Dagsbrún - 26.09.1916, Blaðsíða 2

110
D A G S B R Ú'N
nefndin hefði stungið upp á
J. M. og K. Z. sem þingmanna-
efnum og gaf þeim sín bestu
meðmæli. En hann gat ekki
með einu orði um tillögu minni
hlutans. En P. Zóphoníasson
varð þá til þess. Þá stakk H.
Hafstein upp á því að gera
bræðing við »langsum« ogláta
þá vera saman Svein Björns-
son og Jón Magnússon. En sú
tillaga fekk ekkert atkvæði,
ekki einu sinni frá H. H. sjálf-
um. Jón Þorláksson taldi Svein
svo sneiddan heillum og fylgi,
að meira væri tjón en gagn að
því, að innbyrða hann, og að
endingu kvað hann hafa sagt,
að þessi tillaga væri borin upp
fyrir siðasakir (líklega af kurt-
eisi við Svein og Hannes?). Að
því búnu fóru fram frjálsar
kosningar um þá, er félags-
menn kynnu að hafa augastað
á. Úrslitin urðu þau, að Jón
Magnússon fekk 50 atkvæði,
L. H. B. 33, Jón Þorláksson 18
og K. Z. 15. En er lesin voru
upp atkvæðin, var sem drægi
upp svarta úrhellisbliku í glaða
sólskini. Urðu þeir »Fram«-
höfðingjarnir sumir allsvartir
ásýndum, er þeir sáu að launráð
sín ætluðu að engu^að verða,
því L. H. B. hafði fengið ótví-
ræðan meirihluta, því að alls
töldust atkvæðin 58. Brá þeim
einna mest, Hannesi Hafstein,
Eggert Claesen, Þorst. Gíslasyni
og þó einkum Jóni landsverk-
fræðingi. Varð hann furðulega
reiður, og lýsti því yfir, að sín-
um störfum fyrir fjelagið væri
lokið hér í bráð, og kvaddi
varaform. Odd Hermannsson
til að stýra »Fram«-fundi þeim
er ákveðinn hafði verið daginn
eftir, til þess að leggja í orði
kveðnu smiðshöggið á gerðir
undirbúningsnefndarinnar.
Yaraform. beiddist undan
þvi, en Jón Þorláksson kvað
að svo yrði að vera, þar sem
hann kæmi þar ekki.
En Jón Þorláksson er eins
og hver önnur manneskja, þó
að hann eigi að verða ráðherra
að sumri, að hann getur bæði
hlaupið á sig og séð sig um
hönd, því að næsta kvöld var
hann einn af hinum fyrstu til
að koma á fundinn og settist
þegar í sæti fundarstjóra, svo
sem ekkert hefði í skorist,
Fundurinn hafði verið óvana-
lega slælega boðaður, nema til
nánustu klíku-vina J. Þ., sem
var vandlega smalað. Jón Þor-
láksson gat þess þegar, að und-
irbúningsnefndin hefði stungið
upp á J. M. og K. Z., en forð-
aðist að nefna álit minni hlut-
ans og enn síður að hann
mintist á fundinn kvÖldið áður,
Tryggi Gunnarsson stóð þá upp
og mælti gegn báðum þing-
mannaefnunum, og kvað hvor-
ugan eiga að hafa tíma til
þingsetu og síst K. Z. Lauk
hann máli sínu með því að
stinga upp á Eggert Claessen
í stað K. Z. Var sú tillaga bor-
in undir atkvæði, en að eins
voru það 3 eða 4 af fundar-
mönnum, sem var um það
gefið, að taka hið háa C. Er
haldið, að mönnum hafi þótt
það strembið og steinolíubragð
að uppástungunni. En þá sýndi
Jón Þorláksson ráðsnild sina
og bar þá J. M. og K. Z. báða
í einu undir atkvæði fundarins,
og heimtaði atkvæðagreiðslu
þegar í stað, með handaupp-
réttingum. Stóðu þá 32 hendur
með Jóni Magnússyni og K.
Zimsen, en 20 á móti. All-
margir sátu hjá og greiddu
ekki atkvæði, því að þeim þóttu
aðfarirnar lítið drengilegar, sem
von var. Gekk þetta alt með
járnbrautarhraða, svo að fund-
armenn fengu varla áttað sig
á, hvað var að gerast. En rétt
í þessum svifum gengu fylgis-
menn Lárusar allir af fundi.
