Dagsbrún - 23.07.1916, Blaðsíða 2

92
DAGSBRÚN
500 kr. laun, álti að greiða kr.
2,50; sá er hafði 1000 kr. laun
5 kr. o. s. frv.
Tekjuskatturinn átti líka að
hækka ofurlítið á þeim er áð-
ur höfðu greitt tekjuskatt, en
hækkuninn var sumpart á þeim
sem lægst voru launaðir eins
og hér má sjá:
Tekjuupphæð. Skattupphæð. Nú. Frv.
500 kr. 0 kr. 2,50 kr.
1000 — 0 — 5,00 —
1500 — 5 — 10,00 —
2000 — 10 — 15,00 —
3000 — 25 — 30,00 —
4000 — 45 — 50,00 —
5000 — 70 — 75,00 —
6000 — 100 — 105,00 —
7000 — 135 — 140,00 —
8000 — 175 — 180,00 —
9000 — 215 — 225,00 —
Á launalægstu mönnunum
skiftir hækkunin hundruðum
prós. en á hinum eru það að
eins örfá prós.
T. d. Sá sem hafði 1500 kr.
laun, nam hækkunin 100 prós.,
en sem hafði 8000 kr. laun,
nam hækkunin að eins 26/7°/«-
Hækkunin auðvitað enn meiri
á þeim, er áður höfðu verið
skattfrjálsir (talin í prós.).
Það er lika hálf-kindugt að
sjá, þegar um hækkun skatta
er að ræða, að hækkunin sé
jöfn (talin í krónum) á dag-
launamanninum með 1 þúsund
kr. laun, og manni með 8 þús.
kr. laun; báðir áttu að greiða
5 kr. meira gjald til landssjóðs
heldur en þeir höfðu gjört áður.
Hvor ætla menn nú að þoli
gjaldahækkunina betur.
Þetta frumvarp kom H. H.
með.
Fyrir hvorum ætli þeir hafl
nú borið meiri umhyggju sem
sömdu þetta frumvar, daglauna-
manninum, sem streitist við
að hafa eitthvað ofan í sig og
sína, eða hálaunaða embættis-
manninum, sem baðar í rós-
um og hefir allsnægtir.
Það ætti hverjum manni með
heilbrigðri skynsemi að vera
auðvelt að sjá.
Vilji einhver kynna sér þetta
frumvarp, er það að sjá í þing-
tíðindunum frá árinu 1913, A-
deild, I. hefti, bls. 209-220.
Hér hefir að framan verið
lauslega drepið á nokkur mál
er alþýðu manna varðaði mjög
miklu hvaða tillögur voru g jörð-
ar um og hvernig var til lykta
ráðið. Geta menn nú séð til-
lögur H. H. og afstöðu hans
og heimastjórnarflokksins til
þessara mála.
Mætti margt fleira um þessi
mál segja og auk þess minnast
á fleiri mál. Vona eg að Lög-
rétta liafi það ekki aftur á orði,
að nokkrum almúgamanni, sem
er sjálfum sér trúr og veit hvað
hann gjörir, sé ætlandi að
styðja Heimastjórnarflokkinn
við kosningarnar, sem í hönd
fara.
Og gildir hið sama um land-
og kjördæmako*ningar.
Stjórnarferill H. H., eða hans
flokks, hefir sérstaklega á seinni
árum, hneigst að þvi, að hlúa
að og styðja þá menn, er mest
peningaráðin höfðu, en jafn-
framt að velta sem mest gjalda-
byrðinni yfir á herðar almenn-
ings.
Heimastjórnarflokkurinn og
Sjálfstæðisflokkurinn (sem nú
kallast »þversum« og »langs-
um« og alt af eru að rífast um
flokksnafnið) hafa heitið á kjós-
endur að fylgja sér. Mun sá
flokkur nú þykjast eiga þeirra
launa skilið fyrir dygga þjón-
ustu í þarfir lýðs og lands.
