Dagsbrún - 02.10.1916, Side 1

DAGSBRÚN
BLAÐ JAFNAÐARMANNA
GEFIN ÓT MEÐ STYRK NOKKURRA IÐNAÐAR- Og' VERKMANNAFÉLAGA RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: ÓLAFUR FRIÐRIKSSON
ÞOLID KKKI
RANOINOI
36. tbl.
Reykjavlk, mánudaginn
2.
október.
1916.
Kosningin
sem fram á að fara fyrsta
vetrardag er ekki listakosning.
I3að á heldur ekki að setja kross
við neinn bókstaf, við þessa kos-
ningu, heldur á hér að stimpla
(nieð stimpli, sem er í kjör-
klefanum) yíir hvita blettinn,
sem er á kjörseðlinum framan
við nafn (eða nöfn) þeirra
nianna, sem maður vill kjósa
(i Reykjavík framan við tvö
nöfn, Jörund og Þorvarð, og á
Akureyri framan við eitt nafn
— Erlings.
Þeir sem fara burt héðan úr
bænum geta kosið hjá bæjar-
fógeta. Rar fer kosningin þannig
fram, að kjósandi skrifar nöfn
þeirra tveggja þingmannsefna
er hann vill kjósa á hvítan
miða sem honum er íenginn
(alþýðumenn skrifa nöfnin:
Jörundur Brynjólfsson Þor-
varður IJorvarðarson).
Kosningin er leynileg bæði
hjá bœjarfógeta og kjördaginn
og enginn nema kjósandinn
sjálfur veit hvern hann hefur
kosið.
Framboð bæjartógeta og
borgarstjóra til þingmensku.
Nokkru áður en framboðs-
frestur var úti, kvisaðist það
að heimastjórnarflokkurinn (þ.
e. Pétur Zóphóníasson, Kjartan
Konráðsson, Eggert Claessen,
Jón Þorláksson, Þorsteinn
Gíslason, Jón Magnússon og
Knútur Zimsen) ætlaði að hafa
Jón Magnússon og Knút Zim-
sen í kjöri hér í Reykjavik.
Margir hafa nú, ef til vill,
búist við því, að heimastjórnar-
menn mundu láta J. M. bjóða
s'g fram. Það er nú orðin föst
regla hjá þeim flokki, að hlaða
a Þann mann svo miklum
aukastörfum, að hann verður
að setja marga menn fyrir sig
til að gegna bæjarfógeta-
embættinu. I fyrra t. d. bafði
hann þrjá menn fyrir sig, til
að inna þau verk af hendi sem
hann átti ag gera, en sjálfur
sat hann í launanefndinni með
10 kr. daglaunum.
Það skiftir nú að vísu ekki
mestu máli, hvaða daglaun J.
M- hafði í þessari launalaga-
nefnd; hitt varðaði miklu
meira, að hann átti alls ekki,
embaettis síns vegna, að vera
í enni. Bæjarfógeta embættið
er orðíð svo umfangsmikið, að -
ogJorningllr er æ^a j)ejm
manm meiri starfa. En um það
er ekki verið að fást. J. M.
hefir baft svo mikil aukastörf,
að það er ærinn starfi fyrir
einn mann. Þannig var t. d.
J. M. í fyrra í launamálanefnd-
inni, bæjarstjórn, velferðar-
nefnd, auk ýmsra annara starfa.
Af þessu annríki J. M. leiðir
það, að mörgum þykir orka
tvímælis, að bann leysi skyldu-
störf sín af hendi, eins og á-
kjósanlegt væri. Mætti benda
á mörg dæmi, er snerta lög-
gæzlu, því til sönnunar, ef
þurfa þætti, og skal það gert,
ef heimastjórnarflokkurinn ósk-
ar þess. Allir hugsandi heima-
stjórnarmenn (um hina þarf
engum orðum að eyða) hafa
líka séð þetta og vilja ekki að
starfsþoli eins manns sé þannig
misboðið, og er framboð J. M.
að þessu sinni í fullri óþökk
þeirra.
En þrátt fyrir það, þó svo
ríkar ástæður mæli á móti því,
að J. M. gefi sig við þing-
mensku, að það ætti alls ekki
að koma til nokkurra mála,
þá eru hitt þó enn meiri firn,
að borgarstjórinn skuli nú
gefa kost á sér til þings. Með
því er blátt áfram kjósendum
þessa bæjar misboðið, og ætti
að verða til þess að almenn-
ingur tæki í taumana svo eftir-
minnilega, að enginn flokkur
leyfði sér hér eftir að fara
þannig að, og það geta menn
bezt með því að enginn kjósi
borgarstjórann 21. okt. n. k.
Skal nú lauslega drepið á
nokkur atriði, er sýna hversu
fráleitt það er, að borgarstjóri
gefi sig við þingstörfum.
Eftir núverandi fyrirkomu-
lagi á stjórn bæjarins, er borg-
arstjórinn í Jlestum nefndum.
AU-flestar fastanefndir halda
stundum einn og stundum tvo
íundi fyrir hvern einasta bæjar-
stjórnarfund. Auk þess er hann
í ílestum nefndum, sem bæjar-
stjórnin kýs á fundum sínum
til að afgreiða ýmis konar mál,
sem fyrir koma. Hann undir-
býr málin fyrir nefndar- og
bæjarstjórnarfundi. Hann á að
sjá um að álvktanir og sam-
þyktir séu framkvæmdar og
haldnar. Hann á að hafa, yfir
höfuð umsjón með öllum eign-
um bæjarins, og stjórn hans,
að svo miklu leyti sem það
heyrir undir bæjarstjórnina.
