Dagsbrún - 04.08.1916, Page 1

iEMJIÐ EKKlH 15 T T IVT rOOLID KKt
RAwo,wD, J l 7 vJí O D n U li L
BLAÐ JAFNAÐARMANNA
GEFIN ÚT MEÐ STYRK NOKKURRA IÐNAÐAR- OG VERKMANNAFÉLAGA
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: ÓLAFUR FRIÐRIKSSON
30. tbl.
Reykjavik, föstudaginn 4. ágúst.
1916.
Hverjir
eiga að kjósa lista gömlu flðkk-
anna? Það eiga allirrikisbubbar,
kaupmenn, atvinnurekendur o.
s. frv. að gera, því gömlu flokk-
arnir eru allir á einu máli um
það að láta ástandið að mestu
haldast eins og það er. Það
eina sem þá greinir á um, er
það, hvort það eigi að vera
Einar og Sveinn, Sigurður og
Bjarni eða Hannes sem eigi að
fá aurana.
Hverjir
eiga að kjósa lista Alþýðuflokks-
ins, C-listann? Það eiga verka-
menn, verkakonur, sjómenn og
iðnaðarmenn að gera og allir
aðrir, sem vilja láta létta toll-
unum og byrðunum af alþýð-
unni, og láta gera dýrtíðarráð-
stafanir, sem fólkið munar
eitthvað um.
Þeir sem kjósa C-listann eiga
að Ifetja kross við C-ið á kjör-
seðlinum þannig:
X o-listi
Erlingur Friðjónsson,
trésmiöur, Akureyri.
o. s. frv.
Dýrtíðin og kosningarnar.
Hei*valdið liggur sem farg á
frelsisviðleitni alþýðunnar í
ófriðarlöndunum. Samt hafa
verið gerð stór verkföll bæði í
Englandi og Þýskalandi, og við
kosningar, sem fram hafa farið
i Finnlandi, hafa jafnaðarmenn
náð sem næst því meirihlutan-
um. í fæstum löndum fara fram
almennar kosningar, fyr en að
stríðinu loknu, þess vegna ber
minna á framgangi jafnaðar-
stefnunnar en ella mundi, þvi
þó altaf fjölgi þeim mönnum
jafnt og þétt, sem sjá hve óhaf-
andi er fyrirkomulag það, sem
nú er á þjóðfélaginu, og því
gerast jafnaðarmenn, og þó
atkvæðafjöldi jafnaðarmanna
hafi fjölgað við hverjar einustu
kosningar í öllum mentalönd-
um síðasta mannsaldurinn, þá
hefir jafnaðarstefnunni aldrei
unnist [áhangendur eins gífur-
lega, eins og þessi fyrir Evrópu-
þjóðirnar svo þungbæru stríðs-
ár. Þvi neyðin og dýrtíðin, sem
af striðinu hefir leitt, hefir á
átakanlegan hátt fært fjöldan-
um sannanir fyrir því, hve viti
sneytt það fyrirkomulag er,
sem nú ríkir, að framleiðslan
sé miðuð við hvað framleið-
endurnir græða mest á, en ekki
það, hvað þjóðfélaginu er fyrir
beztu.
í þeim löndum, þar sem áhug-
inn fyrir velferð almennings er
vakandi meðal þeirra, sem með
völdin fara, hefir á þessum
ófriðarárum margt verið gert
til þess að létta þunganum af
þeim stéttum, sem minstar
höfðu tekjurnar. Einkum hefir
mikið verið gert í þessa átt á
Norðurlöndum, og sérstaklega
í Danmörku, því þar eru jafn-
aðarmenn búnir að ná tiltölu-
lega flestum þingsætum, og geta
því haft mest áhrifin þar á
löggjöfina. Af því sem gert
hefir verið þar í þessa átt má
nefna: húsaleigulögin, sem
koma í veg fyrir að hægt sé að
sprengja upp húsaleiguna, há-
marksverð sett á nauðsynja-
vörur (og jafnframt séð um,
að nóg sé til af þeim), fjöl-
skyldumönnum með lágar
tekjur veittur kostur á að kaupa
nauðsynjavörur lægra verði, en
gangverðið (hið opinbera borg-
ar verðmismuninn, og féð til
þess, og margra nýrra þarfa-
fyrirtækja, tekið með nýjum
sköttum, lögðum eingöngu á þá
sem allra hæztar hafa tekjurn-
ar) o. s. frv.
Hvað hefir nú verið gert hér
á landi til þess að létta dýrtíð-
ina á mönnum. Því er fljót-
svarað, að það hefir sarna og
ekkert verið gert og hefði það
þó verið hægðarleikur. Húsa-
leigulög er kæmu í veg fyrir
hina hóflausu leiguhækkun,
hefði mátt lögleiða; hámarks-
verð hefði mátt setja á allar
nauðsynjavörur, útlendar og
innlendar. Landsstjórnin hefði
getað látið flytja til landsins
marga farma af kolum, oliu,
matvöru, sykri o. s. frv. og selt
landsmönnum það fyrir inn-
kaupsverð, að viðbættum kostn-
aði, án nokkurra milliliða, og
þannig veitt hverri Qölskyldu
ef til vill, fleiri hundruð króna
dýrtíðaruppbót.
