón Guð-
laugsson. Enginn eftirbátur er
hann H. H. hvað vilja snertir
að vera á móti bannmálinu,
þó stórum skorti hann vits-
muni og rök á við H. H. í því
máli, sem öðrum, og verður
það alls ekki lastað hvað þetta
mál snertir.
Annars hafa margir haft það
á orði, að furðu gengdi að
Heimastjórnarmenn skyldu setja
G. G. á lista til landskosninga,
og því meir eru menn undr-
andi yfir þvi, sem menn þekkja
manninn betur.
Annar maður á listanum er
G. B. Hann er nú bindindis-
maður góður og bannvinur, og
mun bindindismönnum því
ætlað að kjósa listann hans
vegna. En það er jafn skyn-
samlegt af þeim, ef þeir gerðu
það, eins og verkamönnum að
kjósa listann af því sjöundi
maðurinn á listanum er verka-
maður.
Gerum ráð fyrir að H. H. og
G. B. kæmust báðir að. Hvað
mundi vinnast fyrir bannmálið
þegar á þing væri komið og
gengið yrði til atkvæða?
Atkvæði H. H. og G. B.
mættust þar, útkoman yrði