Dagsbrún - 15.07.1916, Qupperneq 1

FREMJIÐ EKKI RANGINDI í DAGS B ] R J U ] N [ ÞOLID EKKI RANQINDI
BLAÐ JAFNAÐARMANNA
/
.
GEFIN ÚT MEÐ STYRIC NOKKURRA IÐNAÐAR- OG VERKMANNAFÉLAGA RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: ÓLAFUR FRIÐRIKSSON
27. tbl.
Reykjavik, laugardaginn
1 5. Juli.
1916.
Listi Alþýðuflokksíns
"við kosningarnar 5. ágúst er
C-listinn
Á honum eru þessi nöfn:
Erlingur Friðjónsson,
trésmiður, Akureyri.
Ottó N. Þorláksson,
verkamaður, Reylcjavík.
Þorvarður Þorvarðsson,
prentsmiðjustjóri, Reykjavík.
Eggert Brandsson,
sjómaður, Reykjavík.
Guðmundur Davíðsson,
kennari, Reykjavík.
Skattamál.
Eftir Erling Friðjónsson.
Þeim röddum fjölgar dag frá
degi, sem telja skattamál lands-
ins óviðunandi, og bent hefir
verið á leiðir til endurbóta á
þeim, leiðir sem stefna að því
að bæta úr þeim órétti, sem
cfnalítill fjölskyldumaður er
beittur með þeim rangláta nef-
skatti, sem á hann er lagður
með sykur-, kaffi- og vörutoll-
inum. Og þó munu enn all-
margir formælendur þess fyrir-
komulags sem vér höfum við
að bua í skatlamálunum, þó
hart sé að verða að kannast
við, að þjóðin skuli ekki vera
vaxin upp úr því að leggja
þyngsta skattabyrði á þá, sem
þarfastir eru þjóðfélaginu; þá
sem leggja því til vinnukraftinn,
þá sem vinna skyldustörfin,
þá »sem bera erfiði og þunga
dagsins«.
Sú skoðun hefir mjög verið
ríkjandi meðal almennings, að
auðsafn eða hreinn gróði ein-
staklingsins væri helgidómur,
sem það opinbera mætti ekki
drepa fingrinum við. Löggjaf-
arvaldið hefir kropið á kné
fyrir þessari kenningu, eins og
hún væri móðir réttlætis og
þekkingar. En hverjum myndi
standa nær að bera byrðar
þjóðfélagsins en þeim, sem
kraftana hafa til þess. Myndum
vér leggja þyngstu byrðina á
þann kraftaminsta, ef vér vær-
um á ferð yfir öræfi og þyrft-
um að koma ákveðnum þunga
til landsins handan við öræfin.
Nei, það myndum vér ekki
gera, af því mundi leiða það
að sá ósterki myndi uppgefast
á miðri leið og aldrei komast
til fyrirheitna landsins. Sú
leið hefir þó verið valin í
skattamálum; á hinn máttar-
minni er þar lögð þyngri byrð-
in. Fjölskyldumaður, þó efna-
smár sé, geldur þar hæðsta
skattinn, án nokkurs tillits til
gjaldþols. Skattinn geldur hann
með tollum, sykur-, kaffi-
og vörutolli.
