Dagsbrún - 02.09.1916, Síða 2

104
DAGSBRUN
vegg, og eitthvað til steinsteypu-
vinnu og garðræktar ættu allir
að kunna. Sömuleiðis að leggja
í ofn, sjóða graut, laga kaffi
og þvo gólf. (Giftir menn ættu
líka að kunna að þvo bleiur
með barnaskít; hjónaböndin
yrðu yfirleitt hamingjusamari,
og eiginmenn mundu betur
kunna að meta konurnar, ef
að þeir vissu um alt, sem þær
þurfa að gera). Allir íslending-
ar ættu að kunna að búa sig
í langferð — kannske líka að
kunna að tína fjallagrös. (Hér
er ekki tekið fram það, sem
allir ættu fyi'st og fremst að
kunna, það er likamsrækt, til
þess að viðhalda heilsu sinni,
því það ætti að kenna mönnum
á undan faðirvorinu). — (Frh.)
Stríðið.
Rúmenar, sem hingað til hafa
setið hjá, eru nú loks komnir
i óíriðinn — hafa sagt Austur-
ríki strið á hendui', en þeim
aftur Þjóðverjar, Búlgarar og
Tyrkir. Búist er við að Grikkir
lendi þá og þegar i stríðinu, og
þá með Bandamönnum.
Lendi Grikkir í ófriðnum,
eru að eins 6 Evrópuríki hlut-
laus, en það er Spánn, Sviss,
Holland og Norðurlöndin þrjú.
Ekki eru líkindi til þess, að
lönd þessi lendi í stríðinu, og
þá sizt Sviss eða Norðurlönd.
Embættismannaflokkurinn.
Svoliefir Heimastjórnarflokk-
urinn löngum verið kallaður.
Nú virðist svo sem Heima-
stjórnarmenn ætli að reyna að
festa sér þetta nafn með því,
að hafa í boði til þingmensku
hér tvo æðstu embættismenn
bæjarins.
Kjör konunnar.
Ritstjóri!
Þér verðið að ljá mér lítið
rúm í »Dagsbrún« til þess að
svara Halldóri Friðjónssyni frá
Sandi, sem tók til máls í síð-
asta blaði.
Þeir, sem hafa lesið grein
mína, sem hann minnist á, vita,
að ég hefi aldrei kallað öll
heimilisverk »þi’ældómsstörf«,
þó ég segist vera búin að sjá
fyrir löngu, að líf flestra giftra
kvenna er ein samfeld þræl-
dómskeðja, nema á þeim heim-
ilum, sem eru svo efnuð, að
húsmóðirin þarf ekki annað að
gera en sitja á stól og fitna, og,
þegar henni svo lízt, skamma
vinnukonurnar, sem hún hefir
til þess að þræla fyrir sig. (Til
þess að valda ekki misskilningi,
ætla ég að taka fram, að það
eru margar húsmæður, sem
gera mikið sjálfar, þó þær hafi
vinnukonur).
Mér er ekki með nokkru
móti mögulegt að sjá, að það
sé »andleg spilling« í því, þó
unga stúlku langi ekki til þess
að gifta sig upp á þær spítur,
að það geri hana að ánauðug-
um þræl (eða réttara að am-
bátt), sem aldrei sér út yfir
annirnar og aldrei má vera að
þvi að líta í bók. Auðsjáanlega
álítur Halldór það »afgrunn
þjóðspillingar og öfugstreymis«,
ef kona ekki fúslega gerist
þrældómsdýr mannsins síns.
Hún veil hverju hún á von,
sú sem giftist Halldóri (eg vona
að hann sé ekki giftur, því
menn með hans hugsunarhætti
eiga skilið enga konu að fá).
Halldór talar um, að sú
spilling sé meir og meir að grafa
um sig meðal ógiftra kvenna
að skoða giftinguna mest sem
»praktiskt« spor í lífinu. Vel
má vera að svo sé um sumar
stúlkur; en áður en eg svara
ennþá greinilegar en eg er búin,
fyrir mig, þá er bezt að athuga
karlmenninadálítið. Erþaðmeð
óréttu, að karlmönnunum alla
daga hefir verið brugðið um,
að þeir sæktust eftir ríku kvon-
fangi? Og þar sem ekki verður
annað séð á grein Halldói's, en
að hann telji æðstu skyldu
konunnar vera það, að vera
trygt og þolinmótt vinnudýr,
þá finst mér óþarfi að bera
fi’ekar af kvenfólkinu. Halldór
og þeir hinir karlmennirnir
breinsi fyrst fyrir sínum dyr-
um.
Hvað mér sjálfri viðvikur, þá
getur hver sem ei’, og hvað
fallegur sem hann er, bölvað
sér upp á það, að eg giftist
aldrei þeim manni sem ætlast
til þess, að konan verði vinnu-
dýr hans. Eg er vön að vinna
og get látið hendur standa fram
úr ermum, og ætla líka að nota
þær til þess að halda vel mínu
(væntanlega) heimili. En að
stjana undir manninum mín-
um, það mun eg aldrei gera.
Eg hefi garnan af því að lesa,
og hefi lesið mikið, miðað við
það, að eg er ekki af því fólki,
sem kallað er að vera af betra
taginu.*) En hvað komast kon-
ur til þess að lesa, eftir að þær
eru búnar að eignast 2 til 3
börn, ef að maðuiinn er alveg
ósjálfbjarga á heimilinuí getur
til dæmis ekki sjálfur í’ent vatni
í fat úr krananum til þess að
þvo sér um hendurnar, eða
tekið bolla úr skápnum, ef
hann þarf að fá sér að drekka?