Má það mikið kalla, að sá
flokkur skuli nú fara í liðsbón
eftir öll ósköpin sem gengið
hafa á fyrir honum, hringlanda-
skap hans og festuleysi, þó
ekkert annað mæli á móti hon-
um; en þegar þar við bætist
að sá flokkur hefir líka verið
þröngsýnn og óheppinn í vinnu-
brögðum fyrir almenning, er
enn meiri ástæða til að undr-
ast yfir að hann skuli ætla að
menn fylgi sér.
Skal nú lauslega drepið á
nokkur mál er mikið skifta al-
þýðu manna, og framkomu
Sjálfstæðisflokksins í þeim.
Byrja eg þá á þinginu 1909.
Þá urðu sóknargjaldalögin til.
Þau lög eru gott sýnishorn
af því hve gjarnt þingmönnum
hefir verið til að velta sem
mestallri gjaldabyrðinni yflr á
herðar alþýðumanna.
Flutningsmenn þessa frum-
varps voru: Jósef Björnsson,
Steingr. Jónsson og August
Flygenring. Jósef var sjálfstæð-
ismaður en hinir, Aug. og Stgr.
heimastjórnarmenn.
Lög þessi mæla svo fyrir, að
hver maður 15 ára eða eldri,
hvort heldur karl eða kona,
og í hvaða stöðu sem er, skuli
greiða gjald í prestlaunasjóð,
1 kr. og 50 au. á ári, og auk
þess til kirkju 75 au. Undan-
þegnir þessu gjaldi eru allir,
sem eru í öðru kirkjutélagi
(sem ekki eru í þjóðkirkjunni)
en gjalda verða þeir samt minst
2 kr. 25 au. fyrir hvern safn-
aðarlim sem er 15 ára eða eldri.
Auk þess er öllum gjört að
skyldu að greiða þetta gjald ef
hann er 15 ára gamall, hvort
sem hann getur notið guðs-
þjónustu eða ekki. Það er sama
hvort maðurinn er með fullu
viti eða ekki, sjálfbjarga eða
ósjálfbjarga. Geti einhver ekki
greitt gjaldið, verða þeir er ala
önn fyrir honum að greiða það.
Maður sem á 500 þús. kr.
greiðir jafnt og öreigínn. Hvi-
lík réttsýni!
En um þessa ráðstöfun kom
þingmönnum einkar velásamt,
hvaða flokki sem þeir töldu
sig til.
Ekki bar neitt á því að Sjálf-
stæðisílokkurinn væri andvígur
þessum ranglátu lögum. Hefir
honum sjálfsagt fundist að þessi
lög ættu svona að vera.
Fyrir þingið 19l!É lagði stjórn-
in frumvarp um einkasölu á
kolum. Það frumvarp fór í
rétta átt og með nokkrum breyt-
ingum hefði það getað orðið
landsmönnum til góðs og gagns.
En hvernig var þvi tekið? —
Þingmenn ætluðu alveg að rifna
(bæði Sjálfst. og Heimastj.).
Töldu þeir frumvarpið óal-
andi og óferjandi.
Það var að vísu míkill ó-
kostur við frumvarp stjórnar-
innar, að kolakaup landssjóðs
áttu að vera samningum bund-
in við einn kolakaupmann (eða
félag) i Edinborg, en það hefði
verið hægt að laga það og hafa
kolakaup landssjóðs frjáls,
þannig, að landssjóður keypti
kolin í það og það skiflið þar
sem best byðist.
H. H. vildi að þingið sam-
þykti stjórnarfrumvarpið eða
líkt frumvarp. En hvað gjöra
flokksmenn hans þá? Þeir ham-
ast gegn frumvarpinu og koma
því fyrir kattarnef.
Þetta sýnir það, að jafnvel
þó foringi Heimastjórnarmanna,
H. H., vildi gjöra eitthvað sem
almenningi mætti til góðs verða,
þá er þess ekki nokkur kost-
ur, vegna þess, að það kemur
í bága við hagsmuni fjölda af
helstu flokksmanna hans. Menn
muna vist eftir úlfaþytinum
sem varð þegar þetta kola-
frumvarp kom í dagsljósið. Og
vel er það þess vert, að menn
kynni sjer það, hverjir þeir
voru, sem hömuðust mest á
móti því.
Sjálfstæðismenn voru engir
eftirbátar i þvi að drepa þetta
frumvarp og hafa þeir þar þvi
engu betra mál að verja.