Tveir »Fram«-menn urðu til
þess að víta gerræði J. Þor-
lákssonar, þau Briet Bjarnhéð-
insd. og Pétur Zóphoniasson.
Jón svaraði frúnni í angurblíð-
um róm, að hann vonaðist
eftir því, að þar sem hún hefði
skamma stund verið í félaginu,
færi hún ekki að spilla friði.
En P. Z. gaf verkfræðingurinn
óhýrt auga og minti hann á,
að eigi færi vel á því að þeir,
sem ynnu fyrir félagið (fyrir
borgun, við atkvæðasmölun?),
færu að gera sundrung í fé-
laginu. P. Z. vildi fresta mál-
inu, en það þorðu formenn
ekki, allra síst ef ske kynni,
að kosningasvik þeirra við
landlækni hefðu tekist svo, að
hann kæmist ekki að við lands-
kjörið, svo að hann kæmi til
greina sem frambjóðandi fyrir
Reykjavík. Eftir þetta fóru vinir
og fylgismenn verkfræðingsins
með bæjarfógetann í broddi,
að bera ilmandi smyrsl og
græðilyf í sárin á mönnum
L. H. B., þeim, er þiggja vildu
lækninguna. Gengu sumir
þeirra lengi með votar varir,
og létu síðan skrásetja sig allra-
þegnsamlegast. Eftir einum
þeirra, sem þó er annálaður
kraftamaður, er þeíta haft, er
hann hafði undirskrifað: »Við
getum ekkert á móti þeim háu«.
Mælt er samt að einn viðstaddur
vinur J. Þ. og venslamaður
bæjarfógetans, hafi fundið mik-
ið að öllu þessu háttalagi, þótt
það næsta svívirðilegt, og spáð
því, að J. Þ. mundi eyðileggja
sjálfan sig og »Fram« með
slíkum aðförum.
Jón Þorláksson hefir því
einn ráðið tilneíningu J. M. og
K. Z. sem nú eru svo nefnd
»þingmannsefni Heimastjórnar-
manna«. Svona er lýðfrelsinu
háttað í flokkinum þeim.
Kunmigur.
Á mánudaginn
var. voru ívœr góðar greinar í
sama Vísishlaðinu, »Mentun«
hét önnur, hin var um lands-
kosningarnar.
Um járnbrautir
heitir bæklingur eftir Björn
Kristjánsson bankastjóra, sem
nýtega er kominn út, og ættu
bæði þeir, sem járnbraut eru
hlyntir, og hinir, sem ekki eru
það, að lesa hann. Því hvorir
tveggja ættu að geta verið sam-
' dóma niðurlagsorðum höf. um
að slík mál, sem járnbrautar-
málið svo kallaða, megi ekki með
nokkru móti vera háð tilfinn-
ingum einum, né eiginhags-
munum einstakra manna.
Sérlega eftirtektarverður er í
bæklingi þessum samanburður
á því hvað þýski landsverkfræð-
ingurinn Georg Osthoíf segir
að járnbrautir kosti í Þýska-
landi, og á hvað islenski lands-
verkfræðingurinn Jón Þorláks-
son áætlar að járnbraut kosti
úr Reykjavík, austur yfi.r lieiði.
Skýrsla hins þýska verkfræðings
segir að á Þýskalandi kosti
hver í'öst (km.) af stikubreiðri
(1 met.) járnbraut:
Á sléttlendi... .. 32 þús. kr.
- hólóttu landi... 47 — —
í fjallendi...... 120 — —
En íslenski verkfræðingurinn
áætlar kostnaðinn við jafnlang-
an og breiðan brautarstúf á ís-
landi aðeins 27 þús. kr.*)
Það er vert að taka eftir
þessum útreikningi' Þrátt fyrir
það þó islenska járnbrautar-
svæðið sé líklegast mitt á milli
þess sem þýski verkfræðingur-
inn kallar »hólótt« og þess
sem hann nefnir »fjalllendi« þá
reiknar hr. Jón Þorláksson þó
að járnbraut hér verði 20 þús.
ódýrari en járnbraut á hólóttu
landi í Þýskalandi. Já meira
að segja, hann áætlar brautina
5 þús. kr. ódýrari hér yfir fjall-
lendi, en brautin er á sléttlendi
á Þýskalandi. Auðvitað verður
sumt ódýrara hér en þar, t. d.
