Dagsbrún - 02.10.1916, Page 4

116
DAGSBRÚN
Blöðruselurinn.
Udlurak sat flötum beinum
í skinnbátnum — kajaknum —
sem hann reri áfram með því
að dýfa tvíblöðuðu árinni á
víxl á stjórn og bak.
Kajakinn var rennilegur far-
kostur; ekki álnar breiður mið-
skipis, en átta álna langur, og
dýptin aðeins fet. Á skinnþil-
fari kajaksins rétt framan við
gatið sem Udurak sat í, var
skutulfærið hringað upp — það
var úr kampsels-skinni — neðri
endi þess var festur í útblás-
inn belg eða pússara, sem lá
á þilfarinu, fyrir aftan Udurak
ofan á tveimur 3 álna löngum
spjótum, en hinn endinn var
festur í skutulinn, sem lá
stjórnborðamegin. Þeim megin,
en fyrir framan hann Iáu einn-
ig kasttré tvö, þessi einkenni-
legu, hugvitssömu áhöld, sem
auka kastmátt handleggsins, og
sem forfeður okkar þektu og
notuðu þegar þeir fyrir 25 þús-
und árum lifðu á hreindýra-'
veiðum á hinum þá kaldrana-
legu sléttum Mið-Evrópu, en
sem síðan sögur hófust, hafa
aðeins verið notuð við Nyrðra
Ishafið, í Suður-Ameriku og í
Eyálfu.
Sjórinn var spegilsléttur,
nema hvað hægur andvari af
landi gáraði langa flekki á
hann hér og hvar, en það var
algerlega öldulaust, því megin-
ísinn var skamt undan, þó eigi
sæist hann úr kajaknum. Ein-
stakir hafísjakar voru hér og
þar milli skerjanna og lágu
eyjanna.
Udlurak fór í hægðum sín-
um, því hann var á veiðum.
Hann reri eins og ósjálfrátt,
því hugurinn var allur við að
horfa eftir sel. Hann hafði
drepið hringanóra rétt utan við
vörina og snúið við með hann
aftur til lands, en síðan hafði
hann ekkert séð — það er að
segja, ekki sel, nóg var nú af
æðar- og svartfuglinum. — En
hvað var nú þetta, þarna beint
í suðrinu; sannarlega —. Ud-
lurak sneri kajaknum til hálfs
með einu árataki, og tók svo
sterklega á árinni, sem hann
dýfði ótt og títt, að hann þaut
áfram, í áttina til selsins. Því
selur var það, og það stór sel-
ur. Það var auðséð, borið sam-
an við æðarfuglana i hópnum,
sem var vinstra megin við
hann, og aðeins lítið eitt lengra
burtu. Þegar Udlurak nálgað-
ist, sá hann að það var blöðru-
selur — karldýr — það mátti
sjá á blöðrunni, sem hékk
fram yfir trýnið.
Selurinn, sem hefir legið leti-
lega og hvílt sig á því að láta
sig fljóta í yfirborðinu en ekki
tekið eftir neinu óvanalegu, sér
nú blika á árarblað Udluraks,
og strókar sig til þess að sjá
hvað er um. En Udlurak, sem
ekki hefir haft augun af hon-
um, sér við honum, hann
hættir snögglega að róa, og
situr grafkyr. Og þó skrið sé
á bátnum, þá sér selurinn enga
hreyfingu á honum, því hann
stefnir beint í áttina til hans.
Selurinn lætur sig því falla
niður aftur; dýrin hræðast nær
aldrei það sem er algerleg kyrð
á, enda ilt að koma auga á
það, sem ekki er á hreyfingu.
Vita það og ílest blóðheit dýr,
og er það orsök þess, að tvö
svo að öllu ólík dýr sem rott-
an og sandlóan, haga sér eins,
þegar þau leita sér fæðu: hl.aupa
í sprett, og ger-stanza á milli.