Annars er ósköp að sjá
hvernig foringjar Sjálfstæðis-
manna hafa hagað sér.
Undir eins og þeir hafa verið
komnir í meirihluta hafa þeir
aftur og aftur brugðist þeim
málum er þeir létust hafa áhuga
fyrir áður en þeir voru kosnir.
Eftir að Sjálfstæðisflokkurinn
klofnaði í »þversum« og »langs-
um«, hefir aðstaða hans ekki
batnað.
Hvorugir hafa setí á sína lista
verkamenn og verður það alls
ekki lastað. Það var mikið
hreinna heldur en að setja
verkamenn í 7. sæti, eins og
Heimastjórnarmenn gerðu.
Rétt er að geta þess, að þeir
menn, sem að þessum lands-
listum standa, hafa að miklu
eða öllu leyti látið afskiftalaus
samtök alþýðumanna við sjó-
inn, nema »langsum«-menn.
Málgögn þeirra hafa farið með
allskonar aðdróttanir og dylgjur
um þá menn er þeir ætluðu að
væru við samtök alþýðumanna
riðnir. Og til þess að krydda
enn betur þetta góðgæti, hafa
þeir logið upp frá rótum heil-
um sögum um einstaka menn,
sem þeir hafa svo sett í blöð
sín.
Ráðist þannig á menn með
persónulegum árásum og skap-
að sér ástæður til árásanna.
Eru það einkenni auðvirði-
legustu lítilmenna, og má vera
að þeim komi sjálfum í koll
sú bardagaaðferð; enda víst að
þeirra lista kýs enginn alþýðu-
maður. En það verða alþýðq-
menn að muna, að þeir mega
engan annan lista kjósa við
landskosningarnar en sinn lista,
C-listann, hvað mikið sem
gert verður til þess að gylla
aðra lista.
Ættu alþýðumenn að muna
það, að fulltrúum þeirra er best
trúandi til að gæta hagsmuna
almennings, og vinna að áhuga-
málum sjómanna og verka-
manna.
Listi Alþýðuflokksins ber bókstafinn
LandssjóðsYerziunin.
i.
Síðasta alþingi fór að dæmi
þingsíns 1913 og kaus »vel-
ferðarnefnd« til að vera stjórn-
inni til aðstoðar á þessum eríiðu
ófriðartímum. Ætlun þingsins
með þessu var sú að firra lands-
menn bjargarskorti. Einnig kom
fram í umræðunum að nefndin
væri »dýrtíðarnefnd, og hefir hún
að líkindum átt að starfa að því
að gera alþýðunni dýrtíðina létt-
ari, en ekki þungbærari, einsog
raun hefir á orðið, þar eð allar
ráðstafanir stjórnarinnar og vel-
ferðarnefndarinnar hafa verið
harðinda- en ekki dýrtiðar-ráðstaf-
onir.
II.
Landssjóður fékk vörur með
tveimur skipum s.l. vetur, vör-
unum var að nokkru skipað upp
í Reykjavík og nokkuð sent út
um land og geymt þar. í stað
þess að útbýta vörunum til neyt-
endanna, eins og gert var við
Hermóðs-vörurnar, voru þær fyrst
og fremst boðnar kaupfélögum
og kaupmönnum, en sveitarfé-
lögum ekki boðið neitt, og sagt
jafnvel að þeim hafi í fyrstu
verið neitað um vörur.
Þó undarlegt megi virðast,
voru Ameríku-vörur, sem komu
bema leið frá Ameríku, dýrari
en samskonar vörur sem hægt
var að fá í Englandi og Dan-
mörku um sama leyti, svo eng-
inn vildi líta við tilboði lands-
sjóðs fyr en í aprílmánaðarlok.
Þetta mun að miklu leyti stafa
af því, að stjórnin hefir tekið
óhæfilega há umboðslaun, og
skal hér sýnt fram á það með
tölum.
Hinn 14. sept. f. á. sendu þeir
O. Johnson & Kaaher út tilboð
um eftirfarandi Ameríkuvörur,
sem koma áttu til Rvíkur siðari
hluta októbermánaðar: