Dagsbrún - 04.07.1916, Blaðsíða 2
86
DAGSBRÚN
núll. En svo þegar litið er á
það, hvor líklegri er til að hafa
áhrif á menn, þá blandast víst
engum hugur um það, að þar
mundi H. H. verða G. B.
langtum slingari.
Vinningur bannvina yrði þvi
áreiðanlega mikið minni en
ekki neinn, stór »mínus«.
Það er nú reyndar alveg eftir
einstaka bindindismanni, að
kjósa heimastjórnarlistann fyrir
þetta. Hvers má ekki vænta af
mönnum, sem ekki bera betur
skyn á þetta mál heldur en
það, að þeir hafa verið með-
mælendur og unnið af kappi
að því að koma manni þar að,
sem nokkuð var komið undir
hvort hann var með eða á móti
aðflutningsbanninu, og rétt áður
hafði sá maður greitt atkvæði
gegn því máli. En sú trygð og
festa við gott málefni!
En víst er um það, að eng-
inn góður bindindismaður og
bannvinur kýs Heimastjórnar-
listann. Guðmundi Björnson
landlækni er þá farið að fara
stórkostlega aftur, ef hann kýs
hann, og stendur þó óneitan-
lega dálítið sérstaklega á fyrir
honum. Og raunalegt væri það,
ef verkamenn, eða yfir höfuð
alþýða manna, vill leiða yfir
sig þá bölvun, scm af vínnauín-
inni leiðir. Minnast mætti og
þess að Heimastjórnarflokkur-
inn, nær óskiftur, ætlaði sér á
þinginu 1911 að fresta fram-
kvæmdum bannlaganna. Sig.
Stefánsson varð til þess að fitja
upp á þvf. Og svo hrifinn varð
4. konungkjörinn þm., Steingr.
Jónss., af þvi, að hann þóttist
þar hafa hitt sjálfstæðismann,
sem hann gæti verið »fullkom-
lega þektur fyrir að taka ofan
fyrir«, og taldi þetta »sóma-
stryk af honum« (sjálfst.m.).
Náttúrlega.
Dáfallegt er það að telja þá
menn vinna sómastryk, sem
vinna að því, að halda við í
landinu því eitri, sem bæði
bornum og óbornum má til
meins verða, og tefur og lamar
þjóðar þroskann. Er meðferð
bannlagamálsins gott sýnishorn
þess, hve Heimastjórnarflokk-
urinn er allur veill í því máli.
Að framkvæmdum bannlag-
anna var ekki frestað á þingi
1911, var mest að þakka ötulli
tramkomu Björns heitins Jóns-
sonar. (Frh.)
Laust og fast.
Þessir prestar hafa fengið lausn
frá embættum, frá pessa árs far-
dögum: Kristinn Daníelsson, Út-
skálum, Jakob Björnsson, Saurbæ,
hyjafj., Sigurður Gunnarsson, Stykk-
ishólmi og Jónmundur Halldórsson,
Mjóafirði (áður Barði í Fljótum).
Úr sólstnngn
dó maður i Borgarfirðinum,
Það mun vera sjaldgæft hér á
landi.
„Póltískur dauðh
Herra ritstjóri! Eg er orðinn
margleiður á þessu sífelda rausi
um »pólitískan dauða« og »póli-
tísk lík«, þegar talið berst að
mönnum, sem setið hafa á al-
þingi, en hverfa þaðan, ná ekki
kosningu.
Hvað er »pólitík«? — (Heitið
er runnið af gríska orðimi
polis = borg, og politeia =
borgarstjórn). — Forfeður okk-
ar kölluðu pólitíkina landráð;
»að fást við póltík«, það var
að ráða landráðum; og hver
»pólitíkus« var nefndur land-
ráðamaður; en þeir gáfust svo
misjafnlega í þá daga landráða-
mennirnir, að orðið hafði (á
13. og 14. öld) merkingaskifti,
fór í þá merkingu, sem við
þekkjum og enn tíðkast: land-
ráð = föðurlandssvik. Bara
það fari nú ekki eins um »póli-
tíkina«!
En við skulum nú tala svo
allir skilji og segja þjóðráð, en
ekki »pólitík«, og kalla það
góða þjóðráðagerð, sem nú er
nefnt »góð pólitíko, — án þess
alþýða viti hvað átt er við. —
Þá , blasir hún við okkur
heimskan í þessum pólitísku
dánarfregnum. Góður þjóðráða-
maður gengur ekki fyrir stap-
ann, þó hann hverfi úr þing-
sölunum; hann vinnur jafnt
eftir sem áður að áhugamálum
sinum, og verður oft fult eins
mikið ágegnt þó að hann »sitji(t)
ekki á þingi«. Hitt er satt, að
ómjtir þjóðráðamenn detta jafn-
an í dá, ef þeir »missa þing-
sætið« hafa ekki atkvæði á al-
þingi. Og alt þekka hjal hér á
landi um »pólitísk lik« er blátt
áfram vottur um það eitt, að
hér hafi verið fremur fátt um
mjta þjóðráðamenn.
Ef þér nú rennið augum yfir
æfiferil minn, þá mun yður, og
öllum, skiljast, að eg er víst
jafndauður eftir sem áður, hvort
sem eg næ kosningu eða verð
»strykaður út«, — hefi skemst-
an hluta æfinnar setið á alþingi,
og ekki neitt meira líf í mér
þá en endrarnær, og svo mun
enn reynast.
G. Björnson.
Myndagátur.
Rétt ráðning á myndagátunni í 24.
blaði:
P ctur í ón (ofni) son = Pétur
Jónsson.
Hér kernur logandi góð mynda-
gáta (eftir Ríkarð eins og ileiri
góðar):
ijveravellir unðir þaki.
Ferð inu í framtíðina.
Frh. —
Fuglakvak, sem mér fanst eg
kannast við, barst nú til eyrna
mér, og út um gluggann kom
eg auga á söngvarann. Mér
hafði ekki skjátlast, það voru
hinir angurblíðu molltónar
svartþrastarins, er eg hafði
heyrt.
»Og svartþröstinn hafið þið
flutt til landsins«, varð mér að
orði.
»Ónei«.
»Eg bæði sá hann, og heyrði
til hans núna rétt í þessu«,
sagði eg, »mér þykir of vænt
um svartþrestina til þess, að eg
ekki þekki þá . .«
»Já, þeir eru hér«, tók Höfði
fram í fyrir mér, »en þeir hafa
hafa ekki verið fluttir til lands-
ins, þeir komu sjálfir«.
»Komu sjálfir ?«
»Já; komu aldrei svartþrest-
ir . .«
»Jú, oft. Eg man eftir tveim-
ur, sem héldu til part úr vetri
í reynitrjánum á Akureyrk.
»En þeir verptu ekki?«
»Nei, einhver »náttúruvinur«
skaut annan þeirra til þess að
gefa hann safninu, og svo
flæmdist hinn burt«.
»Ja, sem eg segi, svartþröst-
urinn, sem nú er islenzkur
fugl, kom hingað sjálfur. Eg
má segja, að menn urðu þess
fyrst varir í skógunum í Fljóts-
dal, að hann væri orðinn hér-
lendur. Annars minnir mig, að
það séu fleiri tegundir, sem
hafa komið sjálfar, en flestar
hafa þær verið fluttar, semvið
hafa bætst. Hvað voru margar
fuglategundir hér á landi þeg-
ar . .?«
»1916? Eitthvað 60 sem
verptu, og eitthvað 60 aðrar,
sem komu hér að eins við á
ferðalagi sínu, eða flæktust
hingað. Geirfuglinn . .«
»Var hann ekki útdauður
1916?«
»Jú, eg ætlaði að fara að segja
það, var útdauður þá fyrir eitt-
hvað 70 árum. En hvað verpa
hér margar tegundir nú?«
»Eitthvað um hundrað, hygg
eg vera, auk hverafuglanna«.
