Dagsbrún - 12.09.1916, Blaðsíða 2

106
DAGSBRUN
né Keisararíki, og höfðu þessi
ríki legáta sína eða sendiherra
við hirð Yanakonungs, og voru
það menn stórættaðir, en þó
stiltir vel. í þjónustu legáta
Keisaralands var maður einn
klaklenzkur, en eigi er þess
getið hvað hann hét. Maður
þessi var mikilmenni, og þykir
þvi þeim, er þetta ritar, vel til
fallið, að hann hér sé nefndur
Brandur, því svo nefndi Ibsen
sitt mikilmenni. Brandur var
ungur og framgjarn og hugði
mjög á að efla hylli sína hjá
legáta, og hafði til þess mörg
ráð. Loks hugkvæmdist honum
að koma Klakalandi úr hendi
Vanakonungs og undir yfirráð
keisarans í Keisaralandi. Samdi
hann uppkast eða »plan« þar
að lútandi og færði legáta. En
legáta fanst um fátt, og fleygði
í ruslakistu. En eigi lét Brand-
ur hugfallast við þetta. Samdi
hann nú hvert uppkastið á
fætur öðru og fekk legáta.
Kom þar að lokum, að legáti
fór að gefa gaum tillögum
Brands, og skrifaði um það
yfirmönnum sínum í Keisara-
landi. Báðherrar Keisaralands
skildu fljótt, að hér máttu þeir
og land þeirra mikla gagnsemi
af hljóta i seinni viðureign sinni
við Eyríki. Stefndu þeir því
Brandi á sinn fund, og komu
þeir sér skjótt saman um hvað
gera skyldi. Keisaraland skyldi
veita Klakalandi 10 miljóna
lán. Skyldi nota það að nokkru
til þess að koma á stórfeldum
fyrirtækjum í Klakalandi. Fyrir
5 milj. skyldi gera járnbraut
frá höfuðstaðnum austur i hin
frjósömu héruð landsins er
þar eru í nánd. Skyldi þar gera
áveitu mikla í því héraði, er
Fen nefnist. Fyrir 3 milj. skyldi
kaupa landinu til handa aðal-
peningastofnun landsins og
leggja við þjóðbanka Klaka-
lands, og þá um leið breyta
seðlum Klakalands í innleysan-
lega seðla (að vísu yrði Klaka-
landsbankinn með þessu móti
að eins útbú frá þjóðbanka
Keisaralands). Tveim miljón-
um átti svo að verja til þess
að kaupa með fylgi þingmann-
anna í Klakalandi, og var bú-
ist við að 10 til 100 þúsundir
þyrfti að gjalda hverjum þeirra.
Fylgi þingmannanna skyldi
fólgið í því, er nú mun skýrt
frá. Keisaralandsmenn gerðu
ráð fyrir, að stríð það hið
mikla, er þeir háðu gegn Ey-
ríki, mundi enda þannig, að
hvorugt ríkið hefði betur, og
þá friður væri saminn, mundi
hvorugt ríkið í fyrstu 50 árin
leggja út i stríð á ný, nema
sjálft ríkið stæði í voða. Ekki
átti að kaupa þá þingmennina
í Klakalandi til þess að gerast
föðurlandssvikara — það var
bæði álitið kostnaðarsamt, og
svo þurfti þess heldur ekki
með. Þingmennina átti aðkaupa
til þess að gerast föðurlands-
vini, þ. e. þingið átti að stríð-
inu loknu að segja skilið við
Yanakonung. Þetta mundikoma
all-flatt upp á Vani, sem að
líkindum mundu hrinda á flot
einum vígdreka og senda af
stað til þess að jafna á Klaka-
lendingum, og aftra skilnaði
landanna. Þá átti Keisaraland
að taka málstað Klakalands og
neyða Vani, með því að hóta
þeim öllu illu til þess, að
sleppa Klakalandi. í þakklætis-
skyni eiga Klakalendingar að
bjóða keisaralenzkum prins
konungdóm — skal það hnoss
hreppa prins einn, sem er við
sveit Keisaralandslegátans í
Vanalandi. Um leið og ófriðn-
um er lokið, skyldi aísetja ræð-
ismann Keisaralands í Klaka-
landi, engeraaðyfirræðismanni
doktor einn, sem er við ræðis-
mannssveitina í Vanalandi, en
Brandur skal gerast undirræð-
ismaður.