Reikningsglöggir menn hafa
reiknað það út, að fimm manna
fjölskylda gyldi með tollunum
í landssjóðinn 70—80 kr. á ári
og þegar við það bætast inn-
heimtulaun,sem kaupmaðurinn
tekur fyrir að innheimta toll-
ana, er íúlga sú sem 5 manna
fjölskylda greiðir í skatt og fyrir
innheimtu skattanna hart nær
100 kr. á ári. Hví skyldum vér
búa við slík ókjör og mann-
úðarleysi, að láta þann greiða
hæðstan skatt, sem heldur við
þjóðfélaginu. Það stríðir á móti
heilbrigðri skynsemi ogóspiltri
mannúð. Það striðir einnig á
móti þeirri löggjöf sem deildir
þjóðfélagsins — sveitafélögin —
hafa við að búa. Þau (sveita-
félögin) hafa ekki einasta rétt-
inn til að leggja á gjöld til
sveitarþarfa eftir efnum og
ástæðum, heldur hafa þau og
skylduna til þess að hjálpa
þeim, sem ekki geta án hjálpar
verið. Þjóðfélagið er laust við
þessa skyldu, en það hefir rétl-
inn til þess að reita fjaðrirnar
af olnbogabarni auðs og valda
og að síðustu að svifta það af-
skiftum af þjóðmálum. Svona
langt gekk einokunin alræmda
ekki, þó ill væri; hún tók ekki
annað en fjármunina.
Eg hefi drepið á innheimtu
kaupmanna á tollunum. Menn
veita því ekki alment eftirtekt
hvað kaupmenn taka fyrir
innheimtu tollanna, skal því
hér farið nokkrum orðum um
það atriði.
Hagstofunni telst svo til, að
kaupmenn leggi á allar aðflutt-
ar vörur 20 kr. á hvert hundrað
kr. virði, fyrir reksturskostnaði
og þeim gróða sem þeir vilja
liafa af versluninni. Kaupfélögin
sem selja vöru með sama verði
og kaupmenn sanna að álagn-
ingin er ekki minni en þetta,
að öllum likindum er hún
meiri á sumri tollskyldri vöru.
En gerum ráð fyrir að álagning-
in sé ekki nema 20 af hundraði
og athugum hvað þá kemur
upp á teningnum. Kaupmaður-
inn leggur á tollinn á sama
hátt og hann leggur á vöruna
jafn hátt hundraðsgjald, 20 af
hundraði eða jafnvel meira.
Þjóðin verður þvi að gjalda
kaupmanninum, innheimtu-
manni tollanna, 20 af hundraði
i innheimtulaun eða jafnvel
hærra og virðist slíkt alldýr
innheimta. Vera má að ein-
hverjir haldi að eg sé hér að
fara með goðgá eða hugaróra,
en við nánari athugun mun
hver og einn sannfærast um,
að þetta er rétt. Kaupmaður-
inn verður að standa skil á
tollinum strax og varan er
komin í hans hendur, þó varan
skemmist eða verði algerlega
ónýt í höndum kaupmannsins
kemur alt fyrir eitt og sama
tollinn verður að greiða, og
það fyrirfram. En kaupmaður
getur ekki ætið selt vöruna
strax, verður hann þá að reikna
rentu af því fé sem í vörunni
stendur og þá eðlilega eins af
þvi, sem tollinum nemur. Og
þess munu ekki fá dæmi, að
kaupmaður hafi legið með vöru
óselda árlangt, eða lengur, eða
lánað hana út og ekki fengið
hana borgaða fyr en seint og
síðar, eða jafnvel tapað verðinu
algerlega, fyrir öllu þessu verð-
ur að ætla jafn háa álagningu
á verð tollsins eins og annað
verð sem i vörunni stendurog
reynslan hefir sannað, að það
er elcki innan við 20 af liundr-
aði. Það væri enda algerlega
óeðlilegt og ólíkt kaupmönn-
um, ef þeir vildu ekki hafa sitt
fyrir innheimtu tollanna, enda
þjóðinni sjálfri að kenna eða
leiðtogum hennar, að tollunum
er fyrirkomið á þann afai-
óheppilega hátt að láta þá
ganga í gegnum hendur kaup-
mannanna, sem jafnan hafa
reynst óþarflega djTrir vinnu-
menn þjóðarinnar.