»Hverafuglarnir! sú gamla
bábilja 1«
»Nei, þú misskilur. Eg ávið
suðrænu fuglana á Hveravöll-
um«.
»Á Hveravöllum?«
»Já, en nú sé eg, að eg þarf
að fara með þér þangað. Líttu
á«, hann lyfti með hendinni
stóru bláu múskatþrúgunum,
sem hann var að borða af.
»Þær eru íslenzkar — af Hvera-
völlum!«
Eg brosti, því eg vissi ekki
vel, hverju eg átti að trúa.
»Þessar kanske líka?« sagði eg
og tók upp úr skálinni gular
Malaga-þrúgur, stærri en eg
hafði séð þær áður (og kjarna-
lausar reyndust þær).
»Já, íslenzkar eru þær, og
plómurnar og steinfíkjumar
líka. Líttu á« — hann benti út
um gluggann. Þokan, sem legið
hafði í lægðunum og yfir höfn-
inni, var að verða að engu, og
í lægðinni til austurs glampaði
sólin gegnum gisna þokuna á
langa, og að því er virtist sam-
felda breiðu af glerþökum.
»Þetta eru gróðrarhúsin, sem
fá hita úr laugunum, við skul-
um skoða þau seinna í dag,
þó þau séu ekki mikið á móti
Haukadal eða Hveravöllum,
sem sannarlega er hluti af hita-
beltinu, þó hann liggi viðjaðar
pólbaugsins, og meira að segja
fram á regin fjöllum«.
(Frh.)
Himinn og jörð.
Steindepilllnn
eða steinklappan (saxicola æn-
anthe) er farfugl. Kemur í miðjum
maí og fer vanalega í ágústbyrjun,
pó ott verði einhverjir fuglar eftir
pangað til í miðjum september.
Hann gerir hreiður sitt (í grjóthrúg-
um, undirsteinum o. s. frv.), úrsinu
og fóðrar pað oft með rjúpufirði.
Eggin eru ljósblá, og vanalega 5 að
tölu. Steindepillinn er auðpektur á
hvítrí rák sem er yfir stélið á hon-
um, og af hljóðinu, sem hann gefur
frá sér, sem er líkt og barið sé
saman smásteinum.
Frá hásetum.
Jón Guðnason (félagsm.nr. 1)
hefir meðal hásetanna á »Nirði«
safnað all álitlegri upphæð í
hinn nýja sjóð Hásetafélagsins.
Meiri hluta upphæðarinnar hafa
utanfélagsmenn gefið, og með
þvi sýnt, að þeir hafa skilning
á félagsskapnum, þó þeir séu
ekki gengnir i félagið enn.
Kosningarrétt
til landskosninganna 5. ágústhafa
allir karlmenn sem eru 35 ára (nema
vinnumenn, sem verða að vera
40 ára) og alt kvenfólk, sem er
40 ára. Þó hafa peir ekki kosninga-
rétt, sem hafa pegið af sveit, né peir,
sem ekki eru fjár síns ráðandi (fallit).
Aftur á móti er pað nú úr lögum
numið, að menn purfi að greiða út-
svar til pess að hafa kosningarrétt
til alpingis.
Meinleg prentvilla
er á bls. 82 í 2. dálki 4. línu
í grein Herrauðs í síðasta blaði.
Þar stendur: Getur nú Lögrétta
ætlast til að verkamenn séu i,
o. s. frv., en á að vera: Getur
nú Lögrétta ætlast til að verka-
menn trúi o. s. frv.
Á öðrum stað í sömu grein
er 3000 þús., en á að vera 3
þús.
Verðlaunasagan fæst í Bóka-
búðinni.
Bökabúðin á íaugav. 4
selur gamlar bækur, islenskar
og útlendar, með miklum
afslætti.
Prentsmiðjau Gutenberg.