Keisaralendingar eiga að fá
sand af einkaréttindum til þess
að nota hin margvíslegu nátt-
úruöfl Klakalands, fossa o. s. frv.
Þegar Klakaland er orðið
sjálfstætt, á það að ganga í
hervarnarsamband við Keisara-
land, sem á að fá einn fjörð,
hvar aldrei kemur ís, sem her-
skipalagi. Herskyldu á að koma
á í Klakalandi, en þori þing-
menn ekki að semja þau lög,
nema fyrir sérstaka borgun, á
að afnema stjórnarskrána um
óákveðinn tíma, og ekki kalla
saman alþing. Með tímanum
skyldi svo Klakaland — sem er
álitið mikið framtíðarland —
falla sem þroskað epli í skaut
Keisaralands, þó með nokkrum
sérréttindum, t. d. rétt til þess
að halda málamyndasendiherra
við nokkrar hirðir, og annað
þessháttar, er glatt getur hina
hégómlegu tegund föðurlands-
ástar, sem er sérkennileg fyrir
fjölda Klaklendinga.
Nú er að segja frá Brandi,
að hann lætur í haf frá Vana
landi og heldur til Klakalands.
Kemst hann þangað, mest fyrir
fulltingi Loðins föður sins, sem
vissi jafnlangt nefi sínu. Geng-
ur Brandur nú á tal við Nar
jarl, og segir honum fréttir.
Líkar Nari jarli vel fréttirnar,
og sækir hann nú um lán það
sem tiltekið var, því Keisara-
landsmenn heimtuðu, að það
kæmi beiðni um það beint frá
honum, en þó gegnum skrif-
stofu Klakalands í Vanalandi
til legáta Keisaralands þar. En
ekki sagði jarl þetta öllum sín-
um mönnum.
En nú er að segja frá Eyríki,
að það hefir einn ógurlegan
njósnara í Klakalandi og er
hann í handritum ýmist nefnd-
ur Boss eða Hross (eða jafn
vel Kapall). Komst hann á
snoðir um hvað á seiði var, og
brást fljótt við og bauð Nari
jarli jafn stórt lán, eða stærra,
en það sem Keisaraland bauð.
Nar jarl er maður, sem kann
að bera kápuna svo hún klæði
báðar axlir og þótti mönnum
því óvíst hvernig fara mundi.
En vitrir menn, sem heyrðu
um lánstilboð þessara gráðugu
ríkja, þótt eigi þektu þeir til-
ganginn út í æsar, hugsuðu
með kvíða til skuldadaganna.
x. y. z.
Ríkarður Jónsson
hélt sýningu á teikningum o.
fl. á Akureyri í lok fyrra mán-
aðar. Ríkarður er nú kominn
heim til Reykjavíkur, eftir
hringferð um landið. Fór hann
landveg af Djúpavogi austur og
norður um land og fekk sól-
skin hvern einasta dag — nema
hérna megin Holtavörðuheiðar.
En þá daga var hann nú líka
rakur, segir Ríkarður. Þeir
urðu samferða mest af leiðinni,
Jónas frá Hriflu og Ríkarður.
Himinn og jörð.
Reyðarhvalir,
Af þeim eru 5 tegundir hér við
land. Stærst þeirra er steypireyðurin
(balænoptera gigas) er Norðmenn
nefna bláhval. Hún er 85 feta löng
fullorðin, en þó mælt að hún geti
orðið alt að 100 fet. Steypireyðurin
lifir eingöngu á smádýium (aðallega
krabbadýrum), sem sjórinn kringum
ísland er fullur af á sumrin.
Sandreyðurin (b. borealis) — Norð-.
menn nefna hana seihval — verður
40—50 feta löng. Hún lifir á sams
konar fæðu og steypireyðurin, en
hvorug þeirra éta loðnu, síld né aðra
fiska.