Við og við lítur selurinn i
áttina til kajaksins, en Udlurak
stanzar þá á augabragði og sit-
ur grafkyr, þar til ^elurinn
lítur í aðra átt, þá rær hann
aftur af kappi. Udlurak nálg-
ast nú óðum selinn, og þegar
hann kemur í skotmál, hættir
hann að róa, gáir í snatri að
hvort skutulfærið er greitt,
þrífur, fljótt en hljótt, annað
kasttréð og skutulinn. En um
leið og hann snertir skutulinn
verða þau viðbrigði að tenn-
urnar i honum hætta aðglamra,
veiðiskjálftinn sem hann hefir
haft siðustu mínútuna er far-
inn úr honum, eins og skjálft-
inn úr glímumanninum sem
byrjar að glima.
Udlurak heldur árinni í
vinstri hendi, sem hann réttir
fram, til þess að geta teygt þá
hægri með skutlinum þess
lengra aftur. Hann hallar sér
aftur á bak og Iyftir skutlin-
um, en áður en hann er full-
reiddur til skots, hefir selurinn
látið sig síga í kaf.
Udlurak er hinn rólegasti —
hann veit að selurinn kafaði
til þess að leita sér fæðu, en
ekki af því að hann hafði
stygst, og að hann þess vegna
muni koma upp einhversstað-
ar í nándinni.
Meðan hann bíður eftir því
að selurinn komi upp aftur,
kemur honum snöggvast til
hugar að láta hann í friði —
mörgum kajaknum hefursærð-
ur blöðruselur grandað, svo
ræðarinn hefur druknað. Og
þó Udlurak hafi unnið marga
blöðruseli á ís, hefur hann að-
eins drepið einn á sjó, og hann
langtum minni en þennan, sem
eftir hausstærðinni vafalaust
var á fimtu alin á lengd. Það
var karl á borð við þennan
sem hann eitt sinn sá koma
með svo mikilli ferð upp úr
sjónum, að hann gat hent sér
upp á meira en mannhæðar
háan flatan jaka. — Langt burtu
sér Udlurak tvo kajaka; hann
veit að það eru þeir Nartok,
sem eins og hann vill eiga Haf-
erluna, og Akasuak faðir henn-
ar, en að hvorugum þeirra
mun detta í hug að ráðast á
svona stóran blöðrusel — ekki
á sjó. Kemur kapp í Udlurak
við að sjá Nartok? Nei, þvert
á móti; hann hugsar semsvo:
Síðan nýja tunglið fæddist er
ég búinn að fá eins marga seli
og fingurnar eru á mér, ef ég
ekki tel þann, sem kól af mér
þegar gamli Lukartak varð úti.
En Nartok er ekki búinn að
fá fleiri en þá sem eru á hend-
inni, sem mig vantar á fingur-
inn. Og frá því gamla tunglið
fæddist þar til það dó, fékk ég
eins marga seli eins og fing-
urnar eru á Nartok og Akasuak,
og auk þess tveir fingur á Haf-
erlunni. En Nartok fékk ekki
nema eins og fingurnir eru á
höndum Akasuaks, og annari
hendi Haferlunnar. Eða hefir
nokkur langa lengi bragðað
hreindýrsmaga, nema hjá Haf-
erlunni? En hver var það sem
drap hreindýrið, og gaf Haf-
erlunni úr því magann?
ónei, hann — Udlurak —
skyldi vissulega ekki vera það
flón að láta blöðruselinn drepa
sig, því þá, og að eins þá,
mundi Nartok fá Haferluna. —
Meðan Udlurak var í þess-
um hugleiðingum kom selur-
inn upp að eins örfá skotmál
til vinstri frá bátnum, en um
leið og Udlurak kom auga á
hann, fékk hann á ný ákafan
tannhristing, og óljós löngun
eftir að finna kraftinn í sjálf-
um sér, eitt af því, sem hefur
stuðlað að því að lyfta ættinni
homo yfir hinar spendýraætt-
irnar — bar ofurliði hinn nýja
ásetning hans, sem þyrlaðist
burt eins og þurrasnjór í vetr-
arstormi.
Udlurak snýr því kajaknum
í snatri, en þó með hægð, og
knýr hann á fleygiferð i átt-
ina til selsins. En rétt utanvið
skotmál kemur selurinn auga
á hann og kafar þegar í stað.
En Udlurak veit að blöðruselur-
inn er forvitinn, svo hann held-
ur áfram þangað sem selurinn
hvarf, þar staðnæmist hann.