þarf brautin hér eðlilega óvand-
aðri brautarstöðvar og langtum
minna af vögnum og eimreið-
um, þar er hann áætlar, að það
sem brautin hér flytji, verði
aðeins fertugasti partur af því
sem brautir flytja í Þýskalandi.
(í Þýskalandi fluttu járnbraut-
irnar að meðaltali árið 1906
fólk og farangur fyrir 41,788 kr.
fyrir hverja röst, en Jón Þor-
láksson gerir ráð fyrir að braut-
in hér muni flyrstu árin flytja
fyrir aðeins 1375 kr. fyrir hverja
röst — og heldur B. Kr. því
þó fram, og að því er virðist
mjög sennilega, að Jón reikni
tekjurnar of háar). Aðjárnbaut
verði ekki ódýrari hér vegna
ódýrari vinnukrafts, sést á
skýrslu yfir vinnukaup við járn-
brautarlagningu í Þýskalandi,
sem er í bæklingnum. — Þegar
borið er saman hvað járnbrautir
kosti kér og i Þýskalandi verður
að taka tillit til hversu mjög
dýrara vagnar, leinar, teina-
þvertré, og annað sem við verð-
*) 1 hvorugum þessum útreikningi
er meðtalinn sími, jarðgöng, stórbrýr,
landkaup né rentur.
um að fá frá útlöndum verður
hingað komið, heldur enþað er í
Þýskalandi. Yfirleitt er áætlun
hr. Jóns Þorlákssonar — borin
saman við hvað járnbrautir
kosta í Þýskalandi — svo hlægi-
lega lá, að það er alls ekki und-
arlegt að margir fylgismenn
járnbrautarinnar séu honum
stórreiðir og segi, að hann liafi
með þessu stórspilt fyrir mál-
inu. Margir halda vafalaust að
þesst áætlun hr. Jóns Þorláks-
sonar sé gerð móti betri vitund,
en það er efalaust rangt, hann
hefur ekki vitað betur. Benda
á það ýms atriði í áætluninni
t. d. það, sem maður veit,
að hann veit, sem sé, hver sé
kostnaður til verkfræðinga við
undirbúningu og lagningu
brautarinnar. Kostnað þennan
áætlar hann sem sé 248 kr,
meiri við hverja röst en þýska
áætlunin gerir ráð fyrir á hól-
óttu landi á Þýskalandil
Löngum spaugsamur.
Löngum er hann spaugsam-
ur hann Þorsteinn Gíslason,
ritstjóri »Lögréttu«. í síðasta
tbl. Heimastjórnarmálgagnsins
lætur hann skilja á sér, að
breytingarnar hefðu verið meiri
á atkvæðum C-listans, ef list-
inn hefði komið manni að!
Ennfremur segir hann að
það sé eðlilegt, að mestar
breytingar hafi verið gerðar á
A-listanum, af því hann hafi
fengið flest atkvæðinl
Þegar maður les þetta í Lögr.
dettur manni ósjálfrátt í hug
hvers vegna hr. Þ. Gíslason
hafi ekki aðallega lagt fyrir sig
stærðfræði, því vafalaust gæti
hann leyst þá gátu, hvort sé
hærra, Keilir eða hvellurinn úr
42 cm. fallbyssu.
En ritstjóri Lögréttu þykist
ekki hafa gert nóg »grín« með
lesendur blaðsins með því
tvennu, sem talið er hér, held-
ur bætir hann því við, að lögin
œtlist til þess, að breytt sé um
röð á listunum. Því segir hann
ekki hreint og beint að lögin
ætlist til þess að bannvinir séu
strikaðir út?
En langbezta »grínið« er þó
það, að Lögrétta er enn þá
með það, að það hefði verið
betra fyrir verkamenn að kjósa
A-listann, heldur en að hafa
sérstakan lista, af því Pétur
hafi verið sá sjöundi á honuml
Reykjavíkur-pistill.
»Hver djöfullinn«, sagði mað-
urinn, sem ég rak hausinn í
bringuna á í gærkvöld, á horn-
inu á Austurstræti og Aðal-
stræti.
»Hver þeirra?« át ég eftir
manninum, sem var risi að
vexti, þó hann væri töluvert
minni en Þjóðverjinn okkar,