Langreyður eða síldreki (balenop-
tæra musculus) — á norsku „finhval" —
er fullvaxin 60—70 feta löng. Lang-
reyðurin heldur sig oft í hópum,
einkum þegar hún er með ungum
(ungarnir eru um 18 feta langir, þegar
þeir fæðast). Þessi hvalategund lifir á
síld og loðnu.
Hrefna eða hnffill (b. rostrata) — á
norsku vaagehval — er algengasti
reyðarhvalurinn hér við land. Verður
25—:23 fet. Étur loðnu, fisk og sfld.
Hnúfubakur eða hnúður (megaptera
boops) er ólíkur öðrum reyðarhvölum
í laginu, miklu gildari og bækslin afar-
stór (Um V3 af lengd hvalsins). Hnúfu-
bakurinn lifir aðallega á smádýrum
(hvalátu), en þó einnig á loðnu.
Steypireyður, langreyður' og hnúfu-
bakur eru aðaltegundirnar, sem hval-
veiðamenn drápu hér við land.
Hrefnur drepa þeir ekki, þykir hún
of lítil og spretthörð.
Hvalveiðar eru nú algerlega bann-
aðar hér við land í 10 ár. Ef til vill
yrfti að friða hvalina í 10 ár til.
egar hvalveiðar hefjast á ný hér við
land, ættu þær að rekast sém lands-
sjóðsfyrirtæki. Það gæti orðið landinu
drjúg tekjugrein.
lslenzkan.
Einn af vinum ritstjóra þessa
blaðs, (P. J.), hefir fundið að
þvi, að það væri slæm íslenzka
að segja »laga« kaffi; sömul.
»bleiur«. Sá, sem þetta ritar,
hefir aldrei heyrt neinn ísland-
ing kalla það annað en að »laga«
kaffi, sömuleiðis aldrei heyrt
annað nefnt en »bleiur« (P. J.
vill kalla það »hlanddulur«, en
það orð er ekki fagurt, né nær
því, er það á að tákna).
Fréttir af Norðurlandi.
Nú er þjakað Norðurland,
nokkru valda mislingar,
en öllu meira unnu grand
andatrúar þyrsklingar.
Hestasveinn.
Gunnar Gunnarsson.
Ný bók eftir Gunnar Gnnn-
arsson kemur út í haust hjá
Gyldendal, segir »Politiken«
25. ág.
Niðnrlag
greinarinnarum þegnskylduvinnuna
verður að bíða næsta blaðs.
Þetta og hitt.
Skógarbrunar í Canada.
Ogurlegir skógarbrunar geysuðu í
Canada um mánaðamótin júlf—ágúst.
Mörg hundruð manns hafa látið lífið
í þeim.
Forseti Kínaveldis,
sá sem nú er, heitir Li-Chuan-Hung.
Sór hann lýðveldinu hollustueið í
byrjun fyrra mánaðar.
Enskar hergagnasmiðjnr.
I byrjun ágústmánaðar tilkynti her-
gagnaráðherrann enski, að Bretar
hefðu þá 4052 hergagnaverksmiðjur.
Kjöt.
Á friðartímum éta Englendingar að
meðaltali go pd. af kjöti á mann á ári,
Bandaríkjamenn 135 pd., Frakkar 70
pd. og Þjóðverjar 58 pd.
Bjart lierbcrgi, er nota
má fyrir vinnustofu, óskar und-
irritaður að fá sem fyrst. Helzt
í austurbænum.
Ríkarður Jónsson,
Hverfisgötu 47.
„Suðurland“.
Afgreiðslu þess, hér í Rvík.
hefir hr. Ólafur Gíslason verzl-
unarmaður í Liverpool. Tekur
einnig við auglýsingum í blaðið.
Xlxðaverzlun
og
saumastoja
Guðm. Sigurðssonar
Laugaveg 10
selur ótlýrt íataefni
ekta litir. JLPljót af-
g-reiösla — Vönduð
vinna. Ný fataeíni
með hverju skipi, Sparið
peninga.
Jökabúíin á £augav. 4
selur gamlar bækur, íslenskar
og útlendar, með miklum
afslætti.
Prentsmiðjan Gutenberg.