Örfáar sekúndur líða, svo rek-
ur selurinn upp hausinn lítið
eitt til vinstri framundan bátn-
um, i góðu færi. En hér um
bil um leið kemur hann auga
á Udlurak og gerir viðbragð
til að stinga sér.
En veiðimaðurinn hefir séð
selinn um leið og hann kom
upp, hefir reigt aftur hægri
handlegginn, og skotið skutl-
inum, sem með lágum hvin
hefir þotið bilið að selshryggn-
um, sem hann hverfur í upp
að skafti, áður en selurinn
kemst í kaf. Hér um bil sam-
tímis og skutullinn hittir sel-
inn, grípur Udlurak kasttréð
milli tannanna, vindur sig í
sætinu, svo hann nær til púss-
arans og snarar honum út-
byrðis. Udlurak tekur nokkur
áratog og innbyrðir skutuls-
skaftið, sem er þannig útbúið,
að það losnar við skutulinn,
þegar selurinn kafar. Siðan
rær hann alt hvað hann getur
á eftir pússaranum, sem selur-
inn dregur með miklum hraða;
hann þarf að vera f nándinni,
et selnum skyldi detta í hug
að ráðast á belginn. Tækist
selnum að rífa hann, gæti verið
að hann slippi. —
Við og við dregst pússarinn
í kaf, og loks hverfur hann
alveg; selurinn leitar í dýpiðl
Udlurak rær enn þá æði spöl,
losar og hefir til taks annað
spjótið sem hann hefir fyrir
aftan sig, og bíður svo þess,
að selurinn komi upp aftur.
Nokkrar mínútur líða, þá skýt-
ur upp pússaranum örskamt
frá bátnum, og rétt á eftir seln-
um, sem strax fær auga á kaj-
akinum. En hann er ekki
hræddur við manninn í skinn-
bátnum nú, eins og áður en
skutullinn hitti hann. Þvert á
móti hefir sársaukinn gert hann
svo reiðan, að öll gætni er
blinduð; hann hugsar bara um
befndina og með uppblásna
blöðruna á trýninu og opið
ginið lemur hann sjóinn með
hreifunum, svo boðaföllin
standa um hann, og veður
beint að bátnum. En í veika
og valta skinnbátnum situr
veiðimaðurinn flötum beinum
og bíður eftir ófieskjunni, sem
að honum ræðst. Honum hefir
unnist tími til þess að losa hitt
spjótið og heldur því með vinstri
hendi ásamt árinni fyrir fram-
an sig þvert yfir bátinn, sem
snýr þannig, að selurinn sækir
á hann framanverðan vinstra
megin. í hægri hendi hefir hann
kasttréð og spjótið reitt til
skots, og góðmenskublær brúna,
breiðleita eskimóa-andlitsins
hefir sem snöggvast orðið að
víkja fyrir karlmenskusvip.
Þetta mætti hæglega verða
bani veiðimannsins, en Udlurak
hugsar ekki um það nú, slíkt
hugsa karlmenni ekki um fyr
en eftir á. Selurinn er ekki
bátslengd frá kajaknum þegar
spjótið ríður beint í opið ginið,
og af svo miklu aíli, að odd-
urinn stendur út hnakkamegin.
Eitt árartak, og kajakinn er
kominn á snið við selinn, sem
stanzar og strókar sig hátt upp
úr sjónum. Blóðið fossar niður
háls selsins og litar sjóinn,hann
hristir hausinn ákaft til þess
að reyna að losna við spjótið.
En áður en það tekst, og áður
en Udlurak veit vel af sjálfur
hefir hann snúið við kajakn-
um, og lagt blöðrudýrið með
hinu spjótinu bak við vinstri
lummuna. Það fer gegnum
lunga og hjarla — dýrið er
dautt.
Udlurak heyrir nú óp; það
eru þeir Akasuak og Nartok
sem enn þá eru langt í burtu,
sem ljósta upp fagnaðarópi:
vera, sömu tegundar og þeir,
— drap.
Brúkaðar námsbxknr,
innlendar og erlendar sögu- og
fræðibækur, fást mjög ódýrar i
Bókabúðinni á Laugavegi 4.
Gamlar bækur teknar til útsölu-
Prentsmiðjan Gutenberg.