Eins og menn sjá, er það
ekki neitt smáræði sem borg-
arstjórinn hefir að starfa fyrir
bæinn, enda hefir hann stund-
um látið það i ljósi opinber-
lega, þegar bæjarstjórnin hefir
heimtað að hann léti fram-
kvæma eitthvert verk á frem-
ur stuttum tíma, að sér væri
ekki hægt að gera það sökum
annríkis. Störfum borgarstjóra
er líka þannig háttað, að ó-
mögulegt er að taka mann al-
ókunnan störfunum, og láta
hann leysa þau af hendi. Sú
starfsemi færi meira og minna
i handaskolum, og væri slíkt
illáB farið, því bæjarfélaginu
ríður mikið á að þessi verk
séu vel af hendi leyst.
Þetta sá lika borgarstjóri,
þegar hann var að falast eftir
að bæjarfulltrúarnir kysu sig
fyrir borgarstjóra.
Þáverandi bæjarfulltrúum
var kunnugt um, að K. Z.
hafði hér ýmsum störfum að
gegna. Hann var t. d. formað-
ur Iðnaðarmannafélagsins, ein-
hver helzti starfsmaður í K. F.
U. M. o. fl. Auk þess meðeig-
andi í verzlun Helga Magnús-
sonar & Co., sem skiftir við
bæinn fyrir mörg þúsund kr.
árlega o. fl. o. fl.
Til þess að hljóta borgar-
stjóra stöðuna, bauðst K. Z. til
þess að hætía við þessi auka-
störf. Sagði' þá, eins og satt er,
að til þess að geta leyst borgar-
stjórastarfið vel af hendi, veitti
ekki af að borgarstjóri gæfi sig
við því einu, og engu öðru.
Meiri hluti bæjarfulltrúanna
trúðú K. Z., og veittu honum
embættið.
Hvernig hefir þá K. Z. haldið
loforð sin við þessa fulltrúa?
Það má honum vera kunnugt
um. En ekki veit almenningur
betur en að hann gegni mikl-
um aukastörfum, sem ekki
koma borgarstjórastarfinu við,
t. d. að hann sé formaður
íðnaðarmannafélagsins, að hann
starfi enn í K. F. U. M., og að
hann sé meðeigandi í verzlun
Helga Magnússonar & Co., og
nú ætlar hann sér að verða
þingmaður.
Það lítur svo út sem K. Z.
ætli sér nú að hafa borgarstj.-
stöðuna í hjáverkum. Finst
honum hann geta afkastað
meiru en hann gerir nú fyrir
bæinn, þá þolir bærinn það,
að meira sé gert fyrir hann,
og fyrir það fengi hann þökk
allra góðra og hugsandi manna,
en óþökk þeirra hefir hann nú
þegar fyrir það, að hann vill
vasast í öllu.
K. Z. þarf alveg eins og
aðrir tíma til að inna sín störf
af hendi. Hann hefir unnið hér
fyrir bæinn um nokkurra ára
skeið, svo menn þekkja það.
Bærinn launar lika borgar-
stjöra sínum svo vel, að hann
á heimting á því að hann gefi
sig eingöngu við störfum fyrir
bæinn, en hafi þau ekki í hjá-
verkum, eins og nú er stofnað
til. — Til þingstarfa er borgar-
stjórinn alls ekki betur fallinn
en fjöldi annara borgara hér í
bænum, svo frá því sjónarmiði
séð mælir heldur ekkert með
þessu framboði hans.
Alþýða manna hér á landi
hefir stundum kvartað yfir því,
að þingið væri skipað of mörg-
um embættismönnum, og hvað
eftir annað látið í ljósi óánægju
sína yfir því, hve ósýnt þeim
væri að sjá hag almennings
(og viljalausir í þvi efni), og
margoft þótst ætla að senda
alþýðumenn á þing. Með því
að hafa hér í kjöri bæjarfógeta
og borgarstjóra, er svo að sjá
sem heimastjórnarflokkurinn
hafi viljað ganga úr skugga um,
hvort almenningur meinar
nokkurn tíma það sem hann
segir.
Vetrardagurinn fyrsti, 21. okt.
n. k., sker úr þvi.
Kjósandi.
Rétti maðurinn.
í fyrra vetur sýndi mér verka-
maður á Akureyri útreikning á
þvi, hvernig bæjarstjórnin legði
hinn nýja vatnsskatt á ibúa
Akureyrar; sem sé þannig, að
hann kom tiltölulega þyngst á
barnamenn eins og Sigurð H.,
en á kaupmenn þannig, að þeir
jafnvel grœddu á því sökum
ódýrari eldshættutryggingar.
Ekki vissi maðurinn, sem eg
átti tal við, hver hefði gert
þennan útreikning — hver það
var sem hafði séð það, sem
aðrir ekki sáu.
Eg hugsaði: Ef að maðurinn,
sem gerði útreikninginn, er eins
einarður eins og hann er skarp-
ur, þá er hér sjálfkjörinn höf-
uðsmaður alþýðunnar á Akur-
eyri — nema þá að hann sé
svo ríkur, að það blindi sjón
hans.
Eg kyntist manninum, og
hann reyndist vera eins og
nauðsynlegt er að þingmenn
Alþýðuflokksins séu: Skarpir,
vel máli farnir, einarðir, harð-
ir í horn að taka, og trúir sin-
um hugsjónum.
Maðurinn var Erlingur Frið-
jónsson.
Ó. F.