En hvers vegna hefir ekki
neitt verið gert? Auðvitað af
því, að verkamenn eiga sér
enga fulltrúa i þinginu. Það er
ekki einber tilviljun, að það
skuli vera i sambandslandi voru
Danmörku, að mest hefir verið
gert til þess að bæta úr dýr-
tíðinni fyrir verkamönnum og
öllum almenningi. Orsökin er
beinlínis sú, eins og þegar hefir
verið tekið fram, að jafnaðar-
menn hafa þar náð tiltölulega
flestum þingsætum, enda hafa
þeir stöðugt knúið dönsku
stjórnina til þess með löggjöf
að leysa hvert þarfamálið á
fætur öðru.
Eins og oft hefir áður verið
tekið fram hér í blaðinu, þá
eru þessi stríðsár beztu árin,
sem fyrir landið hafa komið
frá upphafi bygðar þess. Enn
allur gróðinn lendir til ein-
stakra manna, allur almenning-
ur er jafn fátækur eftir sem
áður — og að sumu leyti fá-
tækari. Hefði landinu verið
stjórnað með almennings hag
fyrir augum, hefði mátt láta
þessi ár, sem hafa verið góð
fyrir landið, einnig verða góð
fyrir þjóðina. En því hefirþað
ekki verið gert? Af þeirri ofur
skiljanlegu ástæðu, að alþýðan
á sér enga fulltrúa, sem slíka,
í þinginú. Enga fulltrúa, sem
eingöngu hugsa um hag al-
mennings, án þess að láta trufla
sig af þvi, sem kaupmenn eða
útgerðarmenn kunna að finna
uppá.
Það er sama svarið og við
því, hvers vegna að meginið af
tekjum landssjóðs er tekið með
tollum af þeim, sem minstar
tekjur hafa, sem sé af alþýðunni
sem enga fulltrúa hefir átt í
þinginu, er bæru hönd fyrir
höfuð hennar.
En þetta er nú að breytast
eins og menn vita. Við kosn-
ingarnar sem fram eiga að fara
á morgun hefir alþýðan sér-
stakan lista, C-listann. En til
þess að við komum mönn-
um að af honum má enginn
sitja heima, sem hefir kosning-
arrétt, hvorki karl né kona. Og
eins og kosningarrétturinn er
borgaralegur réttur hvers eins,
þannig er það borgaraleg skylda
að nola kosningarréttinn, hvort
sem hann er að vinna kosn-
ingardaginn eða ekki. Hver
maður, sem kosningarréttinn
hefir, hefir jafnframt rétt til
þess að nota hann, og þann
vinnuveitanda, sem reynir að
aftra* manni sem er í vinnu
hjá honum, frá því að kjósa,
með þvi að hóta honum vinnu-
missi eða þvílíku, má draga
fyrir lög og dóm.
Notið því atkvœðisréttinn
menn oy konur, til þess að bœla
með því kjör ykkar. Farið og
kjósið, livort sem þið eruð í
vinnu kosningadaginn eða ekki.
Viljið þið halda tollunum?
Iijósið þá gömlu flokkana!
En viljið þið láta afnema þá,
þá vanrækið ekki að sækja
kjörfund til þess að kjósa
C-listann.
Ekkert lát.
Því miður er ekkert útlit
fyrir, að friður verði saminn
fyrst um sinn — ef til vill ekki
fyr en eftir nokkur ár. En af-
leiðingin af stríðinu hlýtur að
vera sú, að því lengur, sem
það stendur, því meir hækkar
vöruverðið, þ. e. versnar dýr-
tíðin. Við verkamenn og verka-
konur þurfum því nú þegar
að koma mönnum til þings, ef
ekki á að kreppa ennþá ver
að okkur seinna.
Samfélagar, verkamenn! Lát-
ið ekkert aftra ykkur frá að
nota kosningarréttin! Og þið,
verkakonur! Látið ekki graut-
arpottinn eða barna-arg aftra
ykkur frá því, að fara að kjósa.
Verið ekki í rónni, fyr en þið
með atkvæði ykkar hafið stutt
að sigri alþýðunnar!
Verkamaður.
Listi Alþýðuflokksins er
C-listinn
Sú verkakona eða sá verka-
maður, sem vanrækir að nota
atkvæðisréttinn, svíkur sjálfan
sig og sína sléit.
Verkamannakonur
og konur sjómanna, iðnaðar-
manna o. s. frv. Hvern lista
eiga þær að kjósa? Auðvitað
Alþýðulistann (C-listann), þvi
þær hafa sama hag af því að
tolla-byrðunum sé létt af alþýð-
unni og karlmennirnir.
Heimastjórnarmenn halda, að
þeir geti talið verkakonum trú
um að þær eigi að kjósa A-
listann, af því frú Bríet er á
honum — sú fjórða í röðinni,
langt neðan við allar vonir um
að komast að.
Nýtt um landbúnað.
Morgunblaðið sagði 1 fyrri viku frá
því, að útskipun á hestum hefðitafist
af því, að hestarnir hefðu verið
ójárnaðir! Seinna leiðrétti blaðið þó
þessa speki. Nú í vikunni flutti blaðið
broddgrein um súrhey. Er þar sagt,
að þegar hæfilegur hiti sé kominn í
heyið, þá sé gott, ef þurkur komi, »að
bera heyið sundur og láta rjúka úr
því hitaun*. Það er hætt við því, að
búfræðingunum muni finnast þetta
svipað og sagt væri, að gott ráð
mundi við saltfisk, að dýfa honum
í vatn, þegar hann sé að verða þur,
til þess að hafa úr honum þerrinn.