Tollar sem hvíla á inníluttri
vöru, og þar af leiðandi eru
fyrst heimtirinn afkaupmönn-
um hjá notendum vörunnar, og
síðan af lögreglustjórum hjá
kaupmönnum, námu árið 1913
1 miljón 198 þús. 504 kr. Ef
nú er gert ráð fyrir, að kaup-
menn hafi lagt á tollinn 20 af
hundraði, þá hafa landsmenn
greitt til kaupmaona í inn-
heimtulaun af ofangreindum
tolltekjum landssjóðs árið 1913
næstum 3 kr. á mann. Væri
tollunum breytt í beina skatta
hyrfi sú upphæð, sem kaup-
mennirnir taka nú fyrir inn-
heimtu sína og þjóðin græddi
á því hart nær þrjár kr. fyrir
hvern mann í landinu. Hvílíkt
endemis fyrirkomulag í skatta-
löggjöf landsins! Bóndi með
konu og 4 börn verður að greiða
alt að 15 kr. í innheimtulaun
af þeim gjöldum, sem hann
greiðir til þess opinbera. Það
er álika fúlga eins og meðal
bóndi í sveit verður að greiða
til sveitarþarfa. Er hægt að
hugsa sér öllu ámátlegra fyrir-
komulag ? Og hvað er svo unn-
ið með þvi?
Bókstaflega ekkert!
Upphaflega mun það hafa
verið hugmynd löggjafarvalds-
ins, að þjóðin yrði ekki eins
vör við gjöldin til þess opin-
bera, ef þau væru tekin með
óbeinum sköttum eins og ef
skatturinn væri beinn, en héðan
af eru þær ástæður einkisvirði
vegna þess, að hver sæmilega
skýr maður veit hvað skattgjald
hans er hátt í óbeinum skött-
um, hver maður mjmdi því
verða ánægðari með að greiða
skattinn beint, sem tekjuskatt,
landsskatt, verðhækkunarskatt,
eignaskatt, framleiðsluskatt.
Skattarnir eiga að svo miklu
leyti sem auðið er að vera
skattar af hreinum tekjum.
Það verða ætíð sanngjörnustu
skattarnir. Þeir ná til allra
þeirra, sem tekjur hafa fram
yfir þarfir, en skilja hina eftir,
sem ekkert hafa aflögu.
Tekjuskattur mundi aðallega
verða af þrennu:
1. Hreinartekjur afframleiðslu
hafa á síðari árum hlaupið
á hundruðum þúsunda hjá
sumum útgerðarfélögum.
Tekjuskattur af þannig lög-
uðum gróða gæti vel verið
30 til 40 af hundraði.
2. Tekjuskattur af fasteign,
lausafjáreign, sparisjóðseign
gæti aldrei orðið mjög hár,
því fáir munu hafa tekjur
af þessu svo skifti þúsund-
um á ári, en skattur af því
gæti þó verið 10 af hundr-
aði á fyrsta þúsundinu, en
hækkaði með hækkandi
tekjum. Hér er eðlilega átt
við hreinar tekjur, svo sem
rentu af sparisjóðseign og
leigu af skuldlausri fasteign.
3. Tekjuskattur af atvinnu.
Hann mundi ná til allra
þeirra sem hefðu svo góða
atvinnu, að hún gæfi af sér
1000 kr. eða meira í hreinan
ársarð, og yrði skatturinn
þá, eins og undir öðrum lið,
10 af hundraði af fyrsta
þúsundi, en hækkaði með
hækkandi tekjum.
Verðhœkkunarskattur. Lands-
sjóður ætti að eignast helming
allrar verðhækkunar á landi
þar sem verðhækkunin er ekki
landssjóði að þakka, svo sem
vegna unninna mannvirkja sem
landið hefir kostað, en sé verð-
hækkunin landinu að þakka á
það að sjálfsögðu að hafa hana
óskifta. Jörð hækkar ekki i
verði fyrir annað en það, að
afurðir jarðarinnar hækka í
verði, nema jörðin hafi verið
endurbætt af eiganda eða land-
seta og á hann þá að sjálf-