Skyldu eiginmenn ekki vera
alveg jafnt hamingjusamir
hvort konurnar þeirra bursta
fyrir þá skóna eða ekki? Ég
segi fyrir mig, ég ætla ekki að
bursta skóna mannsins míns.
Vilji hann vera á burstuðum
skóm á sunnudögum — og það
vona eg að hann vilji — þá
*) Eg hefi rekist i blöðum á ýms
kvæði eftir Halldór frá Sandi, sem
hafa verið ólíkt betri en ritsmíðhans
í síðasta blaði Dagsbrúnar.
held eg að hann muni ekki
mikið um að gera það sjálfur.
Svona er eg nú.
Síúlka (ennþá ólofuð).
Himinn og Jörð.
Súla
eða hafsúia (sula bassana) heldur
sig altaf við sjóinn og er hér við land
alt árið. Súluvörp eru hér og þar
kring um alt landið, en eftir því sem
hagskýrslurnar segja, hefir ekki í
þessum vörpum verið drepið nema
nokkur hundruð af þeim árlega (4—
8 hundr.) síðustu árin. Súlan verpir
að eins einu eggi; það er ljósblátt
með hvítum kornum, sem fljótt
dökkna af óhreinindum. Ungar súlur
eru gráleitar með hvítum skellum, en
lýsast smátt og smátt, þar tii þær eru
fullorðnar 6 ára gamlar; eru þær þá
alhvítar, nema vængjabroddarnir, sem
eru svartir.
Súlan lifir á fisktegundum er synda
nálægt yfirborði sjávarins, einkum
síld. Það er mjög skemtileg sjón, að
sjá súlur á veiðum. Þær fljúga hátt
uppi, en þegar þær sjá bráð, draga
þær að sér vængina og iáta sig falla
beint á höfuðið niður í sjóinn, og
mistekst þeim sjaldan veiðin.
Sá, er þetta ritar, sá eitt sinn dauða
súlu, er maður hafði fala, og var
hvorki á henni blettur né hrukka, er
benti á hvað orðið hefði henni að
bana. Hún hafði látið lífið á þann
einkennilega hátt, að hún hafði steypt
sér eftir síli er hún sá 1 lóni einu,
en það var þá svo grunt, en ferðin á
henni svo mikil, að hún hálsbraut sig
í botni.
Frá jafnaðarmönnum erlendis.
Nýlega var kosið til finska
Landdagsins. Kosnir voru 103
jafnaðarm. og verkamannafull-
trúar. Af hinum fjórum flokk-
unum voru'samtals kosnir 96
menn. Jafnaðarmenn hafa því
meii’ihluta í fmska þinginu.
Laust og fast.
Hann vill það ekki.
Hannes Hafstein hefir beðið „Lög-
réttu“ að geta þess, að sér sé rang-
lega eignað kvæðið, sem birt var í
síðasta tbl. Dagsbrúnar. Margir hafa
getið þess til, að næstur H. H. væri
Jón í Kallaðarnesi líklegastur höfundur.
f
Jón ritstjóri Olafsson.
Laus við orða lexikon,
Ijóti það er gallinn,
að Jón kappinn Ólafsson
er til jarðar fallinn.
Þarfur var Jón þingmaður
þjóðkunnur af orðum,
óhlífinn og einarður,
eins og Lúter forðum.
Víst fór Jón í Vesturheim,
vitringur nam rasa.
íslandsvin kom aftur heim,
en með tóma vasa.
Það lái eg ekki Jóni, þvi ekki
græddi eg peninga í Ameriku.
Kunni þar ekki við mig.
E. Jochumsson.
Dagsbi’úii
kenxur nú aftur út um hverja
helgi.
Myndagátur.
Enn ein eftir Rfkarð.
Þetta og hitt.
Bæjarstjórn í Warschau.
Þjóðverjar hafa nú gefið út lög um
bæjarstjórn 1 höfuðstað Póllands, og
er búið að kjósa þar. Er bæjarstjórn-
in tekin til starfa.
Dyr eiginmaður.
Á Titanic fórst amertski auðmaður-
inn John Jakob Astor, sem var ný-
giftur á brúðkaupsför. Konu hans var
bjargað, en sjálfur varð hann eftir á
hinu sökkvandi skipi. Þegar erfðaskrá
hans var opnuð, kom í ljós, að hann
hafði ánafnað konu sinni 25 miljónir
dollara (94 milj. króna) — það er
sama fjárhæðin og Bandaríkin bjóða
Dönum fyrir Vesturheimseyjarnar —
þó með því skilyrði, að hún ekki
gifti sig aftur. Frú Astor hefir nú ný-
lega gifst aftur manni þeim, er William
Dick heitir, en varð um leið að láta
af 94 miljónunum. Það var dýr eigin-
maður.
Luudaveiði.
Af lunda er drepið árlega um 200
þúsundir hér við land. Lunda má
ekki skjóta, né veiða í net, og alger-
lega friðaður er hann frá 10, maí til
20. júní, en um miðjan ágúst er hann
farinn úr varpinu. Þessir 200 þús.
lundar sem árlega eru drepnir, eru
því allir veiddir á hálfs annars mán_
tíma.
„Suðurland".
Afgreiðslu þess, liér í Rvík.
hefir hr. Ólafur Gíslason verzl-
unarmaður í Liverpool. Tekur
einnig við auglýsingum í blaðið.
Xlæíaverzlun
og
saumastoja
Guðm. Sigurðssonar
Laugaveg 10
selur ódýrt fataefni
ekta litir. JLTljót af-
g-reiOsla — Vönduð
vinna. Ný fataefni
með hverju skipi, Sparið
peninga.
Bökabúðin á íaugav. 4
selur gamlar bækur, íslenskar
og útlendar, með miklum
afslætti.
Prentsmiðjan Gutenberg.